tabernacle
tabernacle –
Euskaltzaindiaren Hiztegia:
tabernakulu
1 iz. Israeldarrek, tenplua eraiki aurretik, Itunaren kutxa gordetzen zuten denda. Itunaren kutxa gordetzeko eragin zuten Tabernakulua zeritzan eta bidez zebiltzanean erraz alda zitekeen oihal ederrezko estalpe bat.
2 iz. Aldare gainean ostia ontzia dagoen gordetegia.
Tabernacle da Leiçarragaren hitza, haur da, francesez eta anglesez erabilcen den forma berbera.
tabernacle
Hitz honen prototypo internationala tabernaculo da. Eta hau tabernacular adjectivo erathorriari esquer.
Gaztelaniaz ere tabernáculo da.
Euscaraz hirur forma nagussi erabili içan dira: /tabernakle/, /tabernakulo/ eta /tabernakulu/. Ahoscatu beçala idatzi ditut, hori baita Orotaricoan hitzac aguerceco modua.
Azquena da batueraz onhartu den forma.
Orotaricoan tabernakledun aguercen da, nahiz originala tabernakulodun içan arren.
Leiçarragaren obretan
tabernacleguile
hitza behin aguercen çaicu, ceina Orotaricoen eguileec ez baitute hartu. Passatu çaie. Descuido curios bat.
Naffarreran bi forma dira çucenac:
tabernacle eta tabernaculu.
Duda gabe, lehenac preferencia daduca niretzat. Batetic, Leiçarragarena delacotz, eta berce aldetic hala delacotz anglesez eta francesez.
Tabernaculum hitza, in origine, taberna (= denda) ttipia cen, dendatchoa, aleguia.
Batueraz taberna idazten denac bar edo pub erran nahi du. Adiera honetan forma internationala taverna da.
Naffarrera ere internationalitateari lotzen çaio:
taverna
tavernari
tavernero
tavernera
tavernicola ere ençuna dugu tavernetan “vici’ direnei deitzecotzat.
Naffarrera’ incontestablea da.
Adeitassunez
miraculu’ mirari eta milagroren synonymoa da.
Adisquide batec aiphatu deraut miracle hitza cein horretara idazten baita anglesez eta francesez.
Eta compararaci deraut
tabernaculu – tabernacle
miraculu – miracle
Parallelismo ukaecina.
tabernacle ascotan erabili denarren, miracle ordea gutitan edo batere ez.
Dena dela, erabilgarria dela erran deraucot ecen ikassi behar ditugun hirur hizcuncetaric bitan hala delacotz.
Beraz, miraculu, mirari, milagro hitzequin batera miracle onharcen dugu naffarreraz. Nola ez, bada!
Espero dut taverna/taberna eta miratu hitzen eusKal etymologia nehorc ez deraucula emanen bere kukulturgintza-tic. Asqui baita!
temere
temere = temeroso
temeroso = temeros
temerositate ? = temeritate
temeridade = temeritate
temeritate
temerario
…
temperantia 5 aldiz Leiçarraga baithan. Hona hemen berau dagoquion familia:
temperatu
temperamentu = temperamendu
temperante = temperant
temperantia = temperancia
intemperante = intemperant
intemperantia = intemperancia
temperatore = temperatzaile
temperatura
intemperatu
attemperatu
distemperatu
obtemperatu
retemperatu
contemperatu
contemperatione
contemperatura
…
tempesta
tempestuoso
tempestatu
+
tempestate = tempesta
tempestateçu = tempestatetsu = tempestatsu
…
Batueratic ia ia desaguertuac.
taffetas hitza erabili çuen Leiçarragac.
Francesez berdina da.
Anglesez taffeta deitzen çaio oihal honi.
Gaztelaniaz tafetán.
Euscaraz berce forma hauec ere erabili dira: tafetan, tafetai eta tafetae.
Batueraz: tafeta
Naffarreraz: taffetas, taffeta edo taffetan.
Taffeta iruditzen çaicu hoberena.
temple erabilcen du Leiçarragac anglesarequin eta francesarequin bat eguinic.
templu da batueraz, behin transformaturic, tenplu janci pean.
templo da prototypo internationala, cein coinciditzen baita espainolarequin.
Guri, gaur egun erabilcecotz, templu iruditzen çaicu hoberena, nahiz eta temple eta templo ere eçagutu behar ditugunarren.
templetcho = templutcho
templetchoguile = templutchoguile
antetemple = antetemplu
templare = templario
templario
templete
templutto
templutcho
Eta harrigarri bada ere contemplatu aditza ere familia international honen barruan dago:
contemplatu
contemplatione
contemplativo
contemplatore = contemplatzaile
contemplatista = contemplatore
contemplational
contemplationismo
contemplationista
…
tenebra
tenebretaco Lç
tenebrac
tenebrion = tenebrio
tenebrionido
tenebrionidac
tenebroso = tenebros
tenebrositate
…
tentatu
temptatu = tentatu
tentaculo = tentaculu
tentaculu
tentacular
extratentacular
subtentacular
tentatione
tentativo
tentativa
tentatore = tentatzaile
tentaçale = tentatzaile
tentatzaile
attentatu
attemptatu = atentatu
attentatorio
…
termino
terminal
terminatu
terminante = terminant
terminantequi = terminantqui
terminable
interminable
terminatione
terminativo
terminatore
terminatcho
determinatu
determinismo
indeterminismo
determinista
indeterminista
determinante = determinant
determinable
determinabilitate
determinatione
indeterminatione
determinativo
determinatore = determinatzaile indeterminatu
predeterminatu
predeterminatione
autodeterminatu
autodeterminatione
exterminatu
exterminatione
exterminio = exterminatione
exterminatore = exterminatzaile
contermine = contermino
contermino = contermine
terminologia
terminologico
terminologo
…
terra
terra firma = terra firme
terra firme
terra cocta = terra cotta = terracotta.
Terra Sancta
Terra Nova = Terranova
Terranova = Ternua
terrage /terraje/
terrassa = terraça
terraneo
subterraneo
mediterraneo
terreno
terrenal
terrarium = terrario
terrestre
terrina
terroso = terros
atterratu
atterrage /atterraje/
atterrisatu = atterrizatu
atterrisage = atterrizage
interratu = enterratu
interramentu = enterramentu = enterramendu
interru = enterru
terrapleno = terraplen
terreplen = terraplen
terricola
terrigeno
terraqueo
fumoterra
Anglaterra
Finisterre = Finisterra
Finisterrae = Finisterra
…
territorio
territorial
territorialitate
exterritorial
exterritorialitate
extraterritorial
extraterritorialitate
…