Birus berri horren kausaz, aurten Arrast-Larrebieu / Ürrüstoi-Larrabilen eman beharra zen Abdelkader trajeria 2021eko utzi behar ukan dugu, baina karia horretara jakinarazten dut ez dateala herri horretan emaniko lehena.

Pastoral guztien zerrendan, bat agertzen da Ürrüstoin antzeztua 1796an, Frantziako Iraultza denboran : Prodiga (Prodigoa). Berezitasunik badu, eta lehena izenburuan: lehenagoko pastoral guztiek titulua frantsesez dute, Ürrüstoiko horrek salbu, eta pieza hori ere beste tokietan frantses izenburuz L’Enfant prodigue deitua zen. Bigarrena, azken peredikuko bertsoetan, garai hartako ürrüstoitarrak ber denboran errepublikano eta katoliko agertzen zaizkigula, euskaldun eta frantses ere bai, oraikoak bezala funtsean. Bestalde satan dantzariak Iraultza denboran agertu ziren pastoraleko tauladan, haatik ez dakit Ürrüstoin gertatu zen, ala beste udalerri batean. Lehengo pastoral hori bi liburutan aipatzen du Wentworth Webster ingeles idazleak (1828-1907). Hona lehen aldikoa, zitaziozko frantses bitxi batean hasia : Le Prodiga fut “ereprésantée par Le Juenese de Vense (Abense de Bas / Onizepea) Le jour Le 20 auvoust 1770, plus ceste pièce a été ereprésantée par le juenese Darrast (Arrast / Ürrüstoi) Le jour le 19 Juin 1796.” Gero idazle ingelesa bere frantses onera pasatzen da : “Il y avait eu bien des changements entre les deux époques. En 1770, pour conclure, les acteurs disaient Dügün te deon kanta / orok algarreki ! (Chantons le Te Deum / tous ensemble!).”

“En 1796, les mots te deon (Te Deum) furent biffés ; on a écrit au-dessus d’abord nacionaren fabori (nazionearen fabore) ; mais cela même ne fut pas jugé suffisant, et on l’a rayé pour écrire en sa place : kaminola (chantons la carmagnole !). Saint Claudius et sainte Marsimisse, provenance de Montory, est écrit sur du papier avec des comptes en assignats. De sorte que même les pastorales, les compositions les plus antihistoriques qui furent jamais écrites, peuvent nous enseigner quelque chose sur l’histoire de la grande nation de la France.” (Wentworth Webster, Les pastorales basques, in La tradition au Pays Basque, 1899 urtean agertua, Elkar argitaletxeak 1982an berriz publikatua. Liburu hori Donibane Lohizunen 1897ko abuztu / agorrilan eginiko “Congrès de la tradition basque” bilkuran eman ziren mintzaldiez osatua dago, Webster jaunaren hitzaldia barne 227. orrialdetik 259.era.)

Ürrüstoiko pastoralaz goian errana errepikatzen du Les loisirs d’un étranger au Pays Basque liburuko 257. orrialdean, (Saone et Loire, 1901, Elkar etxeak 1998an berriz agitaratua), ondoko lerro eta bertso hauek gehituz 257-259 orrialdeetan :

“On a ajouté (usaiako idazkiari) les vers suivants de la même écriture que cette dernière date (1796). Ils ont été biffés depuis, mais ils sont encore lisibles:

Biba biba Frantzia / biba biba nazionea
Biba biba (er)repüblika / eta asanblada güzia.
Biba Frantziako jeneralak / eta soldadoak oro
Züentako lotsa dira / mündüko erresuma(k) oro.
Emigrantek eta apezek / Frantziarik joan zirenean
Uste züen jinen zirela / sei hilabeteren barnean.
Ez züen uste Frantzian / hain soldado abillik bazela
Uste züen oro ehorik / bürüzagitüren zirela.
Citoyen, zure erresumalat / plazer düzünean joanen zira
Kiristitü zirelakoz / ütziren deizügü hura.
Kondizionereki gerlarik / guri emanen ez düzüla
Eta kiristi legea erresuman / eta Repüblika ezariren düzüla.
Eta hotsemazüe orai / gitean erretira
Eman nahi deizüet orori / ardo hon batetarik edatera.”

Azken perediku hori grafia berrian eman dut.

Jean Louis Davant

Ürrüstoiko pastoralez