XXI. mendeko Inkisizio espainola; ez legezko, ez zilegi

XXI. mendeko Inkisizio espainola –

XXI. mendeko Inkisizio espainola
Arg: Iñigo Uriz (FOKU)

Sarri askotan bereizi egiten dugu zer den legezko eta zer den zilegi. Bada, Mikel Albisu Iriarteren aurkako jazarpena ez da, ez legezko, ez zilegi. Izan ere, ez dago inongo epaileren ebazpenik irakurle talde bat koordinatzea galarazten dionik, beraz, irakurle taldeen dinamizatzaile izatea eragoztea ez da legezkoa; era berean, zilegi ere ez da kanpoko eragile batek agintzea, XXI. mendeko inkisidore baten pare, irakurle talde bateko koordinatzailea nolakoa izan behar den eta nolakoa ez, nor izan behar den eta nor ez, ezta zer irakurri behar den eta zer ez. Erro, Artzibar, Aezkoa, Auritz, Aurizberri eta Luzaideko literatura zaleek beraiek dute hitza, eta argi salatu dute bidegabekeria.

Literatur oasi txikiak dauzkagu Nafar Pirinioan, kostata sortuak eta urterik urte zainduak, eta mingarria da oso euskarazko literatur oasi txiki horiek ito nahi izatea. Marokok Mendebaldeko Saharako ur-putzuak pozoitu zituzten gisan, sionistek Gazako ur-putzuak porlanaz bete dituzten moduan, XXI. mendeko Inkisizioak Pirinioko literatur putzu txikiak ere itxi nahi ditu, koordinatzailea gosez eta bertako euskaldunak kultur-egarriz hil daitezen.

Iragan den larunbatean, Nafarroako Liburutegian, Madrilen bizi den María Fernanda Ampuero ekuadortarrak adierazi zuen, espainolak, oro har, aise asaldatzen direla kanpoko injustiziekin, baina ez bertako injustiziarekin; idazle horren susmoa da espainolek kolonizatzaile-nortasuna dutela oraindik. Antza, kolonizatzaile-nortasuna ez ezik, inkisidore-nortasuna ere badute.

Zer egin injustiziaren aurrean? Gutxien-gutxienez, ez gelditu isilik.

[Euskalerria Irratiko Metropoli Forala saioa, ‘Minutu bateko manifestua’, 2023ko azaroaren 28koa]

XXI. mendeko Inkisizio espainola

Iruñean sortua, 1967an, baina aspaldi Berriozarkotua. Ingeles irakaslea —erretreta hartuta baina ez erretiratuta— poeta, idazlea eta artikulugilea. Narratiban, hainbat ipuin ditu sarituak eta argitaratuak, bertzeak bertze, Tene Mujika lehiaketa, Orixe saria, Iparragirre saria eta Atarrabiako Petri saria. Haur eta Gazte literaturan, Johanes, Bargotako Aztia liburua, (Txalaparta) eta Hiru Miru album ilustratua (Denonartean). Olerkigintzan, bi haiku-bilduma, Gerezi garaiko haikuak liburua (Maiatz) eta Orbel Azpiko Haikuak (Denonartean), Aingurak eta Arrangurak (Pamiela, 2018) eta Hitzen hasperenak (Maiatz, 2019). Zuihitsua saikaera da bere azken liburua (Dakit, 2022. Ohiko kolaboratzailea Euskalerria Irratian, Maiatz aldizkarian eta baita Hatsa olerki bilduman ere. Artikuluak ere, berrehun baino gehiago ditu argitaratuak han-hemenka. Noriko Matsui-ren How to perform kamishibai eta Ryookanen 101 haikuak liburuen itzultzailea da, eta, orobat, euskarara itzuli ditu Idea Vilariño, Wislawa Szymborska, Paco Urondo, Joan Margarit eta Ernest Hemingway-en poemak, Euskal Idazleen Elkarteko idazkari (2010-2014) eta Nafar Ateneoaren Euskara eleduna (2017-2020) izan da.