Otharre pilotaria herriaren gogoan –

Azkaine pilotari handien sehaska izan dela erran beharra daukagu. Horietako bat izan zen Otharre, herriko plazan, pilota-plaza parean den Hotel de la Rhune izeneko hotelaren jabea zena, eta horretaz gain bertsolari eta kontrabadista izan zena. Pierre Lotik Otharreren irudian oinarriturik, Ramuntxo eleberri ospetsua idatzi zuen.

Jean Pierre Borda Lapurdiko Azkain herrian sortu zen 1869ko martxoaren 21ean. Plazan den Hotel de la Rhun berea zen eta hotela kudeatzea zen bere lanbide nagusia. Horretaz gain, “Otharre” ezizenaz, pilotari famatua izatera iritsi zen, eta orduko kroniketan diotenez, bertsotan ere aski ongi moldatzen omen zen eta gaueko lanean, hau da, kontrabandan ere, ainitzetan aritzen omen zen. Gauza arrunt ohikoa zena Larrun gerizpeko herri guztietan, bai Lapurdin eta bai Nafarroa Garaian.

Gaztetan, ea ongi lo egina zen galdetu omen zion adiskide batek behin , eta berak Otharre lo bat egina zuela erantzun. Orduz geroztik Otharre ezizenaz ezagutu zuten. Hamabi urterekin, jadanik,  aski ezagutua zen pilota-plazetan. 1881ean, Berako bestetan jende aitzineko lehen partida jokatu zuen.  1884an, Azkaingo bestetan, ordura arte eskularruzko modalitatean irabaztezina zen Ondikola handia garaitu zuen. Hurrengo urteetan, Xilar, Jatsa, Haraneder eta Larrondo anaiekin maiz aritu zen Donibane Lohizune, Biarritz, Paue, Donapaleu, Maule, Hazparne, Donibane Garazi, Baigorri, Luhuso, Itsasu, Ezpeleta, Kanbo, Hendaia, Urruña, Irun, Getaria, Baiona, Donostia, Elizondo… eta beste hainbat herritako pilota-plazetan. Eta guzti-guztietan maitatua eta miretsia izan zen. Joko garbian, erremontean eta eskuzko pilotan ongi aritzen zen.

Eskuzko pilotan Ziki, Kattalin, Portu, Ezkerra, Xorotoa, Xabatene, Zilar, Baionarra… eta garaiko pilotari ospetsuak garaitu zituen, eta xisteran Larralde, Beheran, Katsua, Bordarhampe eta Xilarren aurka jokatu zuen ainitzetan. Hegoaldean ere biziki partida famatuak jokatu zituen Besomotza, Irun Zesario, Beloki, Ganborena eta beste hainbat pilotariren kontra.

Jean Elizalde Zerbitzari apez eta idazle azkaindarrak honela idatzi zuen Azkaine, gure sorterria izeneko liburuan:

“Eta orai, Otharreren aldi. Bainan ainitz balio ote du Otharreren aipatzea? Ez ote da izen hori bera guk erran detzazkegun guziak baino gorago mintzo Euskalduneri? Nor nun da Otharre ezagutu eta maitatu ez duenik? Hain berritan oraino xixtera besazpian joan zen Ibarnegarai bere adixkide eta jaun deputatuaren herrirat eta oro xoratu zituen!

Joko guzietan trebe zen Otharre: guzietan nausien nausi izana da hamasei urtetarik berrogoita hamarrez goititaraino, Mauletik Bilbaorat. Pilotaririk ote da, behin edo bertze —eta frangotan— garraitu ez duenik, ala eskuz ala eskularruz, ala xixterarekin? Mintza ahal balite Biriatuko Ezkerra, Xilar, Besamotza, Larralde, Jatsa… eta oro! Orok gauza bera erran lezakete: norbeit zela OtHarre. Eta hortan aski.”

 

Euskalduna astekariak kontatu zuenez, 1898ko agorrilaren 26an, lagun handia zuen Jean Ibarnegarai politikari eskuindarra eta luzaz Euskal Pilotaren Federazioko lehendakari izandakoak bere herrira, hau da, Uharte-Garazira eraman zuen Kanboko Xikitorekin partida bat jokatzera. Zenbait egun berantago eta Azkaingo besten kari, hau da, 1898ko agorrilaren 30ean, asteartearekin, agur moduko partida ederrak jokatu ziren: Otharrerekin batera, Arru, Xilar, Kanboko Xikito, Apeztegi eta Sarako Lemoine. Hura izan zen Otharrek jende aitzinean jokatu zuen azken partida. 1922ko urriaren 16an hil zen, berrogeita hamasei urte zituela.

Jean Ibarnegaraik bi artikulu idatzi zituen Gure Herria aldizkarian  Otharre pilotaria goratzen. Lehena, oraindik bizirik zegoela, 1922ko apirilaren 4an, J.P. Borda dit Otharre izenekoa, eta bigarrena, pilotaria hil ondoren, 1922ko azaroaren 1ean, Sur la Tombe de jean Pierre Borda Otharre izenburu zuena.

Artikulu hau bukatu aitzin, aipatu beharra daukagu, Pierre Lotik hainbat egonaldi egin zituela Otharreren hotelean, eta bien artean adiskidetasun handia sortu zela. Otharrek gaueko lanetan egindakoak kontatu omen zizkion, eta pilotari azkaindarra iturri gisa harturik, idatzi zuen Lotik, mundu osoan famatua izan zen Ramuntxo izeneko eleberria.  Otharrek bere argazki bat eskaini zion Lotiri, gaur, Rocheforteko La Maison de Pierre Loti delakoan dagoena. Argazki hau, 1891n egin zioten Biarritzeko Victor de Buisson fils izeneko estudioan.

Otharre pilotari handia izan zen, pilotari handien garaian, eta horrela gelditu zaigu betiko euskaldunon oroitzapenetan josirik.

Otharre pilotaria herriaren gogoan