fatigatu
fatigatu –
Eta hori eçaguturic Iesusec dioste, Cergatic fatigatzen duçue emazte haur? ecen obra ombat enegana obratu du.
Mattheo 26:10 Leiçarraga
dioste = diotse
ombat = on bat
Hirur modutara erabili içan da aditz hau euscaraz: fatigatu, fatigadu eta fatigatü.
Hitz internationala da ossotoro:
fatigar v to fatigue; also: to weary, tire, etc.
Hence: fatiga; fatigante; fatigabile-infatigabile-infatigabilitate; fatigate
Iñaki Segurola cendu berriaren Orotariko Euskal Hiztegian:
https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=sarreraIkusi&Itemid=413&lang=eu&id=151957
fatigatu.
(-du Lcc).
Fatigar(se); molestar.
Hire alabá hil duk, zergatik fatigatzen duk majistrua? “Travailles” . Lç Mc 5, 35. Zergatik fatigatzen duzue emazte haur? ezen obra on bat enegana obratu du? “Donnez-vous fâcherie” . Lç Mt 26, 10 (cf. Lç Mc 14, 6, s.v. fasxatu). Zatozte enegana fatigatuak eta kargatuak zareten guziák. Ib. 11,28. Jan baga fatigadurik. Lazarraga (B) 1200vb. Urte bat eta bi, bost eta amar / kastadu egian desditxaduak, / beti bere minaz fatigaduak. Ib. (B) 1154rb. Aparta lezan […] akulu gaixto hura, zoiñek xoflestatzen eta fatigatzen bainundian. Tt Arima 39. Fatigatürik beikira / gitian repausa. Xarlem 474.
Aditz hau transitivoa edo pronominala içan daiteque gure inguruco hizcunça romanicoetan.
fatigatzen dut
fatigatzen naiz
Trincoqui ere jocatzen ahal dugu:
dafatigat
nafatiga
ni nafatiga = yo me fatigo
edo
harc ni nafatiga = él/ella/ello me fatiga
naTHOR / naKAR beçala, baina erroa berdina (-fatiga-) bietan.
Ez dut uste nehorc erabilico dituenic honelaco aditz “berri”ac, baina valio dute eta egoqui dirade, nire ustez, euscal aditzaren mechanismoa hobequi explicatzecotz.
fatigatzen duc / dun
fatigatzen haiz
dafatigac / dafatigan
hafatiga
hi hafatiga = tú te fatigas
edo
harc hi hafatiga = él/ella/ello te fatiga
fatigatzen du
fatigatzen da
dafatiga (casu bietan)
hura dafatiga = él/ella/ello se fatiga
harc hura dafatiga = él/ella/ello le/la/lo fatiga
Bihar pluralac GU/GUC, ÇU/ÇUC, ÇUEC/ÇUEC eta HAIEC/HAIEC.
ÇU/ÇUC horrec bethi plural itchuraco formac ditu, egun singularra denarren, ÇUEC/ÇUEC sorthuaz guero.
Adeitsuqui
NOR pluraletan TZA sarthu behar da:
dafatigagu = fatigatzen dugu
gafatigatza = fatigatzen gara /gaitu
dafatigaçu = fatigatzen duçu
çafatigatza = fatigatzen çara / çaitu
dafatigaçue = fatigatzen duçue
çafatigatzate = fatigatzen çarete / çaituzte
dafatigate = fatigatzen dute
dafatigatza = fatigatzen dira / ditu
NORC harc denean, coinciditzen da NOR formarequin. Adibidez:
gafatigatza = gu fatigatzen gara
gafatigatza = harc gu fatigatzen gaitu
Adeitsuqui
NOR(-NORC)
Hirugarren personac DA (dathor, dakar) orainaldian eta CE iraganaldian (cethorren, cekarren)
Orainaldia
na, ha, ga, ça eta ça-te
nathor, nakar
etc
Iraganaldia
Luceac
ninda, hinda, guinda, cinda eta cinda-te
nindathorren, nindakarren
etc
Laburrac
nen, hen, guen, cen eta cen +te
nenthorren, nenkarren
etc
NORC-NOR
ne, he, guene, cene eta cene+te
*nethorren, nekarren
NOR plurala denean TZA sarcen da. L, N eta R ostean ÇA.
*nethorçan, nekarçan
etc
+ NORC marcac
+ NORI marcac
+ QUE
Oharra:
*nethorren ençuten ahal da nenthorren çucenagoaren ordez
*nenthorçan, ordea, ez dut behin ere ençun edo iracurri.
norc-nor modura ethorri aditza berez ez da existitzen. Hala ere, litteraturan aguer litezque, edo chancha modura.
Adibidez:
Ni nenthorren = ni ethorcen nincen
Nic *nethorren = nic *ethorcen nuen, hau da, ekarcen nuen
Nic *nethorçan = nic *ethorcen nituen, hau da, ekarcen nituen
Adeitsuqui
Zeu eta zeure bakarrizketak, autoiruzkinak barne, bai zaretela “fatigosoak”, Josu. Edozein aitzakia da on zeure idiolektoari hauspoa emateko, dela Segurolaren heriotza.dela edozer.
Irune,
Fatigaturic baçaude, jessar çaitez lassaiquiro eta arnasa har eçaçu saconqui hirur aldiz.
Bakoitzac daduca bere idiolectoa:
https://eu.m.wikipedia.org/wiki/Idiolekto
Adeitsuqui