Euskal hiztegiño mitologikoa - Euskal sinesmenak zahar-zaharrak ditugu, historiaurrean iturria dutenak, izadiarekin eta bere mundu magikoarekin arras lotuak. Hastapenetan sinesmen animista-naturista...

Olentzero, eguzki berriaren iragarlea - Neguburua edo neguko solstizioa hurbil dugu, eguzki zaharra, indargabea, eki hotza… hiltzen ari zaigu eta berria piztuko zaigu neguburuan, hau da, Eguberri (...

Donibane Gaua, udagoieneko lehen hatsa - Europa osoan ospatu izan den jai hau zahar-zaharra da, eta badirudi loturik dagoela Paleolito Aroan kontinentea populatu zuen herri ibiltari, ehiztari eta bil...

Sorginak, Inkisizioa eta Lope Martinez Isastiren txostena - “Aski erraiten jakin izan zuten sorgin eta azti guztiei”   Herri bakoitzak, gizarte bakoitzak, bere nortasun berezia edukitzeaz...

Mitologia eta historia - Azken egun hauetan euskal mitologia puri-purian dago, zalantzarik gabe. Garai egokia dugu, beraz, horretaz gehiago jakiteko. Juan Inazio Hartsuaga gonbidatu dugu mitologi...

Gau Beltza euskaldunen artean - Antzinatean, Europa osoan naturaren zikloekin loturiko sinesmen animistak zabalduta zeudenean, jai erritual ainitz egiten zituzten solstizio eta ekinozioetan, edota il...

Sugaar eta Herensuge - Garai zaharretako euskaldunek solstizioak eta ekinozioak baliatu zituzten urtearen banaketa egiteko. Horrela egin zuten Europa zaharreko herri naturista eta animista guztie...

Urruña, Larrun eta euskaldun zaharren mundu magikoa - Euskal kosmobisio edo mundu-ikuskera berezia zahar-zaharra dugu, euskara bezain zaharra, euskaraz pentsatutako eta amestutako gogoeta eta sentip...

Urtearen gurpila euskaldun zaharren gogoan - Aro zaharretan gure arbasoek urtea bi zatitan banatu zuten: uda eta negua. Hainbat ikerlariren ustez, lehenak badu zer ikusirik urarekin eta bigarrena Pal...

Iker Üthürralt eta hartza euskal kulturan - 2020an, urtero Saran egiten den Idazleen Biltzarra irailaren 6ra gibelatua izan zen, koronabirusaren aginduei jarraituz. Ez zen urterokoa izan, bistan da...

Olentzero, neguburua eta kontsumismoaren aroa - Oso garai zaharretatik euskaldunok sua gurtu dugu eta sua erabili izan dugu solstizio eta ekinozioen inguruko jai erritualetan. Jondoni Joane edo S...

Karlos Klaberia eta Arizkurgiko apaiza - Gogoan dut oraino, 1970. urtean, hamalau urte nituela, Dunixi Barandiaran osabak Karlos Klaberiaren “Leyendas de Vasconia”(Baskoniako kondairak) liburu mi...

Barandiaran, Ataun eta euskaldunon mundu magikoa - Ama, Maritxu Barandiaran Etxeberria, ataundarra nuen. Haren aita, Matias Barandiaran Begiristain, San Gregorio auzategiko Soazabal (Sorozabal)  bas...

Ortzadarraren bide magikoa - Gure sinesmen zaharren barruan zeruak edo unibertsoak izan dituen indar eta eragin handia ukaezina egiten zaigu, nonahi eta noiznahi azaltzen baitzaigu berarekin erlazio ...

Euskaldunen animismoa eta euskara - Garai zahar-zaharretan, Paleolito deitzen dugun aro urrunean, izadia eta izadiaren agerpenak sakratutzat hartzen zituzten. Iturriak, euria, hodeiak, ortzadarra, lu...

Euskal sinesmen zaharren hastapenak eta ezaugarriak - Betidanik eta betirako dena zegoen, nehork ez zuen inoiz ezer egin, eta izatea aldatuz garatzen zen. Gizakiak, aireak, urak, lurrak eta suak osat...

Hartzaren neguloa eta euskal inauteria - Herri guztiek beren animalia  totemikoak izan dituzte, eta euskaldunon artean hartza izan da mende luzeetan mirespen eta begirunea jaso dituena. Gure arbasoe...

Euskal inauteria - Gure arbaso zaharrek, laborantzatik bizi zirenez gero, gogoeta sakona egin zuten urteaz, urtaroez, egunaren eta gauaren txandatzeaz, biziaren gurpilaz, eguzkiak urtean zehar egiten...

Lauburua edo euskal esbastika - Euskaldunok tipi-tipitatik ikusi izan dugu gure artean lau buruko ikur bitxi bezain eder hau. Beste garaietan abertzaletasunaren ikurtzat hartzen genuen, bere barruan ...

Olentzero eta neguko solstizioa - Oso garai zaharretatik euskaldunok sua gurtu dugu eta sua erabili izan dugu solstizio eta ekinozioen inguruko jai erritualetan. Jondoni Joane edo San Joanen udako so...

Feminismoa, ideologia eta eraginkortasuna - Duela gutxi  Bilbon jazo den azken hilketa matxistak, hainbat iruzkin, kexa eta eztabaida eragin ditu, ohi bezala, eta ohi bezala, arazoaren irtenbideetan...

Udazkeneko ekinozioa Euskal Herrian - Garai zaharretako euskaldunek solstizioak eta ekinozioak baliatu zituzten urtearen banaketa egiteko. Horrela egin zuten Europa zaharreko  herri naturista eta ...

Durangoko heretikoak - Erlijio giristinoaren barruan, eta abantzu bere sortze mendeetatik abiatuta, iritzi, interpretazio edota bide ainitz izan dira, Erromako aita sainduen agintaritzari jarraitu ...

Belisamari edo - Gaur Gorbeia lainotuta zegoen, itxuragabetuta eta elurra galdu xamartuta. Eta ez. Baina asteon goizero animista sentiarazi nau. Ulertu dut Gorbeia gurtzea. Zabala, erraza, onber...

Endregoto, homeopatia eta txertoak - Behin edo behin mintzatu izan naiz euskal erroaz, geure idiosinkrasia eta kosmobisioaren ardatzen batzuen bueltan, eta geure herriaren mundu ikuspegia daukagun mi...