Euskal literatura (orokorrean) aspergarria da. Ni neu aspertzen nau. Euskarara jauzi egin nahi duenen batek gomendio eskatzen didanean, pentsatzen hasi eta euskaratutako libururen bat etorri ohi zait gogora (azken biak, “Larrua hotz” eta “Lagun armatua”, zehatz-mehatz); bestela, “klasikoren bat” gomendatu behar diot: Lertxundi, Saizarbitoria, Atxaga… Euskal literaturak (orokorrean) aspetzen nau eta aspertuta nago betiko liburuak gomendatzen. Eskerrak gero eta itzulpen hobeak ditigun!

Euskal literatura (orokorrean) urruna eta handinahia da. Tema handia hartu dugu demontrezko homologazioarekin, kanpoan nola egin, guk halaxe. Hala balitz, gaitz erdi, baina tamalez kanpotik hartutako ereduak gaitz berak kutsatuta ekarri ditugu, homologazio birusak jota, alegia. Globalizazioak inposaturiko endogamia kulturala ote. Egin dezagun denok autofikzio liburu bat bigarren pertsonan kontatua (noiz pluralean noiz singularrean, arrazoi logikorik gabe), New Yorkeko edo Londresko kaleetan girotua (baina hiriaren izena aipatu gabe) eta hogeita hamabi urteko BBK neska-mutil pijo eta sexualitate definitu gabekoa protagonista duena, hitz asko batu baina ezer gutxi kontatzeko. Ene, Pasaiako portua baino leku literariagorik ez dago! Euskal gizartearen konplexutasuna harrobi agortezina da idazteko, eta oraindik apenas ekin diogu auto-disekzioari. Berandu bagabiltza, disekzioa egingo digute guri, behin hilda.

Euskal liburugintzan literatura jaun eta jabe da, eta hori ez dago gaizki, baina zenbat aldiz ikusi dudan penaz interesatzen zaizkidan beste gai batzuei buruz erdaraz irakurri behar dudala ezinbestez! Liburu dibulgatiboez ari naiz, biografiez, argazkigitzari buruzkoak, arkitekturari buruzkoak, botanikari buruzkoak (izan ere, baratza jarri nahi nuen balkoian, eta azkenean erdaraz jarri behar izan nuen)… Horrelako liburuek garrantzi handia dute irakurleak osatzeko, hezitzeko, liburugintzan korpusa eratzeko. Ez dut esan nahi erdaraz irakurtzea txarra denik, noski; esan nahi dut erdaraz behartuta irakurtzea ez dudala gustuko, hala nola ez dudan gustuko erdaraz behartuta hitz egitea. Gaur egun ezinezkoa da euskaraz bizitzea, baina errua ez da besteena bakarrik.

Euskal literaturan dena da luxuzko edizioa. Badakit, itsusia da kultura garestia dela salatzea, baina azken bideojokoa eskuratzeko berrogei euro ordaintzeko prest ez dagoen gazte batek (16 urtetik 35era arteko batek, adibidez) nekez ordainduko ditu hogei euro liburu baten truke, militantziak jota ere (demagun BBK pijoaren istorioak itsuki erakartzen duela). Zenbat irakurle berri uxatu ote ditu liburuaren prezioak? Proposamena inor ez kaltetzeko (ez badira inprentak): gutxitu edizio gastuak.

Eta ustel kiratsa estaltzeko lurrina garestia da oso, baina hori gau luze baterako utziko dut.