Krutwig Gara
Krutwig Gara –
GARA eguncariac 7 orrialdeco articulu berhecia dakar gaur Federico Krutwig Sagredo jaunari buruz.
Anhitz esquer!
Dathorren maiatzaren 15ean, 100 urthe bethe lituzque hitza ekinça bilhacatzen jaquin çuen guiçaqui prestu erraldoi honec.
Krutwig Gara
Josu, Jakintza Baitha elkarteak zutik al dirau? Jakinmin nabarmena sortzen dit.
Existitzen dateque, ez daquit, baina activitateric ez, nic daquidala.
Amaren partetic Federicoren aiton-amonac Belorado ingurucoac ciren. Neholaco harremanic ez Italiarequin edo Veneciarequin. Burgüetaco ipharraldecoac: del norte de Burgos.
Gueçur galanta!
Hala ere, bera bethi magnificoa!
Pena bat, Josu, horrelako egitasmoak galbidera jauzten uztea, egia esan. Errua belaunaldi berriei pasio hori oinordekotzan ezin utzi izana da, duda barik. Badaukat susmoa gure gaur egungo gizarte honetan Kultura (bai, maiuskulaz idatzi dut) geroz eta alborago gelditzen ari den zerbait dela eta mediokritate intelektual geroz eta sakonagoan erortzen ari garela, geratu zaizkigun erreferenteen isla. XX. mendeak emandako burmuin handiak desagertzen ari direnean ez dakit zer geratuko zaigun ostean. Batzuek elitismoa dela iritziko diote, baina anbizio minimo bat beharrezkoa dugu historiaren norabide desziurrean euskara eta euskal kultura eta Kultura salbatuko badugu. Krutwig munstro intelektual bat izan zen, eta gure herriak ez zion beharrezko etekina atera bizi zelarik. Gora Krutwig eta gora Kultura!
Çucen çaudeque.
Nahi baduçu idatz hona:
krutwig@gmail.com
https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1620712431187-federico-krutwig-eragin-handiko-pentsalaria-izan-zen-xx-mendean-euskal-herrian-eta-europan
Hemen jarraituco dut nire hitz familia internationalequin.
protectione Leiçarragaren hitza da.
-tegitu
-tectu
tecto = tectu
Orotaricoan: tetxu
*detegitu = detectatu
detectatu
detectable = detectagarri
detectabilitate = detectagarritassun
detectore
detectione
detectivo
detective
detectivesco
indetectatu
indetectable = detectaecin
indetectabiñitate = detectaecintassun
protegitu /protejitu/
protegible = protegigarri
protectivo
protectione
protectionismo
protectionista
protectore
protectorato = protectoratu
protectrice = protectoressa
protectora = protectoressa
improtectione
…
Elhuyarren hirur hitz hasten dira protekt-
protektoratu, protektorista eta protektorismo
protekzio(ne) ez omen dute erabilcen euscaldunec!
Ahozcoan bai, baina idaztecotz ez.
Trampa tramposoa
Nire uste aphalean.
Adeitassunez
“Krutwig munstro intelektual bat izan zen, eta GURE HERRIAK EZ ZION BEHARREZKO ETEKINIK ATERA bizi zelarik”.
Irudikapena dut Krutwig-ek berak ez ziola bere buruari beharrezko etekinik atera. Intelektualki handia izatea (ez dut uste hori inork ukatzen duenik) eta (beti) zentzuzko gauzak erratea ez datoz ezinbertzean bat.
Krutwig jauna bethi vici içan cen lan eguinic atheratzen çuen dirutic. Nehoiz ez cen içan jubilatu dirujassotzaile bat. Osakidetzaco chartela lagun batec athera behar içan ceraucon, berac ez baitzuen nahi nehorenganic dependitu. Medicu privatuetara ere ez cen joaiten. Berac çaindu eguiten çuen bere burua nola edo hala.
Nire iruzkinari dagokionez, ez nintzen ari, jakina, bere jardun intelektualetik atera edo atera ez zuen “diru etekinaz”, bertzelako “etekinez” baizik.
Kabe,
Ea çuc nolaco etequina atheratzen deraucoçun vicitza deritzon ephe labur honi.
Krutwigec osso gauça incorrectu eta desegoquiac ere eguin cituen, baina bethi ere persona librea içan cen. Libre cençu çabalenean.
Harenganic % 5 edo profitagarria da.
Berce batzuc ez gara helcen % 0-rat. Adibidez, çu eta bioc.
Hirur photo:
https://www.dropbox.com/sh/6biuv4bxrzwrvfn/AAAptYV9ibuTX9LbUrel1hCQa?dl=0
Chandra Krutwig (semea)
eta
Longlong (biloba: semearen semea)
Erdi chinesa.
prouerbio Leiçarragaren hitza da, cein baitzen proverbio idazteco forma dembora hartan (duela 450 urthe).
verbo
verba (eta euscal derivatuac)
verbal
verbalqui
verboso = verbos
verbositate
coverbo
coverbal
preverbo
preverbal
preverbalqui
adverbio
adverbial
adverbialisatu = adverbializatu
adverbialisatione = adverbializatione
adverbialisatore = adverbializatore = adverbializatzaile
proverbio
proverbial
proverbialqui
proverbialisatu = proverbializatu
proverbialismo
proverbialista
…
“Harenganic %5 edo profitagarria da.”
Zuk nik baino hobeki ezatugu zenuen, Josu. Hala izanen da menturaz.
“Berce batzuc ez gara helcen %0-rat. Adibidez, çu eta bioc.”
Zure kasuan litekeena da, Josu. Niri dagokidanez, ez nauzu ezagutzen…
Erraiten dituçunacgatic, çu çara ehunecoa jaitsarazten duena. Bercela, altuagoa gueneducaque bion artean. % 1 edo.
Krutwig itzal-argiz osatutako intelektual handi bat izan da. Bai txarrean eta bai onean kapazitate bortitzeko nortasuna. Nire iritzia plazaratuko dut bere inguruan.
Ez dakit zenbat aldiz irakurri izan dut Vasconia, nire aita zenak zuen lehen edizioan, nire abertzaletasuna hein handi batean horretatik elikatu da, Krutwig-ek, Bernardo Estornes Lasa nafar jeltzaleak emandako ikuspegi historikoa, Vasconiarena, gaurkotu nahi izan zuelako. Horrela jakin badakigu zuzenbide juridikoz eta beste hainbat etnia arrastuen bitartez zazpi probintziek eskualde aski zabalago baten azken gotorlekua zirela. Eskertzekoa da, frankismo gorrian, gure herriaren nortasunari eman zion bultzada eta gure herriaren filosofia politikoari emandako adierazpena ere.
Nik ez dut maite eta txarrerako izan dela uste dut Krutwig-en komunismo-maoismoa. Vasconia “nazionalitate baten ikerketa dialektiko”tzat du, beraz ikuspegi marxista ageri da funtsezko gauza askoretan. ETAkoen ideologia marxista-leninistaren aintzindari eta eragile izan zen. Gero, Krutwig-ek eredu hori ez-zientifiko eta ez-nazionala zelakoan baztertu zuen eta beste ikerketa bati eman zion bide.
Miresten dut Jakintza-Baitha mugimendua eta bertan sortu diren idazle eta ikertzaile sakon eta distiratsuak.
Paradoxa bat gertatzen da Krutwig-en: berak jakitate klasikoa berreskuratu nahi zuen euskaldunontzat euskerak eduki zezan eite klasikoak duen goi-maila. Baina nola anti-kristau anti-katolikoa zen gogor ekin zion erakunde horri, kontuan hartu gabe jakitate eta kondaira klasikoa mantentzen zuen erakunde milenario bakarra zela (erakunde “klasiko” bakarra, garai klasikoak bizitakoa eta bere ondarea gordetakoa).
“Vasconia computer-shock” ikaragarri ona iruditu zitzaidan eta Belatzaren baratzaren eleberriren batzuk ere bai. Esan nezake Krutwig oraindik deskubritu gabeko harripitxi bat dela euskal intelektualen artean. Lagun batek zioen editore on bat falta zuela eta agian egia da.
Bentazar,
Guztiz bat nathor çurequin, ia ia ehuneco ehunean.
Krutwigec eguin ninduen ni, cantabroa naicenau, euscaldundu eta naffartu Berce nehorc ecin nehola ere lorthu ukanen ez çuena, berac lorthu çuen.
Adeitassunez
Back to Leiçarraga!
Back to normality!
Familia honetaric hauec dirade Leiçarragac erabilcen dituen hitzac:
voz Lç
prouocatu Lç
prouocaçale Lç
vocal Lç
vocatione Lç
inuocatu Lç
advocat Lç
voce = voz
vocal
vocalico
intervocalico
vocalismo
vocalisatu = vocalizatu
vocalisatione = vocalizatione
vocalisatore = vocalizatore = vocalizatzaile
semivocal
…
vociferatu
vociferante = vociferant
vociferatione
vociferatore = vociferatzaile
…
vocatu
vocabulo
vocabulario
vocatione
vocativo
advocatu
advocat
convocatu
convocatione
convocatore = convocatzaile
evocatu
evocable = evocagarri
evocatione
evocatore
evocatorio
invocatu
invocatione
invocatore = invocatzaile
invocatorio
provocatu
provocatione
provocativo
provocatore = provocatzaile
revocatu
revoco = revoque
revocable = revocagarri
revocabilitate = revocagarritassun
irrevocable = revocaecin
irrevocabilitate = revocaecintassun
revocatione
revocatore = revocatzaile
revocatorio
equivoco
equivocatu
equivocatione
…