Erraietarik idatzia
Erraietarik idatzia –
Hasmentan iritzia ematea nuen pentsatua. Ondotik, berriz, iduritu zait hobe gauzak ahalik eta objektiboen erakustea –nahiz eta, mundu guziak dakien bezala, objektibotasuna falazia patriarkala izan; ez iezadazu kasurik egin, beraz–. (Ohar ttiki bat: iturriak bilatzeko lana ez dut nik hartu, zaldi ero batek eraman nau behar zen tokira).
Duela bortz urte, 2014ko apirilaren 5ean, elkarrizketa egin zion Hasier Etxeberria zenak Danele Sarriugarteri, Erraiak nobelaren karietara. Une jakin batean (4′ 50” zehazki), Etxeberriak honako hau galdegin dio nobelagileari: “Esan dugu: gordintasuna, sexualitateaz hitz egiten duzu argiki, zeure sexualitateaz; bueno, zeurea, barkatu, zure alteregoarenaz, ze, zer da hau? Autofikzioa da?”. Galdera –eta hau bai, hau iritzi subjektiboa da, nire subjektibotasun maskulinoak baldintzatua eta, hortaz, aski baztergarria– ez da erasokorra, eta Etxeberriaren ohiko tonu gozoan dago egina. Sarriugartek argi erantzun dio: “Ez, nik ez dut autofikzioa bezala presentatu; nik eleberri bezala presentatu det, eta gainera esan nuen autobiografian galderari ez diotela erantzungo; bakoitzak gero bere barruan pentsa dezake nahi duana baina nik horren inguruko adierazpenik ez det egingo”. Galdera ez zaio idazleari gustatu –eta beharbada lekuz kanpo zegoen galdera zen–, Etxeberria ez da horretan tematu.
Duela egun batzuk, 2019ko ekainaren 14an, solasaldi bat antolatu dute Iruñeko Katakrak liburu-dendan Entrañas liburuaren inguruan, hau da, Sarriugarteren Erraiak-en itzulpenaren inguruan. Egileaz gainera, hiru parte-hartzaile: Miren Iriarte, Iruña Iriarte eta Lucia Baskaran. Hondarreko honek hartu du hitza eta une jakin batean (10′ 40”) azaldu du “obra eta egilea bereiztea bertze falazia patriarkala dela” eta, “emazteki batek liburu bat idazten badu, are gehiago, liburu hori fikzioa dela azpimarratuta ere, obraren eta egilearen arteko bereizketa defendatzen dutenak etortzen dira eta hasten dira ‘zeure sexualitatea, zeure sexualitatea, zeure sexualitatea eta zeure sexualitatea'”. Sautrelako pasartea ikusi duenak badaki ez zela horrela izan. Izan ere, objektibotasun patriarkalaren irizpideak erabilita, erraten ahalko genuke Lucia Baskaranen deskribapena gezur hutsa dela.
Zeren Hasier Etxeberriari egiten ari baitzaio erreferentzia Baskaran, nahiz eta haren izenaz ez den oroitzen. Honela adierazi du –eta atal hau jatorrizko bertsioan utziko dut, gaztelaniaz alegia–: “no me acuerdo cómo se llama el desgraciao, que está muerto y bien muerto que está“. Egun hartan gainera –gehitu du Baskaranek, publikoaren irriak isildu direlarik– Etxeberriak bere pribilegioa guziak eramanak zituen. Eta aski zaharra zen.
Hilda egotearen desabantailetarik bat da ezin duzula zure burua defendatu zutaz gezurrak erraten dituztelarik edo –irri artean– desgraciao deitzen dizutelarik. Lagunak behar dira horretarako, baina, nonbait, egun hartan Hasier Etxeberriak ez zuen Katakrakeko mahai hartan adiskiderik, ez Miren Iriartek, ez Iruña Iriartek, ez Danele Sarriugartek ez bertze inork ez baitzuen Baskarani apika pittin bat pasatua zela errateko premiarik sentitu.
Barkatu biezadate mundu honetako baskaran guziek, baina Hasier Etxeberria ez zen desgraciado bat, eta uste dut ez duela merezi inork beraz “bien muerto está” erratea.
Baina tira, testu hau guzia, bistan da, gizonezkoen arteko elkartasuna da. Berriz diot: ez ikusi bideoa, ez entzun audioa, ez iezadazue kasurik egin, patriarkatua mintzo da nire ahotik.
Erraietarik idatzia
Eskerrik asko Santi!
Hasier gogoan zaitugu!
Ados Santi Leonerekin. Gauzak ez dira zuriak ala beltzak!
Urte gutxian, ia ohartzeke, heteropatriarkatuaren bueltan poltikoki zuzena den fauna bat sortu da, hura halakoa! Fauna horretako elementuek ahora etorritako guztia esan ahal dute, inork ezin die kritikatu, une honetan jaun eta jabe sentitzen dira. Baina jendea nazkatzen ari da espezie honekin.
Ziur al zaude aretoan ez zegoela Etxeberriaren adiskiderik? Edo adiskideren bat egonik, besteen aurrean matxirulo gisa ez agertzeagatik kikilduta isildu zen/ziren.
Hasier Etxebarria zenak Danele Sarrigarteri elkarrizketa egin zionean ez zitzaidan gustatu, iruditu zitzaidan hanka sartu zuela, ondo sartu ere. Pasartea ez zen “Autofikzioa da?” horrekin bukatu. Daneleren erantzunaren ondoren esaten dio “Bueno, ba, guk nola nahi duguna pentsatzen ahal dugun, pentsatuko dugu autofikziotik asko duela fikzio honek, ez horretantxe utziko dugu ez baduzu horretaz hitz egiteko gogorik…”
hasierrek ez zion galdetu sexualiateaz, baizik eta ea bere sexualitatea zen, ea bera zen narratzailea. Ez da kontua Danelek sexualitateaz (ere) jardun nahi ote zuen; Danelek fin eta irribarre (suposatzen dut desoroso batekin) esaten dio (Hasierrek bazekien ere) ez zela autofikzioa, aurkezpenean ukatu zuela hori. Beraz, niri zer inporta dit Hasierrek uste bazuen bazuela autofikziotik?
Era horretako galdera eta ondorioa egingo zuen gizonezko idazle batekin? Nik ez Hasier ez beste gizonezko kazteririk ez dut maiz ikusi beste gizonezko bati holako galderak egiten eta erantzunak era horretan “interpretatzen”.
Kontua ez da kontakizun bat eleberri laburra ala ipuin luzea den egilearekin eztabaidatzea, baizik eta, demagun, Jon Mirande zenari galdetzea ea bera den Theresarekin maitemintzen den narratzailea; Jon Mirandek hori baztertu ondoren.
Hori dena esanda ere, ez zaizkit gustatu Lucía Baskarenen hitzak eta tonua. Elkarrizketa hura hizpidera ekartzen ahal zen (eta behar da), “desgraciau”, “bien muerto” eta zaharra esan gabe.
hasierren aipamenean “eta horretantxe utziko dugu” behar du, eta beste bi akats ortografiko ere. Barkatu.
Bai, halaxe da: posible da Hasierren galderaren egokitasunaz lasai eztabaidatzea. Nik ez dut hori ukatu -izan ere, testuko parentesi batean beharbada galdemodua lekuz kanpo zegoela erran dut-.
Arrazoi duzu. Ni neroni han izan banintz, ez dakit egoki erreakzionatzen asmatuko nuen edo zerbait erranen nuen. Mahaikideen isiltasunak gehiago harritzen nau.
Azken Porturendako zen azken erantzun hori. Anafora zer den ez jakiteaz gainera, iduri du teknologiarekin ere gaizki moldatzen naizela. Barkatu.
Santi:
Miren Iriarte nauzu. Lan handia eginda (ongi ala gaizki ez dut nik esanen, baina handia izan zela bai) Entrañas itzuli zuen itzultzailea. Ni neu egon nintzen aurkezpen horretan. Ikusita interes handia duzula (hala ematen du) han egon ginenok honi guztiari buruz dugun iritzian (edo zuk aipatzen duzun esaldi horren aurrean zergatik geratu ginen isilik), nahi duzunean azalduko dizut. Baina ez hemen, edo Twitterren, Twitter eztabaida antzu eta mingarrietarako lekua egiten baitzait niri neroni. Uste dut herrikideak garela, beraz benetakoa bada interes hori, nahi duzunean azalduko dizut, nahi duzun lekutan. Dena den, denbora hartu beharko genuke elkarrizketarako, gauza askori buruz hitz egin beharko baikenuke, zuk nik bezain ongi baitakizu deskontestualizatuta dagoela zuk hemen esan duzuna, eta batez ere erabat deskontestualizatuta dagoela sareetan honen harira zabaldu dena (zuk ez duzu zabaldu, jakina, baina harria bota bai), eta horren guztiaren atzean ongi ala gaizki esandako esaldi bat baino askoz gehiago dagoela. Beraz, BENETAN jakin nahi baduzu nik, han egon nintzen honek, zergatik egin nuen egin nuena, galdetzea duzu errazena. Niri, ez tuiterri.
Esker mila
Rubén agurgarri hori:
Hobe luke berorrek inor kritikatu aurretik “autofizkzio” eta “autobiografia” bereizi, eta ez erridikulua sobera egin.
Miren Iriarte:
Gai honetan Santik zerbait ez badu egin deskontestualizatzea izan da. Eman behar ziren azalpen guztiak eta gehiago eman ditu irakurle neutro batek bere iritzia osatzeko.
Baten batek bere burua zuritu nahi badu beste aitzakia bat bilatu beharko du
Pixka bat aspertzen hasita nago feminismoaren bandera hartu eta emakume* guztion izenean ariko balira bezala horrelako astakeriak esaten dituzten euskal famosekin. Ez diote mugimenduari ekarpen handirik egiten eta matxiruloak poz-pozik daude, azkenean arrazoiak dauzkatelako histerika batzuk geala esateko.
“Eta gizonezkoa balitz, seguru-seguru ez liokeela halako galderarik eginen”. Ba, zer dakit nik. Nik, beharbada, galdetuko nieke Jon Miranderi ea egiatan neska pubeszenteekiko desio erotikorik bazuen (eta seguru asko hark baietz erantzungo zukeen lotsarik gabe), eta Saizarbitoriari, esate baterako, ea nola jorratzen dituen, nobeletan, juxtu bere edade berberekoak izan ohi diren gizon-emakumeen istorio polit horiek.
Besterik gabe, itsu-itsuan sinistu beharko dugu Hasier Etxeberria zena bere pribilegio maskulinoez baliatu zela halako galdera egitean.
Alegia, jakizue, ea enteratzen zareten: bada idazle zenbait, etengabean genero-identitateaz, gorputz-autorudiaz, hilerokoaz, anorgasmiaz, erditze-oinazeez eta abar matraka ematea ikaragarri gustoko duena (sarri, lehen pertsonako narratzailearekin, kasik azpigeneroaren ezaugarria izaki); baina asko-asko haserratzen dena gizonezko cis elkarrizketatzaileren bati, bat-batean, esperientzia pertsonalen inguruko zerbait iradoki lezakeen ezer ihes egiten dionean, oso modu tangentzialean izan arren. Kasu eman horri.
Bien bitartean, “idazle feminista” batek (halaxe dago definitua hainbat webgunetan) pertsona eta langile jator eta zintzo bati buruz esaten badu “hilda dagoela, eta bai ederki hilda ere”, deklarazio hori ahalduntze eredugarritzat hartuko dugu, eta barrezka hartu. Edo barkatzeko modukoa irudituko zaigu, izan ere, denok ditugu egun txarrak. Zeinen azal fina dugun matxirulook, aizue.
Testuingurua dela-eta, agian ez zait txartzat hartuko nire hondar alea jartzea.
Nik atera eta nahiko gutxira irakurri nuen “Erraiak”. Arrazoiak oso tipikoak ziren, lagun batek gomendatu zidan eta, hortaz gain, esan zidan gaia Gasteizen bizi den unibertsitate-ikasle gazte baten ingurukoa zela (eta ni ere hala izandakoa naiz duela urte asko, benetan asko).
Ikargarri gustatu zitzaidan, ikaragarri. Egia esan, bai ibili nintzen taberna, kale-kantoi edo antzeko zokomokoren bat identifikatu nahian baina, egia esanda berriz, alde horretatik ez zitzaidan askorik interesatu. Estiloak, ordea, txundituta utzi ninduen: nola da posible hain ondo idaztea, galdetzen nion nire buruari behin eta berriro. Eta idazle gaztetxo hasiberri batek! Zeren eleberri hori ikaragarri ondo idatzita dago, ikaragarri. Gozada etengabea da, estilo eztanda purua. Akojonantea (barka gordinkeria).
Protagonistaren dena-delako ibilbideak ordea, ez zitzaidan askorik interesatu ere. Tira, agian gaineratu daiteke inongo momentutan ez nintzela identifikatuta sentitu. Baina, aizue, James Joyceren “Artistaren gaztetako portetra” ere irakurri nuenean, ikaragari ondo pasatu nuen, eta ez nintzen batere arduratu protagonistaren gorabehera pertsonalez, Irlandaz, idazletzaz edo beste ezertaz. Estiloa, estiloa da guztia nobela horretan.
Bada, “Erraiak”-ekin ere berdin. Ikaragarri liburu ona, ikaragarri ona (nire uste apalean), egilearen asmoak gorabehera. Zeren gero, askoz ere geroago, hasi nintzen entzuten emakumea, gorputza… eta matraka hori guztia. Eta barkatu, niritzat “Erraiak” beste zerbait izan zen, guztiz beste zerbait.
Eta zertara dator kalaka hau guztia? Bada, beste barik esateko Hasier Etxebarriaren galdera “ospetsua”, gusto txarrekoa eta desegokia izateaz aparte (horretan esango nuke bat gatozela denok), ez zela batere ona liburuaren iruzkin on baten eretzean.
Literatura, hitz egin dezagun literaturaz, hori da esan nahi dudana, eta ez besterik.
Eta bai, badakit gai nagusiari ez diodala heldu, agian ihes-maniobratzat hartuko duela iruzkin hau batek baino gehiagok… Tira, esan beharra neukan eta esan dut.
Mila esker irakurtzeko pazientzia izan duzuenoi.
Ene Amonatxo, badakizu ez garela ados izaten baina oraingoan zurekin erabat nago. Hasier Etxeberria gizon ona, idazle ona eta kazetaria zen, beraz galdera deserosoak egitea zen bere zeregina.
Hasier Etxeberria torturatu egin zuten. Hasier Etxeberria ETAren Zutabe aldizkarian seinalatu zuten terrorismoari egin zizkion kritikengatik. Hasier Etxeberriak aurpegia eman zuen 2006ko treguaren ondoren bake prozesua bultzatzeko Milakabilaka ekimenean. Hasier Etxeberriari esker atera zen telebistan lehenbiziko aldiz Kortatu taldea. Guggenheim operazioaren aurrean, Kultur Kezka talde kritikoa sustatu zuen Hasier Etxeberriak. Berak sortu zuen Zuzeu. Zenbat artikulu, euskaraz prentsan aritzea gutxi batzuen konpromiso militantea zenean. Zenbat lan ETBn euskarazko programa duinak egoteko. Zenbat jende gerturatu zen euskal kulturara Hasier Etxeberriaren zabaltasunari esker.
Eta orain, Sautrelan egindako galdera txar batengatik, haren heriotza ospatzen du idazten dituen nobelak euskaraz idazteko ere lanik hartzen ez duen idazle batek. Batere inporta ez zaion kultura batean ere presentzia edukitzeko bere nobelatxoaren itzulpena egitea enkapritxatu zaion idazle batek. Eta gainera harro, barretxo artean. Zeren erdal kulturako figuratxo bat izatea ez da pribilejio bat. Zeren Hasier Etxeberria zen gizon boteretsua. Espainiako egunkari guztietan atera den idazleak ez dauka batere botererik euskarazko idazle baten gainean. Haren oroimena kakazteko.
Alferrik da. Bataila galdua dago hizkuntza menperatzailean idatziz biktimarena egin ahalko duelako. Baina gure kulturaren historiak behintzat jarriko ahal du bakoitza bere lekuan.
Edozer eta edonoren gainetik dagoela sinetsi duen Golem bat elikatu da azkeneko hamarkadan ingeniaritza sozial saio luze, astun eta oldarkor baten bitartez. Herri hontan inon baino gehiago, are gehiago euskal komunikabideetan. Eta orain, ereindako guzti horren uzta jasotzeko ordua heldu da. Gustuko tokian, aldaparik ez!
Zatiketa bilatzen zuen ingeniaritza sozialak, eta zatiketa ekarri digu. Zorionez baditu ere albo-efektu desiragarri batzuk, noizean behin dakarkidan barre-algara hau kasu. Bi, astebetean! Negar egiteko modukoa, tragedia bat ez balitz. Umorez hartu behar baitira tragediak.
Enpresari familia dirudun bateko kidea, Donostiako eskola elitistenetako batean ikasia, estudiorik eta ofiziorik gabe ere beti idazteko baldintza material egokiak eta denbora izan dituena, 30 urterekin estatu mailako medioetan presentzia nabarmena duena…
Aurpegia behar da gero posizio horretatik besteei “pribilegioak” aurpegiratzen ibiltzeko! Hasier “gizon boteretsua”? Bai, denok dakigu euskal kultura botere eta diru iturri izugarria dela…
Daneleri egin zion galdera hura desegokia izan zen, ados, eta ni ere minduko ninduke. Baina inork ez du merezi halako hankasartze batengatik “¡bien muerto está!” entzun behar izatea.
Erderomatrakatuaren eraso bat guztiz zitala, Etxeberriaren jokaerari zilegizko kritika egitetik urrunxko doana, eta zeinak tartakada ederra mereziko bailuke hurrengo agerpen publiko batean.
Estudiorik eta ofiziorik gabea Xabi? AITAREN errapetik zupatzea izan du ofizioa bizitza guztian
Baskaran hau emakumezkoen artean irakurleak erakartzeko pose txupiguay bat egiten duen kokola bat da. Horretan geldituko nintzateke, baldin eta beldur ez banintz, hemen euskaldunen artean, marketing bera zabaldu nahi duten fenomeno baten aurrean gaudela. Batzuek diote euskararen biziraupena bide honetatik datorrela.. eta zer diote ZUzeuko forozaleek honi buruz?
Gero eta gutxiagotan egiten ditut holako eztabaidak serean. “Iñaki” (ze urrun dagon Kamerun) sobera dago niretzat.
1. Ez naiz Rubén, Ruben baizik. Ruben Sánchez Bakaikoa.
2. Zu, ordea, Iñaki zara. Iñaki-ze-urrun-dagon-kamerun (demagun, ezta?)
3. Zuk ez duzu ezer eztabaidatu behar, zer ondo zer gaizki, besterik gabe iraintzen duzu beste pertsona, eta listo.
4. Iñaki, animatu zaitez harriak botatzen zure izen abizenez, lagun. Egin dezagun erridikulua denok baldintza berdinetan, aurrena nork bere buruari irri egitetik hasi eta irri kolektibo batera igaroz. Atera zure Kamerunetik lasai, ni tipo baketsua naiz. Inoiz edo behin pixka bat biolento jarri naiz eta “return” sakatu dut indarka, tekla mintzeraino 😉 Benga, koloretako musuak!
Eskerrik asko, Pruden, gomendioagatik. Udako literatur-lanen zerrenda gero eta luzeagoan apuntatua dago.
Hala ere, ez dakit gauza izango naizen burutik kentzeko istorio hau:
Alegia, Erraiak-en egilea, Sarriugarte, idazlea izateaz gainera, Baskaranen lagunmina eta pisukidea ere badela.
Izan ere, honi buruz zerbait estudiatu duen orok dakienez (goian duzu Katakrakeko hitzaldiaren grabazioaren esteka), egia berdadero eta impepinablea da objektibitatea, alegia, egilearen obra eta egilearen biografia-xehetasunak bereizi ahal izatea, zinezko FALAZIA PATRIARKALA dela.
Beraz, neronek ezin izanen dut inoiz Sarriugarteren lana irizpide objektibo minimoekin baloratu eta kritikatu, zeren beti edukiko baitut gogoan iltzatua, Sarriugarteren adiskide hurbilena niñapija ergel petulante bat dela, eta beraz giro intelektual horien lurrun toxikoak arnastuz bizi dela.
Eta Baskaranen bi liburuak irakurtzeko ere, berdin. Gauza bera gerta dakidake, esate baterako, Mario Vargas Llosa irakurtzean…
Azenturikgabeko Rubenentzat:
Niri partikularki hemen plazaratzen diren iritziak interesatzen zaizkit eta ez zeinek idazten dituen. Horregatik ez dut ulertzen Iñakiren abizenak ezagutzeko duzun interesa. Garbi utzi du zer uste zuen zure komentarioaz eta kitto. Eztabaida eremu pertsonalera ekartzeko erakusten duzun nahia susmagarria egiten zait: argi dago gure mundu txikian askoz ere errentagarriagoa dela neofeminismoren sustatzaile gisa agertzea kontrakoa baino. Beraz, batzuk pozik agertzen zarete izen (azenturikgabea) eta bi abizenekin. Argi dago zein ez den seinalatuta gelditzeko beldur gure euskal mundu txiki eta itogarrian.
Kaixo Ruben Sanchez Bakaikoa, kuriosoa da pertsonai (zeozer esatearren) sexualitaterengatik galdera txoro bat egiteagatik hainbeste iguintzea eta gero zu izatea lehena izen abizen galdezkaubiltzeko, kuriosoa benetan. Hau da, zuri zer axola zaizu nola duen izena? Non bizi den edo zeinekin oheratzen den? Penagarria ze punturarte iritsi garen herri hontan, pija batek klaseak eman behar dizkigu jazarpenaren gainean, zeren jazarpen betean daude, gerra batetan. Enbeita guatxiprogrea bezalaxe, Che- ri egindako kritikaren ostean, kritikak jasotzeagatik nigarrez. Bada kontestua bezalako hitza kasu hoietarako, garaian garaikoa ulertzen laguntzen gaituena. Jusitifikatzeko ez, ulertzeko bai ordea.
Arrasti on,
Beharbada testuingurua faltako da, baina Sautrelako zatia ikusita, nik bakarrik ikusi dut kazetariak bere lana egin duela: galdera bat egin dio elkarrizketatzaileari, agian desersoa, baina galdera deserosoak egitea kazetariaren lana ere bada, bereziki uste badu elkarrizketzaileak ez duela erantzun nahi. Mingarria izan daiteke elkarrizketatuarentzat, bereziki galdera hori behin baino gehiago egin badiote, erantzutean sinesten ez badiote eta sexualitatea kontu intimoa delako. Baina kontuan har dezagun guztia bere testuinguruan –elkarrizketa bat da eta kazetariaren lana da elkarrizketatuari informazio gehiena ateratzea– eta ez dezagun bere onetik atera, batetik, mina alde askotarikoa izan daitekeelako eta, bestetik, agian elkarrizketak pentsatu zuelako elkarrizketatuak ez ziola egia esan nahi, horrek ekar lezakeen frustrazioarekin. Kazetariarekin ere ulerberak izan gaitezen, beraz.
Horiek horrela, Baskaranen hitzak guztiz lekuz kanpo daude Hasier Etxeberriaren ibilbidea ezin delako epaitu huts batengatik, are eta gutxiago iraindu, guztiok gutxieneko begirunea merezi dugulako (baita irainak bota dituenak ere). Horretaz gain, Baskaranek argi erakusten du ez duela euskarazko mundua ezagutzen, izan ere, bertan lan egitea pribilegioa da, baina “ez du pribilegiorik ematen”, gizona izanda ere.
Ondo ibili
Jon.
Apa zu, Ruben Sánchez
eta Bakaikoa
hemen eman dizute
egurra nahikoa
ez dakit zer zaitugun
neska…mutikoa…
edo bien arteko
sexu frikikoa!
ezin da kritikatu
jende kritikoa!
hau da gure herriko
saltsa tipikoa
kritika egiten da
maila txikikoa
Santi Leonek bere twitter kontua desgaitu du eta artikulugintza ere utziko duela iragarri du, artikulu hau idazteagatik jaso dituen erasoak direla eta. Euskal mundutxo puta honek merezi duena du.
Azken Portuk dioena zuzena bada; Santi Leone, oso gaizki egin duzu! Bere ideietan irmo mantentzen ez dena ez da gizona. Ezker Abertzaleko perroflauta kinki hauekin ikaratu?! Ez, ez horratio!
Kiratsa dario eskandalu honi, darion bezala Onintza eta Cherenari. Feminismoaren izenean harrotuta pulpitutik gainerakoei zer izan eta nola jokatu behar duten agintzen dieten horiez aspertu naiz aspaldi.
Hasierren gainean esandakoak bakarrik erretratatzen dira: progresia guayaren prototipo txolin bat, bizitzan sekula egitan borrokatu beharrik izan ez duena, bere garaian kazetari batek egindako galdera deseroso batengatik hari horrelakoak esaten. Nazka gutxi esatea da.
Cheren gainean Onintzak esandakoez beste hainbeste. Marxista edo tipo horren fanboy izan gabe ere ondoriozta daiteke akusazio horiek ez dutela oinarririk, ergo difamazio merkea dela dena, feminismoaren txalo errazak jasotzeko. Tipoa golfo zikina izango zen, 16 urtekoekin oheratuko zen etabar, baina bortxatu zuenik nik dakidala ez da sekula baieztatu. Onintza herri honetako emakumezko erreferente handien artean bada, pentsa zein den maila. Patetikoa.
Feminismoa eta bere aldaera/engendroak aldarera igo dituztenak damutuko dira zer nolako monstuo sortu duten konturatzen direnean. Iada berandu izango da ordea, think tank yankietan sortutako produktu ideologiko horrek bere helburua bete duen seinale. Santi Leoneren gisa, gehiago izango dira gupidagabeki sozialki jazarri eta isiltzera behartuak.
Pozoi ideologiko-kulturala etxean daukagu, bada garbitzen hasteko garaia
Iruzkinak irakurri ostean, uste dut askok ulertu dutela Santi Leonék esan nahi izan duena, ez ordea guztiek. Leonék ez du inongo momentutan Etxeberriak ongi edo gaizki jokatu zuen baloratzen. Ez dut sumatu Etxeberria gizon akasgabetzat deskribatzeko nahirik ere. Are gehiago, Leonék, errespetuz argudiatuta,Etxeberriaren une hartako jarduna egokia izan zen ala ez eztabaidatzeko ez lukeela inongo arazorik izango esango nuke.
Hemen, baina, eztabaida ez da hori. Auzia da, kritigarri iritzita ere, Baskaranek esanak, esan zituen moduan, ezin direla onartu. Baskaranek esan izan balu Etxeberria zenak egun hartan bere irudiko ez zuela asmatu, eta haren jokabidea gogor, tinko, baina errespetuz kritikatu izan balu, gaur, ziurrenik, ez ginateke honi buruz hizketan arituko, ez behintzat horrela.
Nire aburuz, Baskarani batez ere bi kontu kritikatu zaizkio. Batetik, Hasier Etxeberriaren ibilbide profesional zein pertsonala gertakari bakar horretan oinarrituta lohitzea. Honekin, noski, ez dut esan nahi edozein astakeria onartu behar denik ondoren edo aurretik beste hainbat gauza on egin direlako. Baina, kasu honetan, Etxeberriak gaizki egindakoaren larritasuna (baldin eta gaizki egin zuela onartzen badugu) ez dut uste egindako on guztia (asko izan zena nire ustez) baztertzeko bezainbestekoa denik.
Bestetik, eta, batez ere, moduak izan dira larriak. Baskaranek Etxeberria ez estimatzeko eskubidea du, jakina; baina “ondo hilda” dagoela modu arinean (batzuen hitzetan, umorez) aipatzea, niri beste ezer baino gehiago tristea iruditzen zait, enpatia gabezia eta gizatasun eskasa erakusten dituelako. Baskaranek Sarriugarte ezagutzen du, eta hura gaizki sentitu zelako izango dio Etxeberriari halako amorrua; nik hori ez dut epaituko, ez dut baloratuko. Baina gustatuko litzaidake Baskaranek pentsatzea berari Etxeberriak Sarriugarteri emandako balizko tratu txarrak asaldura eragin zion bezalaxe, berak esanak ere min handia eragin diela Etxeberriaren inguruko askori zein haren lana kanpotik baloratzen dugun zenbaiti. Kritikak egin daitezke, egin behar dira, baina ez horrela. Eta kritikak egitean, autokritika da, nire ustez, beharrezkoena. Baskarenak ere egitea espero dut.
Azkenik, Santi Leonéren testua kritikatzen dutenei, zera esango nieke: Leoné gera zitekeen isilik, mahai hartakoak bezalaxe. Baina bere burua defendatu ezin duen norbaiten ordez hitz egitea erabaki du, eta hauxe da jaso duena. Berriro esango dut, kritika ongietorria da, baina errespetuaren eskutik joan behar du. Nire aldetik, uste dut Leonék leial eta ausart jokatu duela, ez zuen zertan ezer esan, baina isiltasuna haustea erabaki du. Ados egon ez, uste dut hori bederen aitortu beharrekoa dela. Bere iritzia ematen jarraitzea espero dut.
Biharko Berriako Onintzaren zutabea irakurtzeko esperoan… egunkariko beste zutabegileek berari elkartasuna adierazi dioten lez, berak ere Santi Leonérenganako elkartasun mezua idatziko duela espero dut. Santi Leonék jasotako mehatxuak direla eta, Twitter eta zutabegintza lagatzea oso grabea da.
Hasier: alua mundua! ez barka, zakila mundua! edo dena delakoa. Hil eta gero ere, batzuk lasai lo, pixa eta kaka ere egiten ahal digute buruhezurretik behera. Ustel usaina Danimarkatik EHraino?
Santi: esanak ondo, baina eginak… ez hainbeste. berpiztu euskal txiosferara eta zutabegintzara. Santi Leoné gehiago behar ditugu, ez gutxiago.
Bascaran: pasopalabra
Danele: zeure Erraiak hor dirau. Hasierrek eta beste askok goratu dute. Horrek ekarriko zizkizun gune eta egoera deserosoak ere. Plazak hori du. Emakumeentzat bereziki, bai, begira Onintza-che eta Kontrako eztarriko guztiak. Baina baita gizonezkoentzat ere, tartea bederen, begira Santi, Ruben Sánchez eta abarrek, iritzi soila emateagatik, zelango egurra jaso dezaketen. Bascaran pasa egin zen, nik uste, nabarmen. Laguna baduzu, esaten saiatu beharko zenuke. Eta horrek ez dizu arrazoi amini bat ere kenduko Hasierren elkarrizketan sentitu ahal izan zenuenaz.
Pruden: Sautrelako bideoa ikusiz gero, obra puska, estiloa aipatzen ditu Hasierrek hasera hasieratik. 4. minutu bueltan katramilatzen da auto-fikzio sexualitate eta abarrekin. Eta ez modu zakarrean, edo asmo gaiztokoan, ene ustez. Erratu bazen, gizakia zelako izango zen.
Ongi hila dagoela! Esan egin behar da gero hitzaldi batean, hotz hotzean. Sinestezina.
Entzun dudalako egia dela ikasi dut. Gure izarearen, gure egoeraren isla ote da hau?
Pruden Gartziak goraipatu digu Danelen liburua. Ongi dago, baina orain bertan hori irakurtzeko ez naiz gai sentitzen. Agian, denbora puxka beharko dut.
A, eta Santi Leoneri eskatuko nioke mesedez segitzeko. Hiru firma ditut beti-beti irakurtzen ditudanak eta berea da bat. Eta hirutatik bat galtzea ikaragarria zait.
Moralki herri xehea baino gorago daudela konbentzituak daude, podcasta entzun besterik ez dago, darabilten tonu eta espresioak argi uzten dute. Objetibotasuna falazia patriarkala da, ez dakizu?, gero esplikatuko dizuet nik herritarroi. Ama, arreba, izebak ditut eta berdintasunaren aldekoa naiz, baina aspaldi konturatu naiz talde eta mugimendu feministako buruek ez dutela berdintasuna bilatzen.
Goian esan den bezela feminismo hau AEB-tan kozinatu den emaitza da, ingelesezko sare sozialak begiratzea besterik ez dago mugimenduaren bilakaera ikusteko. Kasu hauek gehiagotan gertatuko direla argi dut, herri xeheak zentzugabekeria hau noizbait baztertu arte.
Azkenik, uste dut inorrek ez duela esan baina, podcastean jende edadetuarekiko fobia bat dutela nahiko argi uzten dute.
Kaixo,
Urte batzuk ditugunok, gogoratuko ditugu gorria izatea modan zegoenean batzuk inor baino gorriago zirela esanik, besteen kontraesanak azaleratu eta kritikatzeko gai zirela, gupidarik gabe gainera; gero, EAJn, PSOEn edo Ermuko izpiritua gizentzen amaitzeko.
Egungo gertaera honetan, gauza bera gertatuko dela deritzot, baina urteak beharko ditugu ikusteko.
Batzuk Madrilen egongo dira ( edo daude) euroen eta famaren goxotasunean, eta beste batzuk berton, Basauriko terremotoa lez, egurrean.
Ekibokatu gaitezke, baina argiak eta zintzoak izaten saiatzen gara batzuk, Santi bezala. Hori da behar duguna, ez momentuko haizearen aldeko ahoberotasuna.
Tira… Luciak, edota Ibai Arbidek berak behingoagatik txio batzuk euskaraz idazteko balio izan du ika-mika honek sikiera.
Espainolaren hegemoniatik euskaldun zapalduei egindako hamaikagarren erasoa ikusten dut nik hemen, gizonek emakumeen kontra egunero erabiltzen duten biolentziaren maila berekoa. Euskal Herrian espainiar nazioa sustatzen duen batek (adibidez, espainol hizkuntza bere espresio-tresna nagusi bihurtuz) feministatik ez du ezer; are gutxiago euskaldunok espainolez iraintzen bagaitu.
Besarkada bat, Santi!
Benetan sentitzen dut hartu duzun erabakia, eta ziur egon zaitez ez naizela bakarra, aitzitik, asko, benetan asko gara euskal mundu txikian dituzun irakurle eta miresleak. Eta gu gara galtzaile.
Zeuk, ordea, urte sabatiko bat hartuko duzu, gure inguruko naziotan ahal duen guztiak ahal duen guztietan egiten duen bezala, eta goiz ala berant indarberriturik itzuliko zara, jakinduria eta ideia berriez ederki zamaturik. Zorionekoa zu! Izan bekizu probetxugarri! Baina ez ahantz zure irakurle xume horiekin guztiekin, zain izango gaituzu eta!
Gora zu, adiskide, gora zu!
Oi, ez deit ni zure bihotz gogorrak
enean egin gaitza zuritzera;
ez zaurt begiz, mihiz baizik; indarrak
indarrari beutso, kararik kara.
Esan mudatu zarela, baina ez
so galduz egin niri, bihotz, uko;
zergatik maltzurbidez zaurt, indarrez
hain baitzara zu gai ni eraisteko?
Zurit zaitzadan: ondotxo jakinik
so xarmantok zitzaizkidala etsai,
ez nahiz niri jaurti begi txarrik,
besterik du hartu Enetxok zaurgai.
Zer, baina, minok luzaraz?: hil hurran
bainago jada, soz akaba bertan
William Shakespeare
http://www.aztarna.com/Shakespeare/Hasier.htm
Urte asko dira Sautrelan Sarriugarteri elkarrizketa egin zioela Hasier Etxeberriak eta baita ere izkanbila egon zela batzuen eta beste batzuen artean, ezer ez nekien nik batzuetan ikusten nuen Sautrela baina ez beti eta hori ez nuen ikusi, gordeta nuelako Berria egunkari zahar batzuek gauza batzuek jun nintzelako lagatzen irakurri gabe eta orain nola ipini nintzen begiratzen eta aukeratzen zeintzuek dirén irakurri behar duten idatziak, Lander Arretxeak egindakoa aurkitu nuen bat izan zen eta irakurri nuen, Sautrelako elkarrizketa hura ikusi dut Youtuben eta zer esan ikusi eta gero? agian Erraiak liburuan ikusten den Gizarte txarra dena, Bizitza toxikoa, Mundu kaotikoa, eta absurdoa, Bukowski idazle alkoholikoa zenak egiten zuen antzera, eta liburuaren fikzioak eta elkarrizketaren errealitateak Talka egin zuen. Neri Iruditzen zaidana da, Hasierrek ez zuela galdera hura egin behar, ez zen galdera egokia izan eta bera konturatuz barkamenak ezkatu behar Zion Danele,eri bere Anka Sartzeagatik edo ez naiz gogoratzen Sautrela zuzenean egiten zuten edo ez, uzte dut zuenean zirela eta ez baziren horrela egindakoa Zentzura bat egon behar zen, eta EITB,koak ebaki egin behar zioten zati bat eta horrela konponduta geratuko zen, hala ere Danelek nehikoa haserretuts eman zion erantzuna erantzuna argi lagatzeko eta beste denbora guztian Hasier ondo egon zen Danele,kin, jakinda gainera bihak Elgoibar,ekoak zirela, beste gauza esandako eta galdetutako denak ondo egin Zion eta liburuaz ere ondo. Ez zaidana Ezer ondo iruditzen da, Lucía Baskaran,ek esan zuen Asto batek ere ez duen esaten gauzak, zelan izan daiteke Hasier Hilda zegoela halako Irainak esatea? halako hitz Zatarrak eta Zatarrak, ahoa zer dauka Asto batek daukan baino handiago? ez nuke esango ezetz !! Lucía izena baina zer argitazun gutxi izan zenuen kinki edo analfabeta batek hizketan egiten duen moduan hitz egiterakoan. Danele liburua ondo dago, idazle ona zera eta itzultzailea ere ona izango zera, baina nahi eta elkarrizketa haserrretu gero lasai egon zinen Hasier,ekin, jakinda Hilda zegoela Betiko, betiko Ezerezean eta jakinda baita ere euskaltzalea zela, Idazlea, euskera Kulturaren bultzatzailea, ez zaizu irudutzen Baskarani ebaki eta esan egin behar ziozula ez esateko halako ankakerriak (astoaren ankak) edo zu ez zinela adoz berak esandakoekin? ez zuela zuregatikan zergatik esan gauza oker eta saminak ziren haiek?
Oharra : Mugikorrean idazten duten bakoitzean erruak egoten dirá, batzuek niregatik izango dirá baina gehienak mugikorrak berak aldatu egiten duelako berak nahi duen bezala. Hala ere uzte dut ulertzen dela idatzia. / Posdata : Nola hori dena urte asko dirén Gertatu zela, zihur asko inork ez du urakurriko, baina zer egingo zaio. Nire iritzia eman nahi nuen besterik gabe, ez berríro ere piztutzea eztabaida eta haserreak.
Nik berandu jakin dut zer gertatu zen, batzuetan ikusten nuen Sautrela baina elkarrizketa hura ez nuen ikusi, eta Etxean gordeta nuelako Berria egunkari Zahar batzuek eta idatzi batzuek irakurri gabe naukalako, hasi nintzen begiratzen eta Lander Arretxearen idatzia aurkitu nuen eta irakurri eta gero ikusi nuen elkarrizketa harén bideoa eta gero zure idatzia naukan irakurtzeko eta egin dut hori ere. Oso berandu nabil, baina ni zure idatziakin ados Nago, oso ondo egin zenuen idazten ba iruditzen zait Baskaranek esan zuen gauzak Lotsagarriak izan zirela, emakumeen alde egitearren Lucía bera ez dut uzte ondiegi geratu zenik, Hasier,eri salaketa egitearren bera Lotsagabe bat moduan geratu da, baina bertan zegoen jendeak Farrez egin bazuten nahi du esan Kultura gutxi dagoela eta hori badakigun gauza bat da, eta ez da ona, eta Sautrela saioa horreri aurre egiteko zen, ezjakintasunari aurre egiteko gure Euskal Herri txiki ontan, baina Irunean eta gaztelaniara itzulpena egin zutelako biltzea nahiko du esan bertara jun zirenak euskeraz ez dakitenak izango zirela eta agian gehienak Emakumeak, eta gauza askotan arrazoia badute Emakumeak, Egun hortan Emakumeak emakumeen alde egiteak nehurtu gabe gauzak nahi du esan heurek ere askotan ez dutela jakintzen zer tan dabiltza ten ere, ba Baskaranen esanei Farrez egiteak erakusten du ez daukatela ia ezer buru barruan. Harritu egin zinela mahaian zegoen beste hirutik inork ezer ez zuelako esan, niretzat zerozer esatekotan Danelek esan behar zuen, batetik bihak Elgoibar,ekoa zirelako eta bestetik Hasier Hilda zegoelako, esan behar ziona da, errezpeto gehiago izateko, ba Hasier hori baino gehiago zela, Euskal kulturako Gizon Haundia !! Ondo izan.
Santi Leone – Nik tresna hauek ez dakit behar den moduan erabiltzen eta uzte nuen bere idatzien azpian geratuko zela, baina Ez Infernoraino jeitsi da, demontres hi Satanás oraindio ez zaidala ordua iritxi, orduan laga mezua egon behar den lekuan, urrengo batean ikusiko gera eta re dios !! Honen goian dagoen mezua Santi Leone,rentzat da, ia orain argi geratu den, nik neuk argi ez dutena ikusten.
Santi Leone ez du ematen hemendik dabilenik eta nire idatziak irakurri duenik, batek esaten zion urte sabatikoa hartu zuela baina urte hori jun zen Aspaldi. Santi zergatik kezkatu, ez zera nabaritzen gehiengoak zure alde hizketan egin dugula? goian ere adoz daudenak gehiago dirá klick egin dutenak, aurka dagozenak baino, 160 eta piku adoz eta 30 eta piku ez dagozenak adoz. Zure alde egin nuen eta ez duzu irakurri, baina tira orain nire baitangoan ausnartzen egon eta gero, zure alde Bai, baina beste modu batera eman behar dut nire iritzia. Ez damutu egin zenuenagakin agian orain ni izango naiz damutuko dena idatzi behar dutenagatik, ja, ja, ja, ja,….. Hori norbaitek irakurtzen badu noski.
Bai, bai, irakurri dut. Esker mila anitz zure erantzunengatik eta emandako animoengatik.
Ereinegun idatzi nuen eta nire baitangoan egon naiz ausnartzen eta orain idaztea noa berríro (mugikorrakin ez da erreza idaztea baina, nire iritzia nahi badut eman) ba beste alde Batetik noa begiratzera Gertatu zena eta nola nehikoa ezberdin a den ba aurrera. Iruditzen zait, Erraiak moduko eleberri bat idatzi eta gero, Apurtzailea, eta irakurleei Kolokan lagatzen duena, bat egon behar dela prestatuta zezen plazara juteko moduan zezenakin toreatzera, zu Danele jun zinen eta egindako galderari erantzun zenuen, Garbi zaukazun zer erantzun halako galderei. Sexoa, intimitatea, fikzioa, autofikzioa, objetibitatea, subjetibitatea, zu emakumea eta gaztea, baina liburu auzarta idatzi zenuena, Emakumeak, matxismoa, feminismoa, baina ez zen ondo egongo galdera hura egitea, baina halako liburua idatzi eta gero ain Gaizki egon zen egitea? Badakigu Matxismoa, Irainak, Emakumeak erailtzea, ez gaude Gizarte o enean eta gutxiago emakumeentzat, nik beti ahaleginak egin dut emakumeen alde egiteko, gizona naizelako marxismo pozoi bat izango dut hala ere? Eleberria, bertako pertsonaia, alteregoa den edo ez, eleberri denak daukate errealitatearen eta fikzioaren zatiak edo nahazteak, ez da horrela? orduan jakinda zelako Eleberria zen, zelako auzarta izan zinen, eta alde batera lagata emakumea zerala, gaztea gainera, matxismoa alde batera lagata, eta literatura aldetikan begiratuta, sormena nola lantzen den jakitea, idazlearen gauza batzuek nahi izatea jakin horrela idatzi eta gero galdera hura egitea? zurea zen eskubidea erantzutzeko a edo ez erantzutzekoa eta ezetz esan zenuen eta ondo eginda eta nola esan zenuen bakoitzak ateratzeko berak nahi zuen Bai edo Ez aukeraketa, Hasier,ek esan zuen orduan berak auto – fikzio bezala hartuko zuela. Ni izan banitzake Rimbaud módukoa idatzi duena zuk idatzi zunuen liburu bat modukoa ez zaiten gaizki irudituko galdera eta Rimbaud berari ere ez, ni izan eskero idazle gazte eta homosexuala den bat ez zaiten gaizki irudituko galdera eta agian detaile gehiago Emango nuen, heteroa izan banitzake zergatik ez? emakumea izan banitzake? horri ezin diot erantzuna eman, zuk esan zenuen ez zenuela nahi eman eta izan de ala askatasuna aukeratzeko berak nahi zuena. Alderantziz ni izan eskero galdera egiten duena, zihur asko esan duten horrek deneri galdetuko nioke, modu onean eta ez txarrena egin zuen galdera !! hori Bai, izan daiteke ez zenuela nahi esan eta gero agian barkamenak eskatu nizuke.
Gaur egunean iruditzen zaida, Euskal / Erdal – Herria, Apaiz, Fraile, Moja, Misiolariak, Jesuitak, beteta dagoela, zer egingo genuke gaur egunean ere Mirande moduko bati kritikatu, Buruaz Beste egin arte? zer Sade markesa moduko bat egon eskero, ia Bizi guztirako Espetxean sartu? zer Lou Salome móduko emakume bat egon eskero, Buruaz Beste egin, bere maitale batek egin zuen bezala handik eta 20 bat urtera? Bai Egia dela, Gizarte, Sistema, Mundu, Matxista baten gaudela eta ahal dela gizonak egin behar dugula Matxista ez Izatera, baita ere ahaleginak Emakumeei Laguntza ematera aldatzeko Mundua eta Emakumeak izan dietela gizoneskoen beste gutxiogutu egin beharean, izan dietela gizonesko en beste, ez gutxiago eta ez gehiago. Niri iruditzen zait, gizonesko bat edo besteri, bortxakeriak, jo eta jipoitu egiten duteei, bere izandako emaztearen inguruan badabil, legeak ez dionean hori egiteko baimenik, eta ematen badu bere izandako emazteari Erail nahi duela, niregatik Caravaggio margolariaren Judith Lepotikan burua ebakitzen Holoferneseri, obran ikusten dena egiten badute Ondo irudiko zait. Ni askotan egon izan naiz, Matriarkatuaren alde, ez zen hobeagoa izango Patrialkalismoa baino, jakinda Lucía Abaskal idazle gaztelaniazkoak zer gauzak esan zuen, zer Asto Potrokeri esan zuen, Zalantzan geratu naiz Matrialkalismoaz eta halako feminista aho Haundiak eta Lotsagabeak daukazuten bitartean, Irabazi Ez galdu da egingo duzutena Emakumeak halako buru Gutxiko Basatiekin. Danele zu Lasai, iruditzen zaida Ebaki egin behar zenuela edo kritikatu bere hitzak, baina….. eta Hasier,eri Euskaldunen Ilatargian, Hildakoen Argian dagozenari, gure Bihotzean eta gure Baitangoan egongo dela, eta baita ere Euskal – Herriaren Historian, Urrea izan bazen moduan Distiratzen, betiko, beti Betiko.
Santi Leone – Ez dakit zure izena eta abizena aurretik ipinita, horrela egiten den zuegana iristeko mezua, hala bada zuri eskerrik asko, zu izan zinelako lehenengo pausoa eman zenuena. Besarkada bat.
Mugikorrakin akatzak eta erru gabe ezin idatzi, ezin, Ezin, EZIN !!
Santi Leone – Ez dakit zure izena eta abizena aurretik ipinita, horrela egiten den zuegana iristeko mezua, hala bada zuri eskerrik asko, zu izan zinelako lehenengo pausoa eman zenuena. Besarkada bat. Askenean copiar eta pegar egin dut.
Hala ere lehen bezala geratu da, behean eta ez zure mezuaren ondoan. Berdin dio, ezin dena ikasi ezin da eta kitxo !! ?