Euskarari bai
Euskara Batuari bai –
Euskal Herriak euskara edota euskera behar du.
Oraingo euskara batuak ez du balio hizkuntza nazional modura euskaldun guztiontzat.
Euskara da euskaldunon hizkuntza nazionala.
Euskara Batua Euskaltzaindiak sorturiko beste euskalki bat besterik ez da. Artifizialegia. Laborategiko hizkuntza.
Hau entzunik batzuk haserretuko dira, beste batzuk muturtuko.
Euskara Batu hau, Euskaltzaindiarena, frakasora kondenatua da.
Alferrikako lana egin dute, batua deitura daukan euskara bat ez litzateke behin ere sortu behar izan.
Euskaldunok euskaraz idazten bagenekien. Hori aski zen.
Alfabetizakuntza, ez besterik.
Eta ez zekitenak idazten dakitenengandik ikasi.
Eta euskara ez zekitenek dakitenengandik ikasi.
Euskara berri bat ez genuen behar ezertarako ere ez.
DAUDE batek ez du balio euskaldun guztiontzat.
DIDAZU batek ere ez.
DIEZAION batek ere ez du balio.
Hiru horiek euskaldun batzuen euskara da. Ez dira guztionak.
Euskaratik kendu behar lirateke erabiltzen ez diren parteak (niri ez dagokit ofizialki hori egitea) eta gehitu behar litzaizkioke benetan erabiltzen direnak. Hortan naiz ni.
DAUDEren maila berdinean DAGOZ eta DAGOTZA dagoz.
DIDAZUren maila berdinean DEUSTAZU eta DERAUTAZU.
DIEZAION maila berean DIEZON eta DEGION.
Hau da egia. Euskal Herriaren hizkuntza nazionala euskara da.
Euskara Batuari bai
Derautazu pentsatzen dut dela orai ibiltzen den” dautazu” jatorrezko forma
Berdin deraut eta daut
Baina nola esplika Baxenabartar anitzek “data” erraiten dutela. Adibidez “Martinek erran data jinen zela”.
Beñat,
derautazu da dautazu adizkiaren forma klasikoa. Biak dira onak. Bigarrena gaur egun errealagoa, edo erreala.
derautazu erabilera batzuetarako baliagarria. Memoria kontserbatzeko, adibidez.
Berdin DAUT bicaina, DERAUT klasikoari dagokiona.
DATA hori DAUT adizkiaren barianta besterik ez da. Ez da oso literarioa.
Bizkaieraz DEUST (= dit) baliokidearen kasuan deusta, dosta, doste… modukoak entzuten ahal dira.
Adeitsuki
Ene ustez, bidea da Iparraldeko ikastolek Zuberoan egiten dutena. Lehen hezkuntzan zuberera, eta gero bigarren hezkuntzara pasatzean ikasleei batua erakusten zaie. Horrela bi-biak, euskalkia eta estandarra finkatzen dituzte.
Horrela egin beharko litzateke, ene iduriz, bizkaierazko eremu osoan, bederen.
Joseba,
Ulertzen dut zure proposamena.
Nirea egun, ordea, desberdina da.
Bizkaiera ere orain arte kontsideratua izan da euskalki bat.
Ez da jada nire ikuspegia bete betean.
Nire ustez bizkaierak aportatuko duena euskara maila nationalera igotzea da:
deutsut eta dizut maila berean
dagoz eta daude maila berean
leuskioe eta liokete maila berean
diezaiogun eta degiogun/deiogun maila berean
Biotariko bat erabiltzen jakitea aski da, bestea ulertzearekin nahikoa, bizkaitarrak ez direnentzat, bederen.
Hiru arratsaldetan ikas daiteke.
Bizkaian aseguratu beharra dago bizkaiera literarioa ongi ikastea eta irakastea.
Honezaz gain, bizkaiera bere partetik ere ibiliko da mendebaldeko euskara edota euskera modura.
Hori da nire proposamena
Adeitsuki
Euskaltzaindiak eta Eusko Jaurlaritzak ba al dakite bizkaitar natural eta euskaldunek euskara batuari buruz duten iritzia? Ezagutzen al dute iritzi hau?
Benetan uste dute ezen bizkaitar hauek euskara batua euren hizkuntza nazionaltzat daukatela?
Hau da, euskaldunon hizkuntza estandar, batu eta nazionaltzat?
Eta halakotzat ez badaukate, uste duzue, bizkaitar hauek ez luketela jakingo euskara batu honi zer falta zaion bizkaitarren hizkuntza nazionala ere izateko?
Deutsut, adibidez, nazionala da egun? Ez. Dizut nazionala dela dinoe
Orduan ezetz erantzungo lukete
Adeitsuki
Bizkaiera literarioan KE partikula NORI baino lehen ipintzen da eta KI bihurtzen da:
nioke = neuskio
hioke = heuskio
lioke = leuskio
genioke = geunskio
zenioke = zeunskio
zeniokete = zeunskioe
liokete = leuskioe
Objektu plurala bada:
niZKIoke = neuskioZ
Hau da Z bat bukaeran jarriric. Adizki guztietan.
HARI denean O, HAIEI denean E:
nieke = neuskie
NORI guztiak denbora honetan batuan bezala:
T, K, N, O, GU, ZU, ZUE, E
KI (berez KE baino ez dena) eta BA jarririk aurretik ondokoak lortzen ditugu:
banio = beneutso
…
KI (KE) gabeko hauetan NORI kasuak hauek:
STa, A, NA, TSO, SKU, TSU, TSUE, TSE
Iraganaldian -eN gehitu:
nion = neutson
…
BANEUTSO eta NEUSKIO moduko hauek dira nire ustez euskaran ere onartu behar direnak, BANIO eta NIOKE formek daukaten maila berean.
EUTSI aditz osoa, alegia.
ESAN aditzean Euskara Batuak bizkaierazko adizkiak hartu ditu:
diotsot pl. diotsodaz
niotson pl. niotsozen (niotsozan)
https://www.dropbox.com/s/iry74zed26h4j2v/aditz%20batua.pdf?dl=0
-I-dunen pare -INO-dunak ere euskara dira.
diotsot = dinotsot
zeinetan bukaerako Z batez pluralak egiten baitira.
EUTSI aditza berdin.
Adeitasunez
TE pluralgilea ere berraztertu beharra dago euskaran.
ZAUDErekin batera ZAGOZ onartuz gero,
ZAUDETErekin batera ZAGOZTE genuke.
zagozte, zabiltzate, zaituzte, eta abar.
Halaber 3. personan
diotsote, diotsete, zaituztete
Maiz euskaldunek TE hori E modura sinplifikatzen dute. Eta hori aukeran eman behar da tipo honetakoak eduki ez ditzagun:
zinatekete, zeniezazkiguketen, e.a.
Analogiaren bidez adizki asko asmatu dira euskaran, orain arte aditz koadroetan baizik bizi ez direnak, zeniezazkiguketen, adibidez.
Adeitsuki
Euskal Aditz Batua liburuan EGIN aditzaren paradigmak aipatzen direnean bizkaierazko erabilera kontutan hartzen da. Nire ustez, Euskaltzaindiak berak ere ontzat ematen du
ekarri degiodan
forma, adibidez,
ekar diezaiodan
esannahiaz.
Guti gutitan ikusten dira Bizkaitik kanpo ere erabiltzen diren forma hauek.
EUTSI aditzean, ordea, ez da honelako aipurik egiten.
Gaztelaniak lehenago eta gero euskara batuak, euskara batu honek, inferioritate konplexua erein dute bizkaitar askorengan.
Guztiongan ez, Jainkoari esker.
Ezberdinak direlako kontuaz.
Gipuzkera literarioa funditu da euskara batuarekin, bat egin dute.
Bizkaiera, ordea, eredu “nazional” horretatik kanpo utzi dute. Nahita. Deskaratuki.
diot eta deutsot aditz desberdinak dira, eta biak euskaran egon behar dira maila berean. Bakoitzak libreki erabili dagian bata edo bestea. Edo biak batera.
EUTSI aditzaren adizki solte batzuk onartu ditu Euskaltzaindiak, aditz laguntzaile modura erabiltzen direnak nahita bazter utzita. Zergatik?
ikus nezake-rekin batera ikus niro erabili ahal da euskaraz.
Eta ikusi negike? Ez? Zergatik?
/neike/ ahoskatzen da hemen. Jende gutxik erabiltzen al du?
Ez, ez borobila. Eguneroko adizkia da hori, niro ez bezala ez murriztua.
Bizkaierazko adizki euskaldun guztion ondare direlakotz.
Adeitasunez
Euskaraz zekitenen euskaltegia | Bizigiro | Berria
https://www.berria.eus/paperekoa/1916/038/001/2019-11-02/euskaraz-zekitenen-euskaltegia.htm
Hau interesgarria da. Esaten direnak garrantzitsuak.
Ez da aski jarduera horiekin.
Nire proposamena haratago doa, batzuk jada konturatu diratekeenez.
naffarrera.info@gmail.com
Adeitsuki
Gauza bat da bizkaiera, bere ahozko bariante guztiekin:
deutsot = deutsat
zeinak ahoskatzen baitira: deutzot, deutzat, dotzot, dotzat, dotzet…
eta beste bat horiek idazteko forma egokiena:
deutsot eta deutsat
Adeitsuki
Ikus argazki hau
https://www.dropbox.com/s/qu2aw15jayxp19g/egin%20batuan.jpg?dl=0
non Euskaltzaindiak hitz egiten baitigu EGIN aditzari buruz.
Zergatik ez dute berdin jokatu EUTSI aditzaren kasuan?
EUTSI euskara edota euskera da!!!
Ez dute astirik izan azken dekada hauetan?
Adeitsuki
BIZKAI EUSKERAREN
JARRAIBIDE LIBURUA
Labayru Ikastegia
2002
https://www.dropbox.com/s/i2wncqjgqcfh51i/bizkai_euskeraren_jarraibide_liburua.pdf?dl=0
Liburu bikain honetan:
dio = deutso = deutsa
diote = deutsie
die = deutse
diete = deutsee
A+E = IE (deutsae = deutsie)
zarete (zara + te) bizkaieraz zarie (zara + e) den moduan.
IE hau hedatzen da beste adizkiei:
zagoze edo zagozie = zaudete
zoaz edo zoazie = zoazte
…
Adeitsuki
Josu, eutsiren trinkoa nolakoa den begiratu dut link horretan, Euskal Aditz Batua liburukian, eta harriturik utzi nau. Hirugarren pertsonakoak ageri dira bakarrik. Paradigma bukatu gabe dago. Hark hari dautso, baina hark niri? Ez da ageri. Txistea dirudi egia esan.
Dautso hori nik ez dut behin ere aditu. Googlen sartu eta hau aurkitu dut:
“hemos empezado a escribir eztakit hau zer dukan y barrabasadas parecidas… porque la “Lógica” así lo exige; por esa misma razón, es decir, “porque las formas en presente exigen la a”, se afirma que en Vizcaya deben emplearse dautso, daust, marginando deutso, deust.”
Mitxelenaren hitzak dira, dautso bezalakoen hautatzea kritikatzen. Badirudi iraganeko hizkuntza-manipulazioak direla, paperetan fosildurik iraun dutenak gaur arte, inork zuzendu gabe. Interesgarria da baita eutsi-ren aurretik ageri den aditza ikustea, erauntso. Euskaltzaindiak ez du darauntso erabakitzen, derauntso baizik. E ez da a bihurtzen nahitaez, beraz. Eutsi deutso, behar luke. Hizkuntza bakean uztearekin nahikoa zen. Badirudi eutsi->dautso erabakitzea bizkaitarrak zirikatzeko nahia besterik ez zela. Hori dirudi behintzat, ez baitu beste logikarik. Gainera, paradigma osoa erabili egiten dela jakinik, askoz larriagoa da. Hor baztertze nahi bat dago, ez du beste azalpenik.
Dautsok gainera beste zerbait dirudi. Hautsi. Haurrak amonari lorontzia dautso (hausten dio).
Paradigmak ez osatzearena orokorrean barregarri xamarra da. Inork ez luke onartuko “él sostiene”, baina gero “yo…” hutsik uztea. Ez dut ulertzen zergatik egin behar ditugun guk horrelako inozokeriak.
Norbaitek kritika zaitzake, baina eutsiren paradigmaren kasuan edonork ikus dezake zuzen zaudela, hor zerbait gaizki dagoela. Zure kritika horiek zilegiak direla bistan da. Zilegiak eta beharrezkoak gainera, gaizki egindakoak zuzentzeko bide bakarra direlako. Bestela hemen ez baita inor mugitzen.
Julen,
https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=sarreraIkusi&Itemid=413&lang=eu&id=144037
Begira zer esaten den:
Para las formas conjugadas supletivas con este sdo. — p. ej. en Baietare konplitzeko didan penitentzia (E 43), Arren diguela gure andrea (MLastur 32), Esker draukat neure Iainkoari (Lç Rom 1, 8), Esker diarokat neure Iainkoari (Lç 2 Tim 1, 3)– v. Lfn Syst 428ss.
draukat eta diarokat (“ematen diot/zioat” esannahiaz) Leiçarraga baitan.
EUTSI (deutso) aditzarekin egin duten berbera egin dute nahita ERADUKI (derauko) aditzarekin. Ez, ez da deskuidu bat izan. Nahita! Gurata!
Zergatik ez dira agertzen derauko modukoak Euskal Aditz Batuan. Gutxienez, EMAN adizkien sinonimo direnean? Ez eta hori ere.
DEUTSO eta DERAUKO paradigma osoak kendu edo desagertarazi behar ziren euskaratik, zeren Euskaltzaindiak DIO aukeratu baitzuen aditz laguntzaile modura.
ESAN eta EGIN osatzeko bizkaiera erabili dute Txillardegik apailaturiko Euskal Aditz Batuan jakinarazten dutenez. Normal eta logikoa.
Aditz laguntzailea eta aditz trinkoak finkatzeko batzorde bat eduki zuten eta zenbait urteren buruan Euskaltzaindiak ontzat hartu eta argitaratu.
Hau baino lehen Aditz Laguntzaileari buruzko Lehiaketa, edo hobeki esan, Sariketa bat egon zen. Federico Krutwigek nor-nori-nork paradigmetan derauko moduko adizkiak sartu zituen, horiek direlakotz gure literatura klasikoak utzi dizkigunak.
Eta saria Krutwigek irabazi, eta horregatik diru kopuru ederra jaso.
Non dago idazmakinaz idatzitako lan hori?
Neuk badaukat ale bat, Federikok kopia gorde baitzuen. Non dago saria irabazitako originala. Ez ezazu galde inon ere, ez baituzu lortuko.
Bon, derautazu luzeegia zela eta ez zela, Bizkaialdean, batez ere, dautazu motako forma laburrak hasi ziren erabiltzen batasuna nahi zuten haietariko batzuen artean. Batzuk ziren dautazu-zaleak eta besteak didazu-zale.
Azken hauek irabazita, hainbat euskaldun bildurik, euskara batuaren alde konjuratu ziren, Ohoreagatik ZIN egin zuten Euskaltzaindiak erabakitakoa erabiliko zutela beti euren bizitzan.
Adeitsuki
Julen,
Ikus eutsi sarrera Orotariko Euskal Hiztegian:
https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_oehberria&task=sarreraIkusi&Itemid=413&lang=eu&id=150537
Bizkai osoan laguntzaile modura erabiltzen denik aipatu ere ez.
Nahi gabe? Ez dira konturatu?
Mesedez!
Euskaltzaindiak gerra egin die eta egiten DEUTSO modukoei, zein baitira bete betean euskara!!!
Adeitsuki
https://hiztegia.labayru.eus/bilatu/LH/all/eutsi?locale=es
Labayru hiztegian, EUTSI oso ongi dator. Bigarren adieran, ZAIO aditza ere izan daitekeela esaten zaigu aditz trinko modura:
“2 ad. trink., ad. jako
estar contiguo, estar adherido, estar pegado, estar adjunto.
Eleizeari dautsala dago sakristauaren etxea: La casa del sacristán está contigua a la iglesia. (bizk)
Karrajua horma horri dautsala dago: El pasillo está contiguo a esa pared. (bizk)
Idazki honi dautsala esandako agiria bialtzen deutsut: Adjunto a este escrito te envío el mencionado documento. (bizk)”
NOR-NORI erabilera da hau:
dautsa = dautso = eutsirik dagokio
Baina NOR-NORI-NORK denean
deutso = deutsa (eusten dio; hartzen dio; bakanki: ematen dio)
NNN modura bizkaiera literarioan dautso = dautsa modukoak ere ikusi ditugu. Ez dira batere “zuzenak”, guztiz despistatzaileak baitira.
Argi dago Txillardegik ez duela hau jakin, NNN modura baitatoz Euskal Aditz Batua liburuan. Eta argi dago Euskaltzaindiak ez jakinarena egin duela, nahiz eta bizkaiera ere ordezkatua dagoen Euskaltzaindian. Elkarren arteko komunikazio falta? Nork daki.
Sekretuak dira euskaltzain osoen bilerak. Salbuespen modura ni hauetako bilera batean izan nintzen Federico Krutwigen izenean bera ordezkatzen. Dudatan egon ziren ni onartu ala ez. Azkenean han izan nintzen Iparraldean, norat Federico ezin baitzen joan, “Frantziara” sartzea debekaturik zeukalako. Han entzun behar izan zidaten Federikoren euskaran mintzatzen. Baten bati nire deraukot modukoek grazia egiten zioten. Neuk argi adierazi nien nire ahotik Federiko zela mintzatzen zena. Gero atera nintzen bileratik haiek zerbait erabaki behar zutelako. Bitxia.
Adeitsuki
ESAN aditzean adizki batzuk asmaturik daude. Analogiaz edo:
diotsete
Bat aipatzearren. Nork eta non erabili du hau historikoki?
dinotsee forma pean, bai. Hau euskara da, euskara batua da.
Bide beretik
ziotsetean / ziotsetenan
Hikako moldean erabaki dituzte. Zein robotek egin du hori?
Nondik atera dute, analogia mekanikotik ez bada?
Zer jolas mota darabilte gure akademikoek? Zer uste dute, bada, denak inozoak garela, ala?
EUTSI aditza behar bezala finkatu balute, ez litzateke lekurik honelako forma batentzat
deutsete
zeren forma egokia
deutsee
baita euskaran.
Adeitsuki
EUTSI
Sistema klasiko automatizagarria, hiru ikasgaietan zehar erakutsi dudana.
EUTSI aditz osoa lehenengo aldiz aurkeztua. Oso osoa.
NOR-NORI (hari) Orainaldia
hura dautso … (z)eutson
ni nautso … nindautson
hi hautso … hindautson
haiek dautsoz … (z)eutsozan
gu gautsoz … gindautsozan
zu zautsoz … zindautsozan
zuek zautsoze …zindautsozen
hari = tso guztien ordez tsa erabili ahal da.
haiei = tse
niri = st(a)
hiri = a / na
guri = sku
çuri = tsu
çuei = tsue
A+ E = IE
NOR-NORI-NORK
Hirugarren pertsonetan:
dautso/deutsa barik deutso/deutsa bilakatzen dira.
dautsoz/dautsaz barik deutsoz/deutsaz
bilakatzen dira.
Lehenengo eta bigarren pertsonetan:
nindautson barik nindeutson
hindautson barik hindeutson
gindautsozan barik gindeutsozan
zindautsozan barik zindeutsozan
zindautsozen barik zindeutsozen
NORK markak:
t/da, k/a, n/na, -, gu, zu, zuek, e
Z pluralgilea bethi amaiera aldera.
NORK-NORI-NORI subjectua aurrera pasatzen da:
singularra … plurala
…
neutson … neutsozan
heutson … heutsozan
…
geuntson … geuntsozan
zeuntson … zeuntsozan
zeuntsoen … zeuntsoezan
Denak dira erabilgarri? Bai, behar izanez gero, zeren bitartean letargoan bezalaxe baitiraute sisteman.
Alegiazkoak ere aurkez nitzake, iraganaldiaren moldaerak baitira. Aldaketa hauek obserbatzea besterik ez da.
niri = st(a) + ke = skit(a)
hiri = (k)a / na = ski(k)a / skin(a)
hari = tso + ke = skio
guri = sku + ke = skigu
çuri = tsu + ke = skizu
çuei = tsue + ke = skizue
haiei = tsue + ke = skie
Iraganaldiari -N kenduta:
neutso + ke = neuskio (nioke)
zeunstan + ke = zeunskit (zenidake)
L sarturik behar denean:
(z)eutseezan (zizkieten)
leutseez + ke = leuskiee (lizkiekete)
etc.
Adeitsuki
Euskal Aditz Batua
EUTSI
NNN = nork-nori-nork
Txillardegi dagoen lekuan irakur bedi Euskaltzaindia.
Inperatibokoak izan ezik.
Txillardegi – Lavin
dautso … deutso
zeutson … (z)eutson
leutso … leutso
leutsoke … leuskio
dautsote … deutsoe
zeutsoten … (z)eutsoen
leutsote … leutsoe
leutsokete … leuskioe
dautse … deutse
zeutsen … (z)eutsen
leutse … leutse
leutseke … leuskie
dautsete … deutsee
zeutseten … (z)eutseen
leutsete … leutsee
leutsekete … leuskiee
Nik ezarritakoak benetakoak dira.
Euskaltzaindiarenak edota Txillardegirenak ez.
Aztergarri: leutsoke, leutsokee, leutseke eta leutsekee formak ere onar litezke, leuskio, leuskioe, leuskie eta leuskiee forma orokorren sinonimo modura.
Adeitsuki
EUTSI aditz laguntzailea da NOR-NORI-NORK delakoan.
Lau dembora hauetan ikusiko dugu:
orainaldia: deutso
iraganaldia: eutson
baldintza: leutso
ondorioa: leuskio
ORAINALDIA
NIRI
didak: deustak
didan: deustan(a)
dit: deust
didazu: deustazu
didazue: deustazue
didate: deuste
dizkidak: deustazak
dizkidan: deustazan(a)
dizkit: deustaz
dizkidazu: deustazuz
dizkidazue: deustazuez
dizkidate: deustez
HIRI
diat / dinat: deuat / deunat
dik / din: deua / deuna
diagu / dinagu: deuagu / deunagu
diate / dinate: deue / deune
dizkiat / dizkinat: deuadaz / deunadaz
dizkik / dizkin: deuaz / deunaz
dizkiagu / dizkinagu: deuaguz / deunaguz
dizkiate / dizkinate: deuez / deunez
HARI
diot: deutsot = deutsat
diok: deutsok = deutsak
dion: deutson(a) = deutsan(a)
dio: deutso = deutsa
diogu: deutsogu = deutsagu
diozu: deutsozu = deutsazu
diozue: deutsozue = deutsazue
diote: deutsoe = deutsie
dizkiot: deutsodaz = deutsadaz
dizkiok: deutsozak = deutsazak
dizkion: deutsozan(a) = deutsazan(a)
dizkio: deutsoz = deutsaz
dizkiogu: deutsoguz = deutsaguz
dizkiozu: deutsozuz = deutsazuz
dizkiozue: deutsozuez = deutsazuez
dizkiote: deutsoez = deutsiez
GURI
diguk: deuskuk
digun: deuskun(a)
digu: deusku
diguzu: deuskuzu
diguzue: deuskuzue
digute: deuskue
dizkiguk: deuskuzak
dizkigun: deuskuzan(a)
dizkigu: deuskuz
dizkiguzu: deuskuzuz
dizkiguzue: deuskuzuez
dizkigute: deuskuez
ZURI
dizut: deutsut
dizu: deutsu
dizugu: deutsugu
dizute: deutsue
dizkizut: deutsudaz
dizkizu: deutsuz
dizkizugu: deutsuguz
dizkizute: deutsuez
ZUEI
dizuet: deutsuet
dizue: deutsue
dizuegu: deutsuegu
dizuete: deutsuee
dizkizuet: deutsuedaz
dizkizue: deutsuez
dizkizuegu: deutsueguz
dizkizuete: deutsueez
HAIEI
diet: deutset
diek: deutsek
dien: deutsen(a)
die: deutse
diegu: deutsegu
diezu: deutsezu
diezue: deutsezue
diete: deutsee
dizkiet: deutsedaz
dizkiek: deutsezak
dizkien: deutsezan(a)
dizkie: deutsez
dizkiegu: deutseguz
dizkiezu: deutsezuz
dizkiezue: deutsezuez
dizkiete: deutseez
IRAGANALDIA
NIRI
hidan: heustan
zidan: eustan
zenidan: zeunstan
zenidaten: zeunsten
zidaten: eusten
hizkidan: heustazan
zizkidan: eustazan
zenizkidan: zeunstazan
zenizkidaten: zeunstezan
zizkidaten: eustezan
HIRI
nian / ninan: neuan / neunan
zian / zinan: euan / eunan
genian / geninan: geuan / geunan
ziaten / zinaten: euen / eunen
nizkian / nizkinan: neuazan / neunazan
zizkian / zizkinan: euazan / eunazan
genizkian / genizkinan: geuazan / geunazan
zizkiaten / zizkinaten: euezan / eunezan
HARI
nion: neutson = neutsan
hion: heutson = heutsan
zion: eutson = eutsan
genion: geuntson = geuntsan
zenion: zeuntson = zeuntsan
zenioten: zeuntsoen = zeuntsien
zioten: eutsoen = eutsien
nizkion: neutsozan = neutsazan
hizkion: heutsozan = heutsazan
zizkion: eutsozan = eutsazan
genizkion: geuntsozan = geuntsazan
zenizkion: zeuntsozan = zeuntsazan
zenizkioten: zeuntsoezan = zeuntsiezan
zizkioten: eutsoezan = eutsiezan
GURI
higun: heuskun
zigun: euskun
zenigun: zeunskun
zeniguten: zeunskuen
ziguten: euskuen
hizkigun: heuskuzan
zizkigun: euskuzan
zenizkigun: zeunskuzan
zenizkiguten: zeunskuezan
zizkiguten: euskuezan
ZURI
nizun: neutsun
zizun: eutsun
genizun: geuntsun
zizuten: eutsuen
nizkizun: neutsuzan
zizkizun: eutsuzan
genizkizun: geuntsuzan
zizkizuten: eutsuezan
ZUEI
nizuen: neutsuen
zizuen: eutsuen
genizuen: geuntsuen
zizueten: eutsueen
nizkizuen: neutsuezan
zizkizuen: eutsuezan
genizkizuen: geuntsuezan
zizkizueten: eutsueezan
HAIEI
nien: neutsen
hien: heutsen
zien: eutsen
genien: geuntsen
zenien: zeuntsen
zenieten: zeuntseen
zieten: eutseen
nizkien: neutsezan
hizkien: heutsezan
zizkien: eutsezan
genizkien: geuntsezan
zenizkien: zeuntsezan
zenizkieten: zeuntseezan
zizkieten: eutseezan
Orainaldia (deutso) eta iraganaldia (eutson) ikusi ondoren, alegiazkoa ikusiko dugu.
Lehenari baldintza deituko diogu (leutso), BA partikularekin agertzen baita (ba + leutso = baleutso); eta bigarrenari ondorioa, KE partikula eramaten duena (leutso + ke = leuskio).
BALDINTZA
NIRI
bahit: baheust
balit: baleust
bazenit: bazeunst
bazenidate: bazeunste
balidate: baleuste
bahizkit: baheustaz
balizkit: baleustaz
bazenizkit: bazeunstaz
bazenizkidate: bazeunstez
balizkidate: baleustez
HIRI
banik / banin: baneua / baneuna
balik / balin: baleua / baleuna
bagenik / bagenin: bageuan / bageunan
baliate/ balinate: baleue / baleune
banizkik / banizkin: baneuaz / baneunaz
balizkik/ balizkin: baleuaz / baleunaz
bagenizkik / bagenizkin: bageuaz / bageunaz
balizkiate / balizkinate: baleuez / baleunez
HARI
banio: baneutso = baneutsa
bahio: baheutso = baheutsa
balio: baleutso = baleutsa
bagenio: bageuntso = bageuntsa
bazenio: bazeuntso = bazeuntsa
bazeniote: bazeuntsoe = bazeuntsie
baliote: baleutso = baleutsie
banizkio: baneutsoz = baneutsaz
bahizkio: baheutsoz = baheutsaz
balizkio: baleutsoz = baleutsaz
bagenizkio: bageuntsoz = bageuntsaz
bazenizkio: bazeuntsoz = bazeuntsaz
bazenizkiote: bazeuntsoez = bazeuntsiez
balizkiote: baleutsoez = baleutsiez
GURI
bahigu: baheusku
baligu: baleusku
bazenigu: bazeunsku
bazenigute: bazeunskue
baligute: baleuskue
bahizkigu: baheuskuz
balizkigu: baleuskuz
bazenizkigu: bazeunskuz
bazenizkigute: bazeunskuez
balizkigute: baleuskuez
ZURI
banizu: baneutsu
balizu: baleutsu
bagenizu: bageuntsu
balizute: baleutsue
banizkizu: baneutsuz
balizkizu: baleutsuz
bagenizkizu: bageuntsuz
balizkizute: baleutsuez
ZUEI
banizue: baneutsue
balizue: baleutsue
bagenizue: bageuntsue
balizuete: baleutsuee
banizkizue: baneutsuez
balizkizue: baleutsuez
bagenizkizue: bageuntsuez
balizkizuete: baleutsueez
HAIEI
banie: baneutse
bahie: baheutse
balie: baleutse
bagenie: bageuntse
bazenie: bazeuntse
bazeniete: bazeuntsee
baliete: baleutsee
banizkie: baneutsez
bahizkie: baheutsez
balizkie: baleutsez
bagenizkie: bageuntsez
bazenizkie: bazeuntsez
bazenizkiete: bazeuntseez
balizkiete: baleutseez
ONDORIOA
NIRI
hidake: heuskit
lidake: leuskit
zenidake: zeunskit
zenidakete: zeunskide
lidakete: leuskide
hizkidake: heuskidaz
lizkidake: leuskidaz
zenizkidake: zeunskidaz
zenizkidakete: zeunskidez
lizkidakete: leuskidez
HIRI
niake / ninake: neuskik / neuskin(a)
liake / linake: leuskik / leuskin(a)
geniake / geninake: geunskik / geuskin(a)
liakete/ linakete: leuskie (leuskiek)? / leuskine
nizkiake / nizkinake: neuskizak / neuskizan
lizkiake/ lizkinake: leuskizak / leuskizan(a)
genizkiake / genizkinake: geunskizak/ geunskizan(a)
lizkiakete / lizkinakete: leuskiezak / leuskinezan (leuskiezan)?
HARI
nioke: neuskio
hioke: heuskio
lioke: leuskio
genioke: geunskio
zenioke: zeunskio
zenioke: zeunskioe
liokete: leuskioe
nizkioke: neuskioz
hizkioke: heuskioz
lizkioke: leuskioz
genizkioke: geunskioz
zenizkioke: zeunskioz
zenizkiokete: zeunskioez
lizkiokete: leuskioez
GURI
higuke: heuskigu
liguke: leuskigu
zeniguke: zeunskigu
zenigukete: zeunskigue
ligukete: leuskigue
hizkiguke: heuskiguz
lizkiguke: leuskiguz
zenizkiguke: zeunskiguz
zenizkigukete: zeunskiguez
lizkigukete: leuskiguez
ZURI
nizuke: neuskizu
lizuke: leuskizu
genizuke: geunskizu
lizukete: leuskizue
nizkizuke: neuskizuz
lizkizuke: leuskizuz
genizkizuke: geunskizuz
lizkizukete: leuskizuez
ZUEI
nizueke: neuskizue
lizueke: leuskizue
genizueke: geunskizue
lizuekete: leuskizuee
nizkizueke: neuskizuez
lizkizueke: leuskizuez
genizkizueke: geunskizuez
lizkizuekete: leuskizueez
HAIEI
nieke: neuskie
hieke: heuskie
lieke: leuskie
genieke: geunskie
zenieke: zeunskie
zeniekete: zeunskiee
liekete: leuskiee
nizkieke: neuskiez
hizkieke: heuskiez
lizkieke: leuskiez
genizkieke: geunskiez
zenizkieke: zeunskiez
zenizkiekete: zeunskieez
lizkiekete: leuskieez