Bernard Etchepare
Bernard Etchepare –
LINGUAE VASCONUM PRIMITIAE
-euscaldunon hizcunçaren primiciac-
Bernard Etchepare
LINGUAE VASCONUM PRIMITIAE
per Dominum Bernardum Detchepare
Rectorem Sancti Michælis Veteris.
Advertant Impressor, & lectores quod .z. nunquam ponitur
pro .m. Neque .t. ante .i. pronunciatur pro .c. Et ubi virgula
ponitur sub .ç. hoc modo quod fit dum præponitur vocalibus
.a.o.u. Tunc .c. pronunciabitur paulo asperius quam .z. ut in
.ce.ci.
Erregueren advocatu bidezco eta nobleari, verthute eta on guciez complituari, bere jaun eta jabe Bernard Leheteri, Bernard Etcheparecoac haren cerbitzari ttipiac gogo onez gorainci, bake eta ossagarri. Ceren bascoac baitira habil, animos eta gentil eta haietan içan baita eta baita sciencia gucietan lettratu handiric, miraz nago jauna nola batere ez den assaiatu bere lenguage proprioaren favoretan, euscaraz, cerbait obra eguitera eta scributan imeitera ceren ledin publica mundu gucietara berce lenguageac beçala hain scribatzeco on dela. Eta causa honengatic guelditzen da abataturic ecein reputatione gabe eta berce natione oroc uste dute ecin deus ere scriba daitela lenguage hartan nola berce oroc baitute scribatzen berean. Eta ceren orain çuc, jauna, noble eta naturazcoac beçala, baituçu estimatzen, goratzen eta ohoratzen euscara, çuri neure jaun eta jabea beçala igorcen derauzquiçut euscarazco copla batzu ene ignoranciaren araura eguinac. Ceren jauna haiec ikussiric eta corregituric, placer duçun beçala, irudi baçaiçu imprimi araz ditzaçun eta çure escutic oroc dugun joia ederra, imprimituric euscara, oraino içan ez dena eta çure hatse onetic dadin aitzinerat augmenta, continua eta publica mundu gucietara eta bascoec, berceec beçala, duten bere lenguagean scribuz cerbait doctrina eta placer harceco, solhas eguiteco, cantatzeco eta dembora iragaiteco materia eta jinen direnec guero duten causa haboro haren avançatzeco eta obligatu garen guciac Jaincoari othoitz eguitera, diçun mundu honetan prosperoqui vicia eta bercean paradisua. Amen.
Oharra: Etchepare paperean berreditatzeco lanean ari gara.
Adeitassunez
Bernard Etchepare
1
Doctrina Christiana
Munduan den guiçon oroc behar luque pensatu
Jaungoicoac nola duen batbedera formatu
Bere irudi propriora gure arima creatu
Memoriaz, vorondatez, entheleguaz garnitu.
Ecein jaunec ez du nahi muthil gaixtoa eduqui
Ez pagatu soldataric cerbitzatu gaberic
Jaungoicoa ari duçu hala hala gurequin
Gloriaric ez emanen ongui eguin gaberic.
Muthilec gure cerbitzutan daramate urthea
Soldata aphur batengatic harcen pena handia
Jaungoicoac behar luque guc beçaimbat valia
Cerbitzatu behar dugu emaitecotz gloria.
Oguiric ez dacussat bilcen haci erein gaberic
Norc cer haci erein bilcen diçu communqui
Obra onac ukanen du goalardona frangoqui
Bai eta ere bekatuac punitione segurqui.
Ceren Jaincoa egun oroz ongui ari baitzaicu
Guc ere hala behar dugu harçaz onsa orhoitu
Gure hatse eta fina hura dela pensatu
Goiz eta arrats orhoituqui haren icena laudatu.
Arratsean
Arratsean etzitean gomenda hadi Jaincoari
Eta othoi beguira haçan peril gucietaric
Guero iratzar hadinean orhoit hadi bertaric
Cembait ere oratione erraitera devotqui.
Goicean
Ahal badaguic joan hadi eliçara goicean
Jaincoari han gomenda bere etche sainduan
Han sarcean pensa eçac aitzinean nor duan
Norequila minço haicen han hagoen artean.
Hilherrian
Hilez onsa orhoit hadi hilherrian sarcean
Hi nolaco ciradela vici ciren artean
Hec beçala hil behar duc eta ez jaquin ordua
Othoi eguic Jaincoari deien barkamendua.
Bathaiharria
Eliçara haicenean so eguic bathaiharrira
Pensa eçac han duala recebitu fedea
Jaincoaren gracia eta salvatzeco bidea
Hari eguin albaiheça lehen eçagutzea.
Gorphutz saindua
Bertan guero so albaihegui non den gorphutz saindua
Pensa eçac hura dela hire salvaçalea
Adora eçac devotionez eta galde gracia
Azquen finean eman dieçaan recebitze dignea.
Gurutzea
Crucifica ikus eta orhoit hadi orduan
Nola haicen redimitu haren odol sainduaz
Harc herio haritu dic hiri leian vicia
Pensa eçac nola eman hari bere ordea.
Andre Dona Maria
Andere ona den lekura alcha itzac beguiac
Mundu oro ez daquidic hura beçain valia
Jaincoaren hurrenena hura diagoc glorian
Graciac oro bere escuan nahi duen orduan.
O andere gloriosa eta ama eztia
çutan dago bekatoreen esperança gucia
Ni çugana niathorqueçu bekatore handia
Arimaren salvatzera çu çaquizquidan valia.
Sainduer
Sainduei ere eguin eçac heure eçagutzea
Singularqui nortan baituc heure devotionea
Cein sainduren besta daten orhoit egun berean
Eta noren icenetan fundatu den eliça
Orhoituqui othoi eguin daquizquian valia
Oratione igandeco
Misericordiaz bethe çaraden jaun eztia
Othoi ençun ieçadaçu neure orationea
Vici naicen artean eta herioco phunduan
çuc idaçu othoi osso neure enthelegamendua
Alteratu gabetaric çure fede sainduan
Gaucen onsa eguiteco neure azquen finean.
Eta orduan çuc idaçu indar eta gracia
Bekatuez ukaiteco bide dudan dolua
Perfectuqui eguiteco neure confessionea
Neure bekatuez oroz dudan barkamendua
Bai dignequi recebi çure gorphutz saindua
Bai eta ere behar diren berce sacramenduac.
Etsai gaitza jinen baita tentatzera orduan
Nondic engaina niroen bere arte guciaz
Othoi jauna inguztaçu lagun çure sainduac
Ene etsaiac venci ez naçan neure azquen finean.
Ene arima orduan har othoi çure glorian
Nola baita redimitu çure odol sainduaz
Eta nic han dakussadan çure beguitartea
Eta sainduequin lauda çure majestatea
Goiz eta arrats eguiten duc bilhuz eta veztitzea
Gorphutzaren cerbitzutan barazcari affaria
Arimaren salvatzeco Jaincoaren ohorean
Ez çaiala othoi neque gauça horien eguitea
Egun oroz ecin bada aste oroz igandean
Gure artean haur dakussat itsutassun handia
Nola dugun cerbitzatzen haimbat gure etsaia
Jaungoicoa desconoci gure salvaçalea
Eta oroc eçagutzen dela bidegabea
Anhitz gendez miraz nago neure buruaz lehenic
Nola gauden mundu honequin hain borthizqui jossiric
Haimbat gende dakussagula honec engainaturic
Orainocoac igorri ditu oro bilhuzgorriric
Eta ez dute guerocoec handic escappatzeric
Persona oro hil denean hirur çathi eguiten
Gorphutzori ustelcera lur hotzean egozten
Ondassuna ahaideec bertan dute partitzen
Arima gaixoa dabilela norat ahal daguien
Hain viage borthitzean compainia faltatzen.
Orhoituqui igandean behar dugu pensatu
Cembatetan eguin dugun aste hartan bekatu
Orhoit eta Jaincoari barkamendu escatu
Athorra nola arima ere aste oroz garbitu.
Bi phundutan diagoçu gure gauça gucia
ongui eguin badeçagu segur paradisua
Bekatutan hil dadina bertan condemnatua
Berce bideric ecin date hobenari beguira.
Nehon ere ez dakussat hain laxo den arçainic
Otsoa kencen ez duenic bere ardietaric
Gure arimaz cargu dugu Jaungoicoac emanic
Nola governatzen dugun batbederac so begui
Kondu hersi behar dugu harçaz eman segurqui
Nori baitu bere odolaz carioqui erossi
Hala sinhets ez deçana dagoque engainaturic.
Contemplatu behar dugu passione saindua
Eta sendi bihotzean haren pena handia
Nola çegoen gurutzean oro çauriz bethea
oin escuac ilçaturic eta bilhuzgorria
Ohoinequin urkaturic nola gaizquiguilea
Eta arhancez coroaturic mundu ororen jabea
Haren gorphutz precioso eta delicatua
Gaizqui escarniaturic eta çathicatua.
Helas orduan nola çegoen haren arima tristea
Haren ama maitea eta mundu ororen habea
Pena haietan ikusteaz bere seme maitea
Eta hilcen beguietan mundu ororen vicia.
Bihotzean diraustaçu guerthuz ama eztia
çure orduco doloreac eta bihotz çauriac
Beguiez nola cenekussan çure jabe handia
Orotaric leriola odol preciatua
Haiec nigatic ciradela ari nauçu kondua.
Orhoit hadi nola duan eguin anhitz bekatu
Haien causaz merecitu anhitzetan hondatu
Bere misericordiaz nola huen guardatu
Eta dolu ukan baduc bertan oro barkatu
Eta aguian hic eguinen bertan berriz bekatu.
Orhoit hadi Jaungoicoaren majestate handiaz
Cerua lurra itsasoa dadutzala escuan
Salvatzea damnatzea herioa eta vicia
Extenditzen orotara haren potestatea
Ecin escappa hari nehor dauguinean manua.
Mundu honetan ba dirogu batac bercea engaina
Baina bercean eguiatic batbedera joanen da
Nor nolaco içan garen orduan aguerico da
Eguin erran pensatuac aguerico guciac.
Orhoit hadi Jaincoaren justicia handiaz
Nola oroc behar dugun eman kondu hersia
Eguin oroz recebitu gure merecitua
Herioa dauguinean baita haren meçua.
Ordu hartan alfer date hari appellatzea
Harc nehori ez demaio oren baten ephea
Ez eta ere estimatzen ttipia ez handia
Batbederac egarrico orduan bere hatsea.
Orduan cer eguinen dut gaixo bekataria
Arartecoac faltaturen contra juge handia
Advocatzen ez daquique nehorc haren gorthean
Oguen oro publicoqui aguerthuren orduan.
Helas othoi oroc eguin orain penitencia
Behar orduan ez duquegu guero aguian aicina
Anhitz gende engainatu doa luçamenduaz
Seguraturic nehorc ez du egun baten vicia.
Gu garade egun oroz herioaren azpian
Behar dugu prest eduqui gure gauça gucia
Gure gaucez ordenatu osso garen artean
Guero ez dugun eguiteco haieçaz azquen finean
Arimaz asqui eguiteco baduquegu orduan.
Pensa othoi nola gauden bi bideren erdian
Salva baino damnatzeco perileco phunduan
Nehor fida ez dadila othoi vanitatean
Sainduac ez ciraden sarthu vanitatez glorian.
Helas othoi honat beha bekatore gucia
Bekatuaz damnatzen du Jaungoicoac mundua
Ceren haimbat bekatutan daramagu vicia
Eta guhaurc gure faltaz galcen gure burua.
Arçain oroc bilcen ditu ardiac arratsaldean
Leku onerat eramaiten eguraldi gaitzean
Batbederac pensa beça arimaren gainean
Nola salvaturen duen hura bere finean.
Bekatoreec infernuan dute pena handia
Pena handi icigarri ecein pausu gabea
Seculacoz egon behar hango sugar vician
çuhur denac hara ez doan eguin penitencia.
Armac herioaren contra
Herioa jauguiten da guti uste denean
Eta aguian ez emanen confessione ephea
Hirur gauça ahal baditu nehorc ere eguiaz
Nola ere hil baitadi doa salvamenduan.
Lehen eguia
Oh jaun ona aithorcen dut bekatore naicela
Eta gaizqui eguiteaz oguen handi dudala
Nic baitzaitut offensatu bide ez dudan beçala
Dolu diçut eta damu çure contra eguinaz.
Bigarren eguia
O jaun ona gogo diçut oren present honetan
Guardatzeco bekatutic bici naicen artean
Othoi jauna çuc idaçu indar eta gracia
Gogo honetan irauteco neure vici gucian.
Heren eguia
Oh jaun ona gogo diçut Gariçuma denean
Eguiazqui eguiteco neure confessionea
Bai eta ere complitzeco didan penitencia
Othoi jauna çuc confirma ene vorondatea.
Eta horiec eguiazqui nehorc hala ez baditu
Albailequi duda gabe ecin datela salvu
Bere bekatuac oro baditu ere confessatu
Eta hala sinhets beça nahi ez denac engainatu.
Aphecec ez aphezpicuc ez eta ere aitasainduc
Absolvatzen halacoaren ecein bothereric ez du
Jaungoicoa bethiere bihotzera so diagoçu
Guhaurc baino segurago gure gogoa diacutsu
Gogoa gabe hura baithan hitzac oro alfer dituçu
Regla eçac egun oroz onsa heure etchea
Heure gauça gucietan emac diligencia
Eta heure travailua duan penitencia
Jaungoicoa lauda eçac gauça ororen buruan.
Honequila albaiheça bethiere conversa
Gaixtoequin ecin haite gaizqui baicic provecha
Berceei eguin ez deçaala nahi ez huqueena
Ez eta ere falta ere hihaurc nahi duana
Legue honi segui bedi salvu nahi duena.
Hamar manamenduac
Adora eçac Jaungoico bat onhets oroz gainetic
Haren icena ez jura causa gabe vanoqui
Igandeac eta bestac sanctifica devotqui
Aita eta ama ohora itzac vici haicen lucequi
Nehor erho ez deçaala ez eta ere gaitzetsi
Norc berea baicic emazteric ez hunqui
Bercerena ez deçaala ebatsi ez eduqui
Fama gaitzic ez demaala lagunari falsuqui
Berceen emazte alabac ez desira gaixtoqui
Ez eta ere ondassuna lekot bedi justoqui.
Manamenduac hauec dira Jaungoicoac emanic
Hoc beguira ditzagula salva gaiten hegatic.
Judicio generala
Judicio generalaz nola orhoit ez dira
Bekatutan vici dira bethi bere aisira
Egun hartan gal ez gaiten aitzinetic beguira
Han orduan ez duquegu nehorc ere aicina
Harçaz onsa orhoitzea çuhurcia handi da
Arma arma mundu oro judicio handira
Ceru eta lur ororen creadore handia
Munduaren jugeatzera rigorosqui heldu da
Nola gauden aphainduric bat bederac beguira.
Manamendu igorcen du mundu gucietaric
Gende oro bat daquion Josaphaten bilduric
Nehon ere nehor ere escappatu gaberic.
Ceru eta lur gucia daude ikaraturic.
Herioa manatzen du ecein falta gaberic
Hilac oro dakarçala aitzinera viciric
Handic harat ez duqueela bothereric jagoitic
Mundu oro jarriren da bi lekutan hersiric
Glorian ezpa infernuan ez da escappatzeric.
Manatzen du infernua handi eta borthizqui
Han direnac igor ditzan luçamendu gaberic
Arima eta gorphutzetan nahi dituela ikussi
Eta emanen derauela cer baitute mereci.
Gende onac onsa pensa juge honen gainean
Nola duen gucietan potestate handia
Herioan infernuan ceru eta lurrean
Ceren dabil haren contra bada bekatorea.
Gure artean hau dakussat itsutassun handia
Nola dugun cerbitzatzen haimbat gure etsaia
Jaungoicoa desconoci gure salvaçalea
Eta oroc eçagutzen dela bidegabea.
Harren biei emanen du sentencia piçua
Elkarrequin pena daitecen infernuco garrean
Seculaco suan eta ecein pausu gabean
Oroc othoi onsa pensa cer den irabacia.
Egundano ez da içan, ez içanen jagoitic
Judicio hain handiric ez eta ere borthitzic
Sorthu eta sorcecoac hilez guero phizturic
Oroc hara behar dute excusatu gaberic.
Anhitz gauça behar dira judicio handian
Jugeac duen potestate parte ororen gainean
Demandantac erran deçan bere causa eguiaz
Bai eta ere defendentac bere defensionea
Phorogatu datenean norc duqueen çucena
Sentenciaz eman deçan jugeac nori berea.
Egun hartan juge date mundu ororen jabea
Baitu ororen gainean potestate handia
Accusari bera date eta consciencia
Bekatu oro publicoqui aguerico orduan.
Bekatoreen contra date orduan mundu gucia
Ceren duten offenditu haien creaçalea
Ordu hartan ixil dagoque triste bekatorea
Orotaric cerraturic daude paussu guciac.
Juge jauna iraturic egonen da gainetic
Irenstera aphainduric infernua azpitic
Etsai gaitza accusatzen ezquerreco aldetic
Bekatuac escuinetic minçaturen publiqui
Hire contra hemen gaituc hihaurorrec eguinic
Gaizquienic contra date consciencia barnetic.
Estalceco ez içanen nehon ere lekuric
Aguercera norc eguinen ordu hartan bathiric
Mundu oro egonen da haien contra jarriric
Sainduac ere ordu hartan oro egonen ixilic
Jugeac ere ez ençunen ecein ere othoiric
Egun harçaz orhoit gaitecen othoi hara gaberic.
Non dirate egun hartan hemengo jaun erregueac
Duque, conde, marques, çaldun eta berce jaun nobleac
Eta haien armadaco guiçon sendoen valentiac
ordu hartan valioco guti haien potenciac.
Jurista eta theologo, poeta eta doctoreac
Procuradore, advocatu, juge eta notarioac
Ordu hartan aguerico clarqui haien maliciac
Eta guti valioco cautela eta parleriac.
Aitasaindu, cardenale, aphez eta prelatuac
Berez eta ardi oroz eman behar han kondua
Egun hartan handiena içanen da erratua
Eta berdin jugeaturen handia eta ttipia.
Alfer date egun hartan hari appellatzea
Nehon ere ez daçagu jaunic bere gainean
Malicia gaitzi çaio eta maite eguia
Helas othoi oroc eguin orain penitencia
Egun hartan guero ez dugun eguiteco handia.
Seinaleac jinen dira aitzinetic tristeric
Elementuac ibiliren oro tribulaturic
Eguzquia ilharguia odoletan etzinic
Itsasoa samurturic goiti eta beheiti
Hango arrainac icituric ibiliren jalguiric.
Eta lurra icigarri oro ikaraturic
çuhamuec dakartela odolezco icerdi
Tempestatez igorciriz aire oro samurric
Mendi eta harri oro elkar çathicaturic
Mundu oro jarriren da suac arrasaturic.
Juge jaunac manaturen bera jauguin gaberic
Gauça oro xahu deçan behin suac lehenic
Satsu eta kirats oro doan mundu gucitic
Eta hala jarriren da lur gucia erreric.
Trompetta da minçaturen mundu gucietaric
Hilac oro jaiqui hona çuen hobietaric
Arima eta gorphutzetan oro bertan phizturic
Oroc hara behar dugu excusatu gaberic.
Justu oro iganen da bertan goiti airean
Eta egonen escuinetic jugearen aldean
Bekatoreac dolorezqui sugarrean lurrean
Haric eta dançuteno sentencia gainean.
Dagoenean gende oro aitzinean bilduric
Jauguinen da rigorosqui sainduequin cerutic
Iosaphaten egonen da airean gora jarriric
Bekatoreei eguinen du arrangura handiric
Haren hitzac eçarriren oro erdiraturic.
Hartu nahi çuenean passione saindua
Haren contra jin cenean armaturic gendea
Hitz huts batez icituric egotzi ditu lurrean
Iugeatzera dauguinean majestate handian
Nola ez du lotsaturen ordu hartan mundua.
Erranen du bekatoreei dolorezqui orduan
Niçaz ez cineten orhoit vici cinetenean
Haimbat ongui nic eguinic çuei çuen mendean
Esquer on bat ukan ez dut çuenganic vician.
Cer ere on baituçue oro dira eneac
Gorphutz eta on guciac bai eta ere arimac
Çuendaco eguin ditut lurra eta ceruac
Eguzquia, ilharguia eta fructu guciac.
Suac bero urac xahu hats harceco airea
Aingueruac çuen guarda ararteco sainduac
Çuengatic eçarri dut guero neure vicia
Horiengatic orogatic cer da çuen pagua.
Ikussiric anhitzetan beharrean pobrea
Eri gosse egarria eta bilhuzgorria
Ene icenean anhitzetan galdeguinic limosna
çuec ukan baituçue haieçaz guti ansia.
Bai erhoqui complacitu ene contra etsaia
Demonio haraguia bai eta ere mundua
Orain dela çuendaco maradicionea
Infernuco sua eta jagoitico nekea
Eta çuen compainia demonio gucia.
Ez da anhitz luçaturen executionea
Bertan date irequiren lurra oren berean
Su harequin irentsiren oro bere barnean
Hau içanen bekatoreen hondar irabacia.
Helas nola içanen den hemen damu handia
Damu handi icigarri remedio gabea
Haimbat gende seculacoz damnaturen denean
Oh jaun ona çuc gaitzaçu othoi handic beguira.
Bereetara itzuliren ditu guero beguiac
Goacen oro elkarrequin ene adisquideac
Bethi eta seculacotz gauden ene glorian
Desir oro complituric alegria handian.
Handic harat ez da içanen bi erretatu baicic
Damnatuac infernuan bethi dolorerequin
Salvatuac Jaincoarequin bethi alegueraqui
Jaungoicoac daguiela gure partea horiequin.
Cerua ez da ibiliren handic harat jagoitic
Eguzquia egonen da orienten gueldiric
Ilharguia occidenten beguiz begui jarriric
Egun honec iraunen du hemen eta jagoitic
Alabaina ez içanen hemen gauça viciric.
Oh jaun ona çu çarade gure creaçalea
Bekatore bagara ere oro gara çureac
Gure faltaz gal ez dadin othoi çure eguina
Bekaturic garbi itzaçu othoi gure arimac.
Baldin erideiten bada gutan falta handia
Are duçu handiago çutan pietatea
çureetaric garen othoi eguiguçu gracia
çure ama anderea daquigula valia.
Orationea
Ave Maria anderea gracia oroz bethea
Jaincoaren ama virgen berac ordenatua
Ceru eta lur ororen erreguina dignea
Bekatoreen advocata eta confortaria.
Ni çugana niathorqueçu bekatore handia
Carioqui othoitzera çu çaquizquidan valia
Digne ez banaiz aiphatzera çure icen saindua
Ez jitera aitzinera ceren bainaiz satsua.
Misericordiaz bethe çaren andere handia
Ez naçaçula othoi iraitz eta ez menosprecia
çuc guibela badidaçu helas ama eztia
Ordu hartan diakussaçut galdu neure burua.
Haimbat nauçu gauça orotan ni verthute gabea
Oren oroz bekatutan nabilena galdua
Eta bethi erratua nola ardi itsua
Mundu honec haraguiac bethi engainatua.
Çu baitzara gracia ororen ama eta ithurburua
Verthute eta on gucien thesorera handia
Egundaino bekatutan maculatu gabea
Verthutetan seguitzeco eguidaçu gracia.
Çutan dago bekatoreen remedio gucia
Esperança, ossagarri eta salvamendua
çuc guibela demaçuna nola baita galdua
çure gomenduan dena halaber da salvua.
Jaincoac çuri eman diçu potestate handia
Haren ama çaren guero ama ere maitea
Ceru eta lur orotan duçun haimbat valia
Cer çuc galde baitaguiçu den complitu gucia.
Eta çure escutic duten berce oroc gracia
Eta salva çuc deçaçun çuri gomendatua
Oh andere excellente ecein pare gabea
Salvatuetaric naicen eguidaçu gracia.
Çuri gomendatzen nauçu hila eta vicia
Neure gorphutz eta arima eta dudan gucia
Othoi behar orduetan cu çaquizquit valia
Eta othoi çuc governa ene vici gucia.
Eta irabaz Jaincoaganic indar eta gracia
Bekatuez eguiteco onsa penitencia
Eta guero verthutetan daramadan vicia
Eta eguin gauça orotan haren vorondatea.
Beguira othoi mescabutic ene gorphutz pobrea
Bekatutan hil ez nadin eguidaçu gracia
Seculacotz damnaturic ez noan galdua
Baina çure escutic dudan salvatzeco bidea.
Eta guero dauguinean ene heriotzea
Arimaren partitzeco oren icigarria
Ordu hartan behar baitut eman kondu hersia
Eguin oroz recebitu neure merecitua.
Eta ez jaquin lehen gauean non daten ostatua
Ez eta ere çu ez baçara nor daquidan valia
Ordu hartan hel çaquizquit othoi ama eztia
Ararteco leial eta neure ajutaria.
Othoi çure gomenduan har arima tristea
Ordu hartan jo ez deçan infernuco bidea
çure seme jaunarequin eguidaçu bakea
Bekatuac barkaturic didan parabiçua
Eta nic han dakussadan çure beguitartea
Eta sainduequin lauda haren majestatea
ceren onsa orhoit çaitecen niçaz ama eztia
Gogo onez erranen dut çuri Ave Maria.
Oratione hau derrana Andre Dona Maria
othoi gomendatu duçun hila eta vicia.
Amorosen gaztigua
Bercec berceric gogoan eta nic Andre Dona Maria
Andre ona daquigula gucioi othoi valia
Amorosac nahi nuque honat beha balitez
on liçaten gaztiguric aguian ençun liroite
Amore bat hautatzeco conseilu bat nequeie
Baldin eta seculacotz gogoan sar balequie.
Nihaurc ere ukan diçut cembait ere amore
Baina handic ez dut ukan provechuric batere
Anhitz pena arima gal harena eta neuri ere
Amoretan placer baten mila dira dolore.
Amoretan othe date leial denic batere
Hitz ederrez ezpa joiaz mutha ez dadin hura ere
Hoben uste duen hori anhitzetan traidore
Hobena date gaitzenic arimaren bederen
Bekatuzco amorea bethi date traidore
Herioa dauguinean eguia çogueri date
Hartu duten placer oro orduan iragan date
Bekatua guelditzen da penatzeco guero ere
Anhiz placer ukan badu anhitz behar dolore.
Amore bat nahi nuque liadutanic eguia
Bici eta hilez guero hain lequidan valia
Cerbitzatu nahi nuque halacoa vician
Hemen labur vicia da jagoiticoz bercea.
Mundu oro iraganic ez eriden berceric
Jaincoaren ama ona gracia oroz betheric
Haren amore içaiteco ez da nehor digneric
Onsa cerbitza deçagun maite gaitu bertatic.
Amoreac baino dira harçaz berce guciac
Behar handien denean faltaturen berceac
Uste baino lehen gara hilcen bekatoreac
Harc ajuta ez bagaitza nola garen galduac.
Andre ona har deçagun oroc gure amore
Berce oro utzi eta eguin hari ohore
Hala eguin badeçagu ohoratu garate.
Bercegatic hura gabe oro galdu garade.
Jaincoaz landan mundu oroc ez du haimbat valia
Cerua lurra itsasoa haren peco gucia
Orotara hedatzen du behar bada escua
Bera handi içan arren preciatzen ttipia
Halacoa utzi eta non duquegu bercea.
Berce amoreac baten baicic ez dirade prestu
Norc berea berceari ez du nahi partitu
Ama virgen gloriosa haimbat bada complitu
Ororençat bera baita leial dela abastu.
Amorosec badaguite behin bere nahia
Handiago jiten çaie berce nahicaria
Ecin ukan behin ere bere complimendua
Bethi peitu daramate bere mende gucia
Emazte eta guiçon oroc har amore Maria
Eta orori baitequegu berac complimendua.
Andre onac ukan diçu ederretan gracia
Nehorc hura gaixteriaz ecin leçan imbeia
Baina vistaz hilcen çuen nahicari satsua
Figuraren ikusteaz daquiqueçu eguia.
Itsasoan ur gucia ceruetan içarra
Oihanetan itzal hori lur gucian belharra
Egunari eguzquia gau belçari ilhuna
Lehen faltaturen dira ecen hura gugana
Baldin eta eguiazqui gu bagaude hargana.
Ceren bada erho gara gaixo bekatariac
Andre leial honegana goacen othoi guciac
Helas othoi ari bira berce amore falsuac
Harequila segur dugu behar dugun gucia.
Helas amoros gaixoa hire engainatua
Erhogoatan ba daramac heure mende gucia
Ene andere graciosa ez badaquic valia
Bai vician bai hilean bethi hoa galdua.
Dembora duan artean eguic ahal onguia
Herioa dauguinean miraz duquec ordua
Orduan ere nahi ba duc onsa jalgui daguia
Onsa hari gomenda hadi nic diotsat eguia
Finean ere ez dic uzten harc galcera berea
Orduan ere bere escuan dic gracia gucia.
Mundu honec anhitz gende engainatu darama
Jagoiticoz vici ustez haren sehi dabilça
Guti uste duenean nehor utzi darama
Erho jokatua date hartan fida dadina.
Nihaur ere ibili naiz anhitzetan erhoric
Gauaz eta egunaz ere hotzic eta beroric
Loa galdu pena asqui baina ez arimagatic
Orain oro nahi nuque liren Jaincoagatic.
Ni beçala anhitz duçu halacoric munduan
Mende oro doaquienic bethi vanaglorian
Ohart gaitecen buruari dembora den artean
Andre onac har gaitzaque gomendutan aguian
Haimbat bada graciosa ama ororen gainean
Jin dadinic ez du uzten hartu gabe gracian
Culpa gabe nehor ez da hau da segur eguia
Bekatuaz damnatzen du Jaungoicoac mundua
Bekaturic ez da içan çutan andre handia
Ararteco çaquizquigula digun barkamendua.
Bekatoreen salvatzeco Jaincoac eguin cintuen
Bere burua eguin diçu juge justiciaren
çu misericordiaren refugio cinaden
Nola berac justician ecin salva litzaque
çure misericordiaz remedia litecen
Baldin eta eguiazqui çugana jin balitez.
Egundano ez da içan ez içanen jagoitic
Bekatore hain handiric ez eta ere satsuric
Bere bidean jauguin bada çuri gomendaturic
Ukan ez duen barkamendu çure amorecatic
Ez galdu da ez galduren çure gomenducoric
çuri gomendatzen gara hilic eta viciric.
Berce emazteac ama dira cembait haurto ttipiren
Eta guero habororic puncela ecin dirate
çu anderea ama çara virginaric Jaincoaren
Eta gueroz erreguina ceru eta lurraren.
Jaincoa jaun den gauça ororen çu çarade andere
Arraçoin da mundu oroc daguien çuri ohore
Ecen hala ari çaiçu Jesus Christo bera ere
çuc beçaimbat dignitate mundu oroc ez duque.
Oh anderea ecin date nehor çure berdinic
Gainecoric çuc ez duçu Jainco beraz berceric
Jainco ez den berce oro dago çure azpitic
Jaincoaren ama çara mundu oroz gainetic.
Mundu oroc ez du eguin çuc beçaimbat hargatic
Orogatic baino haboro harc ere daidi çugatic
Bere ama ecin utzi obeditu gaberic
Othoi gracia eguiguçu garen çuenetaric.
Onsa çuc har baninçaçu gomendutan gogotic
Ecin damna neindela sinhesten dut segurqui
Anhitz beguiratu duçu galduren cenetaric
Niri ere hel çaquizquit othoi galdu gaberic.
Nehon ere gaitzic ez da çuc ken ez diroçunic
Ez eta ere ontassunic çure escuan ez denic
Dembora eta leku orotan ecin duda gaberic
Graciac oro çure escuan Jaungoicoac emanic.
Nahi duena hala duque amac semeaganic
Seme onac anhitz daidi amaren amorecatic
Gure natura haritu du çutan amoraturic
Jaungoicoa eçarri duçu gure anaiaturic.
Haren eta gure ororen ama çara digneric
Amac ez du suffritzeco semeen artean guerlaric
Samurturic ba dakussaçu gure gaizquiegatic
Ororen ama çara eta bake gaitzaçu bertatic .
Orain eguiten diraden gaizqui handiegatic
Jaincoac hondatu çuqueen lur gucia engoitic
Baldin eta çu ez bacina ararteco gugatic
Oro sostengatzen gaitu çure othoiegatic
Gu gaixtoac içan arren ez den çutan faltaric
Fin onera hel gaitzaçu garen salvuetaric.
Ama eztia nic badaguit çure contra faltaric
çuc gaztiga eta dreça naçaçu othoi bertatic
Helas norat ihes naidi çu neure ama utziric
Neuretaco ez daçagut çu nolaco amaric.
Emazteen favore
Emazteac ez gaitz erran ene amorecatic
Guiçonec utzi balitzate ez leidite faltaric.
Anhitz guiçon ari ba da andrez gaizqui erraiten
Arhinzqui eta desonestqui baitituzte aiphatzen
Ixilic egoitea ederrago liçate
Andreec guiçonequin baicic hutsic ecin daidite.
Çuhur gutic andregatic gaizqui erran diroite
Haiez ongui erraitea onestago liçate
Emazteac cerengatic gaitz erranen dirate
Handi eta ttipi oro haietaric garade.
Valentia simplea da andreen gaitz erraitea
Bat gaitz erran nahi badu oro berdin sarcea
Ixil ledin nahi nuque halaco den gucia
Damu gaitzic emazteac hari eman dithia
Andreen gaitz erraile oroc behar luque pensatu
Bera eta berce oro nondic guinaden sorthu
Ama emazte luen ala ez nahi nuque galdatu
Amagatic andre oro behar luque goratu
Guiçonaren provechuco emaztea bethi da
Oro behin haietaric sorcen gara mundura
Sorthu eta hil guinate harc haz ez baguinça
Haciz guero egun oroz behar haren ajuta.
Haren escuz ossoan behar soinera eta jatera
Eri denean andre gabe galdu guiçon egurra
Hil ba dadi hura nola nor doaque gainera
Ordu oroz behar ditugu ez da hemen cer duda
Emazteric ez den lekuan ez dakussat placeric
Ez guiçona ez etchea behin ere xahuric
Etchean den gauça oro gaizqui reglaturic
Paradisuan nahi ez nuque emazteric ez balitz.
Emazteac ez dut ençun lehen guiçona jauquiric
Baina guiçonac emaztea bethiere lehenic
Gaixteria jalguitzen da bethi guiçonetaric
Ceren bada deraucote emazteari oguenic.
Verthuteac behar luque guiçonetan handiago
Emazteetan nic dakussat onguiz ere guehiago
Mila guiçon gaixtoric da emazte batendaco
Guiçon baten mila andre bere fedean dago.
Haiec guiçonei behaba litez ez liçate bat onic
Ez diroite deusgai denic utzi jauqui gaberic
Baina anhiz emazte da escappatzen çaienic
Andereetan ceren baita verthutea hobenic.
Nic ez dançut emazteac bortchaturic guiçona
Baina bera çoraturic andreari darraica
Cembait andre hel baledi onheriztez hargana
Cein guiçonec andreari emaiten du oguena.
Jaincoac emaztea maite mundu oroz gainetic
Cerutic jaitsi cedin harçaz amoraturic
Emazteac eçarri du gure anaiaturic
Andre oro laudatzeco haren amorecatic.
Irudi çait emaztea dela gauça eztia
Donario gucietan guciz gauça emea
Gauaz eta egunaz ere badu placer handia
Harçaz gaizqui erraitea villania handia.
Munduan ez da gauçaric hain eder ez placentic
Nola emaztea guiçonaren petic bilhuzgorriric
Beso biac çabalduric dago rendaturic
Guiçon horrec daguiela harçaz nahi duenic.
Jo badeça dardoaz ere gorphutzaren erditic
Aingueruac baino haboro ez lerraque gaizquiric
Baina dardoa ematuric çauria ere sendoturic
Bere graciaz eçarcen ditu elkarrequin baketuric.
Nor da guiçon modorroa harçaz orhoit ez dena
Eta guero halacoa gaitzerraiten duena
Ez da guiçon naturazco hala eguiten duena
Ceren ez du eçagutzen hala ongui eguina.
Ezconduen coplac
Jaungoicoa edetaçu bercerena gogotic
Bera captiva da eta ni gathibu hargatic
Ni gathibu naducana captiva da berceren
Ene dichac hala eguin du ni gathibu bigaren
Gogo onez icanen naiz vici banaiz bataren
Baina borchaz baicic ez jagoitic bercearen.
Bercerena har deçanac beretaco amore
Haborotan ukanen du placer baino dolore
Batzarreac bekan eta beldurrequin dirate
Guti uste dutenean gaitza bertan sor daite.
Onhestea bercerena erhogoa handi da
Placer baten ukanen du anhitz malenconia
Beguiez ikus ecin minça han dakussat nekea
Berearequin datzanean enetaco haicea.
Perilequin baicic ecin noaque hargana
Eta aguian, harc orduan ez baituque aicina
Ba du ere beldur date bertan doa harçara
Nic nahien dudanean bercec besoan daratza.
Alhor hartan hel badaquit ereitera hacia
Eta ene bada ere lastoa eta bihia
Ez batori ahal duquet ez eta ere bercea
Lan eguinaz esquer gaixto galdu irabacia
Bercerençat guelditzen da ene çucembidea
Aguian guero alhabarequin ezconduco semea.
Amorea nehorc ere ez du nahi partitu
Nic ez daquit berceac baina ni ari naiz bekatu
Berearequin ikusteaz hain hain noa penatu
Haiec dostetan ni neketan orduan rabiatu
Jelosiac ez ditzaquet nic gaitz erran seculan
Maite nuena nahi ez nuque nehorc hunqui lieçadan
Bercerenaz içan nauçu amoros leku batetan
Bereagana jelosturic desesperatzer nincen.
Amorea ecin cençuz ecin daite governa
Anhitzetan onhesten du guti behar duena
Arnoac baino gaizquiago ordi diro persona
Sarri esteca berant laxa harc hatzeman deçana.
Amorea itsu da eta ez daçagu çucena
Ez du uste berceric dela lekot maite duena
Suac baino gaizquiago erre diro guiçona
Itsasoac ez iraungui iratchequi dadina.
Amoros secretuqui dena
Andre eder gentil batec bihotza deraut ebatsi
Harçaz orhoit nadinean deus ere ecin irentsi
Nic hura nola nahi nuque harc baninça onhetsi
Ecin venturatuz nago beldur daquion gaitzi.
Mirail bat nic ahal banu hala luen donoa
Neure gogoa neracutson secretuqui han barna
Han berean nic nekussan harena ere nigana
Hutsic ecin eguin neçan behin ere hargana.
Ene gaizqui penatzeco hain ederric sortu cen
Gauaz eta egunaz ere gaizqui nauçu penatzen
Harequila bat banadi bihotza çait harritzen
Neure penen erraitera are ez naiz ausarcen.
Ene gogoa balequi maite bide ninduque
Ni erregue baldin banintz erreguina liçate
Hura hala nahi balitz elkarrequin guinate
Haren haurrac eta eneac haurride osso lirate.
Baldin eta nic ba nerro hari neure bihotza
Eta guero baldin ba lit respuesta bortitza
Dardoac baino lehen liro erdira ene bihotza
Duda gabe eror neinde han berean hilhotza
Artiçarrac berceetaric avantaila darama
Halaber da andereetan ni penatzen nauena
Haimbat da eder eta gentil harçaz erho narama
çori onean sortu date haren besoan datzana.
Ene gogoa nola bait da çucen jarri hargana
Haren ere Jaungoicoac dakarrela nigana
Ene pena sar daquion bihotzean barrena
Gogo onez eguin deçan desiratzen dudana
Amorosen partitzea
Parti ahal banenguidio harc ez luque pareric
Alabaina nic ez diçut hain on deritzadanic.
Amore bat onhetsi dut guciz soberatuqui
Ene arima eta bihotza josi dira harequin
Haren irudi eder hori beguietan ehoqui
Harçaz orhoit nadinean bihotza doaquit ebaqui.
Nic hargana haimbat diçut amorio handia
Harequila egoiteaz ez baneinde enoia
Harganico partitzea ene eihargarria
Berriz ikus dirodano bethi malenconia.
Helas ene amorea nola nauçun penatzen
çurequila ecin batuz bihotzean erretzen
Ene gaizqui penatzeco segur sorthu cinaden
Penac oro on lirate çu bacina orhoitzen.
Minçatzeco çurequila gau bat nahi niqueçu
Hilabethe complituric hura luça baledi
Arranguren kondatzeco asti nuen frangoqui
Ecein ere beldur gabe egoiteco çurequin.
Orain phorogatzen diçut daquitenen errana
Nehorc utzi ez deçala escuetan duena
Helas itzul ahal baneça iragan den dembora
Segur orain ez niqueçu dudan gogoanbeharra
Dembora hartan ohi niçun nic çugatic dolore
Orain aldiz çure faltaz muthatu naiz ni ere
Malenconia ez çaiteztela baduqueçu amore
Baina ordu bacenuque cençatzeco çuc ere.
Ba daquiçu dolorean partaide naiz ni ere
Eta çure muthatzeco ez oguenic batere
Neure gaizqui penatzeco har cinçadan amore
Jagoiticoz ukanen dut nic çugatic dolore.
Amoros jelosia
Bethi penaz içaitea gaitz da ene amore
Bethi ere behar dut·a nic çugatic dolore.
Amore bat ukan diçut miragarri gentilic
Harequila nincenean ez nuen nic faltaric
Nic jagoitic ecin nuque hura beçain maiteric
Haren minez orain nago ecin hilez viciric.
Norcbait ere amorea niri deraut muthatu
Nic ez daquit cer den baina estamendu berri du
Ohi nola aspaldian nahi ez çait minçatu
Cerc andere hantu duen behar diçut galdatu.
Secretuqui behar diçut harequila minçatu
Ordu hartan jagoiticoz etsai ezpa baketu
Niri onsa ez badeguit behar diçut pintatu
Ene burua çaidaçu harendaco abastu.
Amorea nor içan da gure bion artean
Muthaturic baçabilça ja aspaldi handian
Nic çugana daquidala faltatu ez dut vician
Bioc behin secretuqui nombait minça guintean.
Nehon ere ez dakussat nihaur beçain erhoric
Nic norgatic pena baitut harc ene ez du axolic
çuhur banintz baninçande ni ere hura gaberic
Alabaina ecin utzi behin ere gogotic.
Gende onac bihotza dagoquit bethiere nigarrez
Neure amore xotildua galdu dudan beldurrez
Gauaz loric ecin daidit haren gogoanbeharrez
Gogoan behar handi diçut bethe nauen adarrez.
Jaungoicoa edetaçu amorea gogotic
Eta haren irudia ene beguietaric
Harc nigana ez daduca onsa leialtateric
Ni ere elicaturen naiz orain hura gaberic
Saroia da lohitu eta ez dut haren beharric
Nahi badut ukanen dut orain ere berriric.
Potaren galdatzea
Andrea Jaincoac drugaçula orain berdin garade
Ni erregue baldin banintz erreguina cinate
Pot bat othoi eguidaçu ez çaiçula herabe
Nic çugatic dudan penec hura mereci dute.
Eia horrat aparta hadi nor uste duc naicela
Horrelaco bat ez duc uste nic ikussi dudala
Horrelaco hitz gaixtoric niri ez derradala
Berceei erran albaihitza ez nauc uste duana
Andre gaixtoa bacinade nic ez neidi konduric
Çaren çarena baitzara çuçaz pena diçut nic
Ene ustean ez dut erran deshonesta den gauçaric
Pot bat niri eguinagatic ez cenuque laidoric,
Hire potac bacequiat berce gauça nahi dic
Anderea azti çara nihaurc erran gaberic
Bada utzi albaininçac ni holacoz ixilic
Horren gaitz çaraden guero eguinen dut berceric.
Vici naicen egunetan bada ez çaitut utziren
Nic cer orain nahi baitut hemen duçu eguinen
Uste diat escuarqui ez haicela burlatzen
Guiçon honec orain nau·a hemen laidoz betheren
Eiagora nic cer daidit çaude ixilic haimbaten
Etai lelo ribai lelo pota franco bercea bego
Andrea minça albaitzintez berce aldean emeago.
Amorez errequeritzea
Benedica fortuna ala incontru ona
Orain beguietan diçut desiratzen nuena.
Ene maite maitena eguidaçu çucena
Joan duçuna ekardaçu ezpa eman ordaina
Nic daquidan gauçaric ez daducat çureric
Lotsaturic jarri nauçu ez baitaquit cergatic.
Ez duçula beldurric ez duqueçu perilic
Gure aucian ez da içanen çuhaur baicic jugeric.
Ez dut eguin gaizquiric ukaiteco perilic
Ez eta ere cerengatic behar dudan auciric.
Bada neure maitea nic diotsut eguia
Arrobatu nauçu eta valia bequit neurea.
Ni ez nauçu ohoina arrobatzer naicena
Orain othoi ez nadila oguen gabe diffama.
Enetaco ohoin çara ohoin ere handi çara
Nic beharren nuen gauça daramaçu çurequila.
Ni ez nauçu jaquinsu clarqui erran eçaçu
Nehorc onsa adi citzan nahi baldin ba duçu.
Guiçonac duen maiteena bai eta ere hobena
Bihotzeco pausua du eta bere lo ona.
Orain loric ecin daidit bihotzean ez pausuric
Haiec biac galdu ditut amorea nic çugatic.
Onsa pensa badeçaçu gaizqui arrobatu nauçu
çor handian çaude eta othoi onsa eguidaçu.
Galdu baldin badituçu ceren oguen derautaçu
Nic daquidan lekutaric ni baithara ez dituçu
Orain egun batetan ceundela pensetan
Haimbat çuçaz amoratu gueroz nauçu penatan.
Horla erraitea errax duçu erho bozten badaquiçu
çure pena dioçunoc nombait handi bide dituçu.
Haimbat ere handi dituçu ecin erran nieçaçuque
Eguiara bacenequi urricari nenguidiçu.
Penac handi badituçu atxeterric asqui duçu
Sarri sendoturen çara larru hori osso duçu.
Çauri banintz larruan bada atxeter herrian
Ene mina sendo ez liro çuc baicic vician.
Çure irudi ederrac eta maina gentilac
Gaizquiago çauri niaiçu ecen dardo çorrotzac.
Bihotzean çauri nauçu eta gathibatu nauçu
Amoretan har naçaçu nic dudana çure duçu.
Ametsetan aguerritan ni cugatic doloretan
Hitz bat onic erradaçu hil ez nadin othoi bertan.
Cer nahi duçu derradan gauca horren gainean.
Ni nolacoric asqui duçu berceric ere herrian.
Berce oroz gainetic haimbat maite çaitut nic
Mundu oro utzi niro çure amorecatic.
Ahal banerra eguia nic dut pena handia
Secretuqui minça gaitecen bioc othoi maitea.
Amorosen disputa
Uztaçu hurrancera amore maite
Orain partitzeco damu guinate.
Amoreac othoi parti gaitecen
Gendeac diradela hasi bekaizten
Laidoc hartu gabe gueldi gaitecen
Gendeec irrigarri guerta ez gaitecen.
Helas amorea ene galdua
Jamas çurequila ez neinde enoia
Viciric partitzea pena handia
Honen sarri utzi nahi nauçu·a.
Nihaurc ere guerthuz maite baçaitut
Onherizte gabez uzten ez çaitut
Baina Jaincoaren nauçu beldurtu
Sobera diguçu eguin bekatu.
Oraino amorea gazte gaituçu
Jaincoaz orhoitzeco leku diguçu
Are elkarrequin behar diguçu
Orain partitzeco damu gaituçu.
Bekatu honetan hilen baguina
Damnatu luqueçu ene arima
Ez zaitecela engoitic nitan engaina
Niri phoroguric ez didaçula.
Sinheste bat diçut gogoan honela
Nic nola daducat amore çugana
Jaincoari ere eder çaiola
Hargatic gaitzetsi ez gaitzaqueela.
Horrelaco lausenguz utzi naçaçu
Nola erhoturic narabilaçu
Othoi ceniçauçu [?] niri euztaçu
Ene gogoa onsa ez dacussaçu.
Nola diostaçu horrelaco hitza
Bethi daducaçu thema borthitza
Joan derautaçu [didaçu] lehen bihotza
Guero gathibatu neure gorphutza.
Horrelaxeco erançutez utzi naçaçu
Gueldi ba cintez nahi niqueçu
Gure etchean ohart ba daquizquigu
Bioc jagoiticoz galdu gaituçu.
Gendeac so daude bethi gugana
Nihaurc secretuqui nator çugana
çuhaurc daquiqueçu noiz den aicina
Neke ez çaiçula jitea nigana.
Pitxer ibilia hautsi dioaçu
çuc ni laido handiz betheren nauçu
Othoi ceniçaiçu niri uztaçu
Niçaz atseguinic ecin duqueçu.
Amore maitea diotsut eguia
çutan diagoçu ene vicia
Nahiago diçut çure ikustea
Ecen neuretaco herri gucia.
Horrelaco lausenguz utzi naçaçu
Ixil bacintez nahi niqueçu
Jaincoaz orhoitzeco ordu luqueçu
Berceric har eçaçu niri uztaçu.
Jainco beldurturic jarri çara·a
Halaz despeditu nahi nauçu·a
Hemendic joan gabe ene burua
Eguin behar duçu ene nahia.
Orain nahi nauçu·a hemen borchatu
Aldi honetan othoi utz naçaçu
Berce aldi batez jinen naitzaiçu
Nahi duçun hori orduan daidiçu.
Haraitzinacoric duçu errana
Utzi datzan horrec escuan duena
Nahi duenean ez duqueela
Hitzac ari bira dugun eguina.
Orain eguin duçu nahi duçuna
Eman derautaçu ahalqueiçuna
Madaricatzen dut neure fortuna
Ceren jin bainendin egun çugana.
Amore ez çaitecela othoi despara
Honat beguitartez itzul çaquizquit
Ni baithan duqueçu adisquide bat
Valia diqueçut senhar gaixto bat.
Ordu gaitzarequin horrat çaquizquit
Orain behar dugu·a conquista berri
Eztei iraganez gomitu handi
Haimbat ez çarade andere larri
Mereci duçuna narçaque sarri.
Amore gogorraren despita
Andre eder gentil batez hautatu çait beguia
Herri orotan gauça oroz ez du bere parea
Othoitze bat ba neguion lerradala eguia
Bideric liçatenez nincen haren gracian
Respostua eman deraut luçamendu gaberic
Cortesiaz on deritzut nic çuri hain segurqui
Berceric nitan ez duqueçu avisatzen çaitut nic
Gazte çoroa naicen arren ez nuqueçu hargatic.
Çu gaztea baçara ere adimendu on duçu
Nic çugatic dudan pena othoi sendi eçaçu
çuretaco har naçaçu vici nahi banauçu
Ni çugatic hil banadi cargu handi duqueçu.
Ohorea galcen dela placer eguitea gaitz duçu
Niri horrela erraitea çuri eman ez duçu
Gaixteria eguitea laido dela daquiçu
Ni erhoa çu jaquinsu beha ez naquidiçu.
Çuhaur nahi baçarade ni secretu nuqueçu
Gure arteco amorea nehorc ez ciaquiqueçu
Secretuqui minçatzeco othoi bide idaçu
Enequila minçatzeaz gaitzic ecin duqueçu.
Gaizqui eguin dadinean gendeec sarri daquite
Ene gaizqui eguiteaz eneec laido luquete
çu eta ni elkarrequi onsa ecin guinate
çaude ixilic çoaz horrat eta hobe baitate.
Hitz horreçaz erdiratu derautaçu bihotza
Nic çugatic dudan pena haimbat ere handi da
çuçaz beraz ez banadi orain bertan consola
Ene arima jalguiren da falta gabe campora.
Arimaren jalguitzea neke handia duçu
Orain duçun penegatic çuria egonen duçu
Horrelaco vanitatez niri segur uztaçu
Provechuric ez duqueçu eta sinhets naçaçu.
Çurequila gaizqui banintz nola vici ninçate
Ene bihotz eta arima çurequila dirade
Bihotz eta arima gabe nehor ecin liçate
çu eta ni elkarrequin onsa ahal guinate
Jauna guerthuz hic daducat porfidia handia
Ixil hendin nahi niquec ala ene fedea
Hitz gutitan adi eçac nahi baduc eguia
Hiretaco ez diaducaat guerthuz neure burua.
Hori horrela liçatela niçun neure beldurra
Andreac on deritzonari ez badaqui mesura
Ni lehenic eta guero amoros oro galdu da
Nic çuri on baderitzut gaitzi ez daquiçula
Egundano içan da·a ni bai dichatacoric
Ni amoreac ez nau maite nic hura ecin gaitzetsi
Uste diçut narraiola ecin duquedanari
Ceren bada on deritzot on ez deriztanari.
Jaungoicoa mutha eçac othoi ene bihotza
Amorearen harc beçala nic ez dudan axola
Borchaz ere gaizqui baino ongui eguitea hobe da
Nihaurc ere utziren dut on ez deriztana.
Andre faltaz ez naiz hilen balimba ni lehena
Oroz etsi behar diçut non baitate hobena
Haiequin ecin medra naite bai gal neure arima
Bategatic sarri niro diren oroz arnega.
Mossen Bernat Etchepareren cantua
Mosen Bernat jaquin bahu gauça nola jinen cen
Bearnora gabetaric egon ahal hinçaten.
Heldu behar duen gauçan ez da escappatzeric
Nic oguenic ez nuela ongui eguitez berceric
Bidegabec hartu nau bide ez nuen lekutic
Erregueri gaizqui saldu guerthuz oguen gaberic.
Jaun erreguec meçu ninçan joan nenquion bertatic
Gaitzez legoela ençun nuen baina nic ez oguenic
Izterbeguiei ez neien malician lekuric
Joan nendin ez neguien oguen gabe ihesic.
Baldin eta joan ez banintz oguenduru ninçaten
Ene contra falseria bethi sinhetsi çaten
Justician ençun ba nintz sarri jalgui ninçaten
Haren faltaz hasi nauçu jauguitzeaz dolutzen.
Berceen gaitzaz cençatzea çuhurcia handi da
Izterbegui duen oro nitan bedi gaztiga
Avantailan dabilela albailedi segura
Gaitza apart egoztea bethiere hobe da.
Ni gaixoa etsaiari nihaur jin naiz escura
Ene onsa eguinac ere orain oro gaitz dira
Haren menean ez banengo nic nuqueen çucena
Miraculu banegui ere orain ene oguena.
Falsu testimoniotic ecin nehor beguira
Halaz condemnatu çuten Jaincoa ere hilcera
Bekatore gara eta mira ez daquigula
Baldin eta bide gabe accusatu bagara
Paciencia dugun eta Jaincoac gaitzan ajuta
Malician dabilena berac diro mendeca.
Jaungoicoa çu çarade eguiazco jugea
çure gortean berdin dira handi eta ttipia
Norcbait ere eguin deraut malicia handia
Haiei hura othoi barka niri valia eguia.
Jaungoicoa çuc beguira etsaiaren menetic
Nic eneac badakusquit ene gaitzaz bozturic
Çure escuaz dakusquidan haiec gaztigaturic
Ene gainean ez daguiten uste duten irriric.
Jaungoicoa eguin diçut çure contra bekatu
Haiez nahi ez nauçula othoi hemen punitu
Erregueri daquidala nic ez diçut faltatu
Ceren egon behar dudan hemen haimbat gathibu.
Çuganaco hutseguinez nahi banauçu punitu
Erregue eta berce oro ene contra armatu
Gogo onez nahi diçut çure eguina laudatu
Eta etsaiac didan pena pacientqui hartu
Nahiz hemen pena nadin arima den salvatu
Haiec cer mereci duten çuhaurorrec ikussaçu.
Penac oro jiten dira Jaincoaren nahitic
Eta berac permittitzen oro hobenagatic
Aguian hola ez banengo hil ninçaten engoitic
Ene etsaiac galdu ustean ene ona eguin dic.
Berac batzuc hil dirade ni are nago viciric
ongui eguin uste baitut ohorezqui jalguiric
Gaitza nola ona ere jauguinen da bertatic
Gauz ikussi ez duenac ona cer den ez daqui.
Ongui eguitez gauz suffrituz behar dugu salvatu
Pena eta miseria nic ez nuen dastatu
Orain daquit Jaungoicoac ez nau nahi damnatu
Hemen ene penatzera çaitanean orhoitu
Urrhe onac behar diçu suan onsa purgatu.
Bere nahi ez banindu ez ninduqueen punitu
Aitac bere haur maitea gaztigatu ohi du
Bihi onac gorde gabe behar diçu xahutu
Jaungoicoac niçaz ere hala aguian eguin du.
Mosen Bernat pensa eçac garcela hori gaitz bada
Nombait ere infernua are gaitzago dela
Hemen hic baduquec baina haiec ez norc consola
Penac hemen fin dic sarri haienac ez seculan.
Batere minic hemen ez duc lekot jalgui nahia
Han direnec bethi die suan pena handia
Pena handi icigarri ecein pausu gabea
Harçaz orhoit hadi eta duquec paciencia.
Berceen gaztigari hincen orain hadi gaztiga
Pena honez orhoit eta hangoa eçac cogita
Hemengoaz bercecoa ahal baheça excusa
Onsa emplegatu duquec hemen heure dembora.
Hor ba lego gaztiga hiro hihaurc berce gucia
Bada orain gaztiga eçac aldiz heure burua
Quiriseiluari nola hiri hel ez daquian
Berceei argui eguin eta erretzen dic burua.
Hiri eguin ba derauate bidegabe handia
Jaincoari gomenda eçac heure gauça gucia
Harc orori emanen dic bere merecitua
Gaizquiguileei pena handi pacienteei gloria.
Ez deçaala gaitzeriztez damna heure burua
desiratuz gaixtoari hel daquion gaizquia
Jaincoari eguiten duc injuria handia
Hura borrer eguiten duc juge heure burua.
Certan jugea hic baiteçac heure izterbeguia
Hartan condemnatzen duquec hihaurc heure burua
Eta hartan ez daquidic excusaric valia
Eracustac nehon ere nor den oguen gabea.
Jaungoicoa orain diçut eguiteco handia
Hiri honetan heriotzez hilcen duçu gendea
Gathibutan hil ez nadin guiçon oguen gabea
Ossoric othoi jalguitzeco çuc idaçu bidea
Izterbeguiac ez deguidan guibeletic irria
Oguenduru çuan eta han galdu dic vicia.
Libertatea nola baita gaucetaco hobena
Gathibutan egoitea hala pena gaitzena
Ni beçala ez dadila othoi nehor engaina
Ez eta ere hiz orotan fida ere guiçona
Jaungoicoa çuc beguira niri ere çucena.
Amen.
Contrapas
Euscara
Jalgui hadi campora
Garacico herria
Benedica dadila
euscarari eman dio
Behar duen thornua.
Euscara
Jalgui hadi plaçara
Berce gendeec uste çuten
Ecin scriba çeiten
Orain dute phorogatu
Engainatu cirela.
Euscara
Jalgui hadi mundura
Linguageetan ohi hincen
Estimatze gutitan
Orain aldiz hic behar duc
Ohorea orotan.
Euscara
Habil mundu gucira
Berceac oro içan dira
Bere goien gradura
Orain hura iganen da
Berce ororen gainera.
Euscara
Bascoac oroc preciatzen
euscara ez jaquin arren
Oroc ikassiren dute
Orain cer den euscara.
Euscara
Oraindaino egon bahaiz
Imprimitu gaberic
Hi engoitic ibiliren
Mundu gucietaric.
Euscara
Ecein ere linguageric
Ez francesa ez berceric
Orain ez da edireiten
euscararen pareric.
Euscara
Jalgui hadi dançara.
Sautrela
Euscara da campora, eta goacen oro dançara
Oh euscara lauda eçac Garacico herria
Ceren handic ukan baituc behar duan thornua
Lehenago hi baihincen linguageetan azquena
Orain aldiz içanen haiz orotaco lehena.
Euscaldunac mundu orotan preciatu ciraden
Baina haien linguageaz berce oro burlatzen
Ceren ecein scripturan edireiten ez baitzen
Orain dute ikassiren nola gauça ona cen.
Euscaldun den guiçon oroc alcha beça burua
Ecen çuen linguagea içanen da florea
Prince eta jaun handiec oroc haren galdea
Scribatuz ahal balute ikasteco desira.
Desir hura complitu du Garacico naturac
Eta haren adisquide orain Bordelen denac
Lehen imprimiçalea euscararen hura da
Basco oro obligatu jagoiticoz hargana.
Etai lelori bailelo leloa çarai leloa
Euscara da campora eta goacen oro dançara.
DEBILE PRINCIPIUM MELIOR
FORTUNA SEQUATUR
Extrait des reguestes de Parlemen
Supplie humblement François Morpain, maître Imprimeur de cette ville de Bourdeaux, que pour imprimer un petit tracte intitulé, Linguae Vasconum Primitiae, lui a convenu faire plusieurs frais et mises.
A cette cause plaise à la Court inhibitions être faites a tous les imprimeurs libraires de ce ressort de imprimer ou faire imprimer ledit tracte, et a tous marchands de ne vendre dautre impression dans trois ans a peine de mil livres tourons. Et ferez justice.
Vue laquelle requête la court fait les inhibitions requises par ledit Morpain a peine de mil livres tourons.
Fait a Bourdeaux en Parlement le dernier jour dAvril, mil cinq cens quarante cinq.
Collation est faite,
De Pontac.
*****
Bon, liburu ossoa duçue hemen goian.
Ez da jathorrizcoa, naffarrera unificatuan baicic.
Prestatzen ari naicen berreditionean facsimila eta transcriptionea aguertuco da liburu bucaeran eta aurretic transcriptionea eta naffarrerazcoa.
Bi çuthabetara.
2020an arguitaratu nahi nuque liburu cinez bicain hau.
Ikussi dut cembait gauça çucendu behar nuqueenic.
Adeitsuqui
Josu,
Çure ahaleguinec
cembat fruitu!
Çure emaitzec
cembat meritu!
Gure minçoaren alde eguiten duçun guztiagatic çaitut preçatzen, maitatzen!
Contu çaitez
behar bai çaitugu cinez!
Estimatzen dizkizut lana eta esfortzua, Josu.
Hala eta guztiz, Etxepareren modukoentzat garai latzenak dira hauek, heteropatriarkatua, feminismoa… bala-bala dabiltzan aro hau.
Zalantza gutxi dut perroflauta euskaldunek nahiago luketela hutsetik hasitako euskal literatura bat, zuzentasun politiko-progre-multikulturalari problemarik gabe egokitua.
E,
Ez dira, ez, garairic hoberenac Etchepare, Leiçarraga, Axular eta maite ditugunonçat.
Orain tabula rasa eguiten da gure memoria historicoarequin eta gure hizcunçarequin.
Egungo progre guztiac baino progreagoa cen, eta da, Etchepare aphez catholicoa.
Olençaro
https://zuzeu.eus/euskara/olencaro/
Eta içarra ikussiric bozcario handiz boz citecen haguitz. Eta etchera sarthuric eriden ceçaten haourtchoa bere ama Mariarequin: eta ahozpez adora ceçaten hura, eta bere thesaurac desplegaturic presenta cietzoten estrenác, vrrhe, encensu, eta myrrha.
MATTHAIO 2:10?-?11 BHNT
https://bible.com/bible/25/mat.2.10-11.BHNT