“Apurka-apurka, euskararen aldeko elebidunak desagertzen ari dira.” Nola diozu? (eta II)
“Apurka-apurka, euskararen aldeko elebidunak desagertzen ari dira.” Nola diozu? (eta II) –
ZuZeuko artikulu honetan ohar bat egin nuen joan den ostegunean EAEko euskaldunon euskara erabiltzeko erraztasunaren eta lehen edo ama hizkuntzaren bilakaerei zegokiena (1991-2016), konturatuaz datuak zabaltzen ari ziren moduak lehen inpresio ‘txar’ eta ‘kezkagarria’ eman zezaketela –eta ari zirela ematen–, benetan batere hala ez zirenean, guztiz alderantziz baino. Orduan ez neuzkan eskueran Euskal Herri osoko datuak –horregatik soilik EAEkoan gainean oharra–, eta orain bai, eta ohar bera egingo dut VI. Inkesta Soziolinguistikoan eufemismoz ‘Euskararen eremu osoa’ deitzen den Euskal Herriko eremu osoaren inguruan.
Grafikoon bistara, ohiko interpretazioa alarmazkoa izan ohi da: A! Zerbait ari gara (oso) gaizki egiten!
Lehen grafikoaren arabera:
• 1991ko euskaldunek askoz erraztasun gehiago bide zuten euskara erabiltzeko:
- • % 34,6 euskal elebidun
• % 27,7 elebidun orekatu
• % 62,3 euskal elebidun + elebidun orekatu
• % 37,8 erdal elebidun
• 2016ko euskaldunok askoz erraztasun gutxiago dugu euskara erabiltzeko:
- • Soilik % 26 euskal elebidun, 8,6 puntu gutxiago. Galera!!!!!!!!!!!!
• % 29,5 elebidun orekatu (soilik 1,8 puntu gehiago eta nola-halakoak…)
• Soilik % 55,5 euskal elebidun + elebidun orekatu, ia 7 puntuko GALERA!!!!!!!!!!!!
• % 44,5 erdal elebidun. Euskaldun ‘pattaletan’ bai, irabazia! Balio din/k ba horrek!
Kopuru absolutuetan ordea 16 urtetik gorako euskaldunak (pena da Inkesta Soziolinguistikoetan ez jasotzea 0-16 urte bitarteko datuak ere, hauek iragartzen digutelako batez ere etorkizuna, eta soilik 16 urtetik gorakoenak jadaneko nolabait iragana erakusten digutelako –orain dela 16 urteko errealitatea edo ia–):
• 1991n 528.500 bide ziren, zeinetako:
- • % 34,6 euskal elebidun, h.d. 182.661
• % 27,7 elebidun orekatu, h.d. 146.395
• % 62,3 euskal elebidun + elebidun orekatu, h.d. denera 329.056
• % 37,8 erdal elebidun, 199.773
• 2016an berriz 16 urtetik gorako euskaldunak 751.500 ginen, zeinetako:
- • % 26 euskal elebidun, h.d. 195.390, 1991n baino 12.729 euskal elebidun gehiago, % 7 inguruko irabazia
• % 29,5 elebidun orekatu, h.d. 221.693, 1991n baino 75.298 gehiago, % 51,43ko irabazia
• Denera % 56,5 euskal elebidun + elebidun orekatu, h.d. denera 88.027 gehiago, % 26,75eko irabazia
• Eta horretaz gain ditugu beste % 37,8 erdal elebidun, h.d. beste 284.067, 1991n baino 84.294 euskaldun gehiago, nahiz erdal elebidun, % 42,19 gehiago
Non dugu orduan galera, denetan irabazi badugu, euskal elebidunetan, elebidun orekatuetan eta erdal elebidunetan, eta Euskal Herri osoa ere kontuan, ezaguturik euskaldunon bizi egoera are kaskarragoak Iparraldean eta Nafarroa Garaian? Irabaziak baino ez ditugu nabar.
Eta antzera ere 2. grafikoarekin:
• 1991ko 16 urtetik gorako euskaldunetatik:
- • % 79,3k zuen euskara lehen hizkuntza
• % 7,1ek zuen euskara lehen hizkuntza, baina erdararekin batera
• % 86,4k zuen beraz euskara nolabait lehen hizkuntza
• % 13,6 zen euskaldun berri
• 2016an berriz 16 urtetik gorako euskaldunetatik:
- • Soilik % 50,2k du euskara lehen hizkuntza. 29,1 puntuko GALERA!!!!!!!!!!!!
• % 13,6k euskara erdararekin batera
• Denera % 63,8k du euskara nolabait lehen hizkuntza. 22,6 puntuko GALERA!!!!!!!!!!!!
• % 36,2 euskaldun berri, irabazi pattala!
Berriro ordea kopuru absolutuetan:
• 1991n 16 urtetik gorako euskaldunak 528.500 bide ziren, zeinetako:
- • % 79,3k zuen euskara lehen hizkuntza, h.d. 419.101ek
• % 7,1ek euskara erdararekin batera, h.d. 37.254 euskaldunek
• Denera % 86,4k zuen euskara nolabait lehen hizkuntza, h.d. 456.624k
• % 13,6 euskaldun berri, 71.876
• 2016an berriz 16 urtetik gorako euskaldunak 751.500 ginen, zeinetako:
- • ‘Soilik’ % 50,2k dugun euskara lehen hizkuntza, h.d. 377.253, 1991n baino 41.848 gutxiagok, % 7,92 gutxiagok. Egia! Alarma. EAEn baino galera handiagoa. Iparraldean beste tempus bat bizi dugu. Galera ere ordea ez da hain halakoa. Ikusi segidan.
• % 13,6k euskara erdararekin batera, h.d. 102.204, 1991n baino 64.681 gehiago
• Denera% 63,8k du euskara nolabait lehen hizkuntza, h.d. denera 479.457k, eta denera 22.833 gehiago, % 4,32 gehiago (EAEn baino proportzio txikiagoa, baina Iparraldeko tempusa desberdina izan da orain artean…). Eta euskal elebiduna eta elebidun orekatua ez dira maila bereko hiztunak, baina ezta ere gehienean kultura, adin eta ‘globalizazio’ maila berekoak
• Eta horretaz gain ditugu beste % 36,2 euskaldun berri gehiago, h.d. 272.043, 1991n baino 200.167 gehiago
Jakin behar dugu gainera –eta ez da askotan gogoratzen– euskara lehen hizkuntza edota etxeko hizkuntza bezala gutxien transmititu zaien belaunaldiak direla Hegoaldean 1970-1980 bitartean jaiotakoak (%11/%12%13 inguruetan), eta soilik 1980tik aurrera hasten dela transmisio emaitza hobetzen. Eta Iparraldean 2011ra arte ditugula familia transmisio galerak, eta itxuraz oraintxe hasi garela hauek galgatzen. Ez da hainbeste gauzak gaizki ari garela egiten, edo ondo, baizik oraindik ari garela garesti ordaintzen Hegoaldean frankismoaren herentzia, eta Iparraldean estatu zentralizatzaile frantsestzailearena. Baina ari gara ateratzen Hegoaldean, eta hasi gara ere ateratzen itxura guztien arabera Iparraldean ere, nahiz ez denetan modu eta abiadura beretan, ezta are abiapuntu beretatik…
Nolanahi ere 0-16 urteak bitarteko herritarrak ere kontuan hartuz gero 2016ko datuak askoz hobeak dira 1991ekoak baino…, askogatik Hegoaldean, eta are seguru asko hobeak ere Iparraldean.
Gabiltzan bada kontuz estatistikekin, badakigunez hauek ere zernahi saltzeko balio ohi dutela. Eta gutxiago geure buruaren kalteko itxurak zabaltzen.
“Apurka-apurka, euskararen aldeko elebidunak desagertzen ari dira.” Nola diozu??? (eta II -EH osoko datuez)
Datu kezkagarriak, baina oraingoz ez gara amildegira erori. Zaila eta gogorra dugun arren, aitzina atera behar dugu. Eta nire ustez, aurrera eginen dugu.
Inkestek, kale erabilera neurketek bezala, joerak adierazten dituzte. Datu zehatzei baino jaramon gehiago egin behar zaie adierazten dituzten joerei.
Hori esanda, euskaltzaleok inguruari erreparatuz egin ohi dugu eguna, eta “gure neurketak” egiten ditugu etengabe.
Nire ustez, HPS-k zabaldutako eta “euskalgintzak” oro har bere egindako mezu politikoki zuzenak, gehiago du Txepetxek salatzen zuen “optimismo suicidatik” errealitatetik baino.
Ez dut alferrik esaten.
Batetik, Jaurlaritzan egin dut lan azken 16 urteotan. HPSren etxean. Hizkuntza Politika (PPSOErekin zeharka) “diseinatzen” den tokian.
Jaurlaritzak ez dauka euskararen erabilera normalizatzeko borondaterik (salbuespenak salbuespen). Ez naiz luzatuko hemen. Nahi duzunean etorri eta egingo dizut bisita gidatua, bertako langile “elebidunekin” hitz egin dezazun. Hori bai, Plangintzalditik Plangintzaldira, datuak beti dira aurrekoak baino hobeak… paperean. Argitaratzen dituen balantzeez ere luze hitz egin dezakegu, nahi izatera.
HPSren misioa dirudi euskaltzaleak lasaitzea, trankimazin guztiontzat… Azken Erabileraren Meurketaren harira Dobaran sailburuordeak esan bezala: “kaleko inkestak une bateko eta leku bateko datuak dira… turista asko, kanpotar asko, dabil kalean…” Hots, ez zaiola garrantzirik eman behar erabileraren beherakada zantzuei.
Bestetik, Nafarroako zonalde ustez baskofonoan bizi naiz. Sakana abertzale “mitikoan”.
Bada, bailara honetan bizpahiru dira euskarari bizirik (etxean, kalean) eusten dioten herriak: Etxarri, Arbizu eta Urdiain (hau gero eta arazo nabariagoekin). Lakuntzan eta Lizarragan oso nekez… eta kitto. Altsasun españolez, Uharten españolez, Irurtzunen, Olatzagutian, Iturmendin, Bakaikun… españolez bizi gara.
Neronek sarri egiten dut (etxera etortzen zaizkigu sarri) 12/13 urteko ikastolako haurren “euskararen erabileraren neurketa”. Erraza da. Zero ematen du. Baita gure etxera etorrita ere, eta jakinik “muturreko talibanak” garela. Ikastolako “elebidunez” ari naiz. Ikastetxe Publikoan are erdaldunagoa da giroa (hori ere gertutik ezagutzen dugu).
Apenas dagoen Altsasun NESKA gazte koadrila bat edo beste, euskarari eusteko ahaleginak egiten dituztenak. Mutilak bakanak dira. Eta helduez zer esan… Zeregin garrantzitsuagotan murgilduta bizi gara (españolez) abertzaleak hemen! (Ez-nazionalistak euskararen etsai amorratu eta militanteak dira hemen ere).
Baina kezkagarriena ez da egoera.
Kezkagarriena da eragile abertzaleen aldetik oso agerikoa den utzikeria eta ardurarik eza, eta euskalgintzaren akomodazioa. Ez dago proiekturik, are gutxiago plangintzarik, ezta lotsarik ere kasu batzuetan: Altsasura euskal aktorerik onenak ekarri ohi ditugu sarri… ESPAÑOLEZ jardutera. Kondos.
Bisita gidatua nahi baduk, badakik.
Kaixo.
Ez dut nik esango euskararen egoera gero eta hobea denik, edo momentu honetan bertan, azken datuak ikusita, ez naiz ni izango baikortasuna adieraziko duena. Baina beste kontu bat da “kalean nik ikusten dudana” alorreko soziolinguistikan oinarritutako ondorio apokaliptikoak ateratzea; are gutxiago, kale erabileraren datuak daudenean. Sakanako kasuaz ari naiz.
Hemen:
http://www.soziolinguistika.eus/files/sakana_aurkezpena.pdf
Ez dakit kale neurketen metodologia ona ala txarra den, bakarrik dakit 2016ko azterketan 13.723 pertsona behatu zirela hitz egiten Sakanan; hau da, “kalean nik entzuten dudana” baino askoz gehiago, herri gehiagotakoak eta mota eta adin guztietakoak. Alegia, neurketa askoz fidagarriagoa dela nire ustez.
12. orrialdean, ikerketak zera dio:
Sakana
Urtea Erabilera
2001 20,7
2006 21,8
2011 22,8
2016 24,8
Sakanako haurren euskara erabilerari dagokionez, JJ erabiltzaileak dio: ZERO. Kale neurketak, berriz, dio: % 32 haurren artean, eta % 21,5 gazteen artean.
Ados nago JJk esaten duenean abertzaleen aldetik utzikeria eta akomodazioa dagoela, eta erakundeek igortzen dituzten mezuak gehienetan datu ezkorrak neutralizatzera zuzenduta daudela. Baina ondorio horiek ezin dira atera JJk adierazi duen Sakanako egoeratik. Goiko datuek erakusten duten bezala, Sakanan gero eta euskara gehiago egiten da.
Asier, nik EZ dut esan Sakanako haurren erabilera zero denik. Irakurri arretaz jarritakoa.
Bestalde ez daukat ezer Kale erabileraren neurketaren aurka, baina ez dator bat nik eta inguruotako beste «apokalipsizale» batzuek ikus-entzuten dugunarekin. Zer egingo zaio.
Nik ere, askoz nahiago emandakodatu horiek, baina…
Aurreko mezua nirea zen ere.
Bidenabar, Sakanari biruzko datu batzuk.
2007an argitaratu ziren Sakanari berari buruzko datuak oker ez banago. Urte hartan, %32 pasatxo omen ziren euskaraz egiteko gai zirenak. Demagun egun %35 garela. Erabilera 25ekoa? Eta gainera kalean?
Datu onak ez, estratosferikoak lirateke.
Nik dena sinisten diat JJ. Ni ere EHn bizi nauk, eta ‘kalea’ ere zapaltzen diat. ‘Kaleko’ erabileraren inguruan hala ere, hik aipatu Dobaranen zalantzetatik negok oso gertu (gaurko Berrian ere antzeko zalantzak haizatzen dizkik Soziolinguistika Klusterreko -eta Kale Neurketaren aurkezleetako bat izan den- Iñaki M. de Lunak).
Eta Sakanako arazoak ere zeredozertxo ezagutzen dizkiat -seguru ez hik bezainbeste-, baina hik bezala zekiat arazoak ez direla orain hasten ez Altsasun, ez Iturmendin, ez Irurtzunen…, edo zergatik eutsi diogun errazago Urdiainen…
Arazoak ez zaizkiguk falta, bazekiagu. Ez genikek soziolinguistikarik horrenbeste miazkatuko arazorik ez bagenu.
Kontua duk aurrerabideak aurkitzea eta bultzatzea nahi eta ahal dugunon artean. Irtenbideak Lakuako administrazioan, Sakanan eta lekuan-lekuan EH osoan. Eta soluzioak, ez bakarrik ‘besteek’ egin beharko lituzketenak, zein ere bai. Baizik eta soluzioak ‘besteek’ egiten ez badute ere bultzatu genitzakeenak geure indarrez. Kontua ez da ‘kexatzea’ besteek egiten ez dutenagatik, edo behintzat ez kontu bakarra. Soluzioak behar dizkiagu. Eta Bilduk edo Sortuk ere ongi dakien bezala ez duk nahikoa Donostiako gobernuan egotea edo Gipuzkoakoan gauzak aldatzeko…
Proposamen ilusionagarriak behar dizkiagu, euskaldunon komunitatea konbentzituko gaituztenak herri bezala irabazi genezakeela, eta hainbesteko garrantzizkoa ere badena, irabazten ari garela, nahiz irabazteko bide luzea geratzen zaigun EHn bertan inguratzen gaituen erdaldunen komunitatearen inertzia eta pisu espainola eta frantsesa ezagututa…
Eta datu onak badizkiagu (besteak beste nik sarrera hauetan aipatu euskaldunon berba erraztasuna eta lehen hizkuntzarena), eta ezin dizkiagu halakoak galtzera utzi tarta estatistiko baten interpretazio okerrengatik…
Zuek ere, aldarrikatu berriro egunez egun administrazioa euskalduntzen joateko neurri egingarriak -hemen bertan aipatu hezakean zeozer-, eta ahaleginak egin bertako indarrekin plan hauek adosten eta arrera eramaten… Eramaten ez badira kulpa ez duk bakarrik EAJrena izango, hor zaudetenona ere … (barkatu atrebentzia!, baina…). Optimoena ez bada, egingarriena… Hori ere ez zarete egiten ari? Nik uste baietz, ez? Eta Sakanan ere hala moduz ez zarete ari…? Eta soilik aritzeak garamatzake irabaztera… Ez, seguru, negarrak, kexak eta kulpak beti besteei botatzeak…
Barkatu gordintasuna, baina … bidelagun garelakoan…
Irabazi arte…, ahal dugulako…, miraria gauzatu beharko badugu ere…
Bittor
Gordintasuna (errespetuzkoa) eskertzekoa hainbeste estalki eta eufemismoz josi ohi den euskararen auzi honetan. No problem. Alderantziz.
“Kontua ez da ‘kexatzea’ besteek egiten ez dutenagatik, edo behintzat ez kontu bakarra. Soluzioak behar dizkiagu. Eta Bilduk edo Sortuk ere ongi dakien bezala ez duk nahikoa Donostiako gobernuan egotea edo Gipuzkoakoan gauzak aldatzeko…” Diozu.
Ez naiz ni kexazalea, salatuzalea bai ostera, eta batez ere soluzioak proposatu eta bilatuzalea ere bai. Etengabe.
Ez naiz Sortukoa. Ezta EHBildukoa ere. Alderdiez nekatu nintzen. Baina aipatu duzunez gero, esango dizut EHBildu, EAJ baino dezente euskaltzaleagoa dela erakunde gisa. Gero, tokian-tokian denetik aurkitzen da, eta beti ere, erakunde biotan ala biotan euskaltzaleak gutxiengoa dira, are urriagoa EAJn, hori bai.
Duda egiten duzunez gero, esango dizut gogor saiatu izan naizela bai Sakanan, bai Jaurlaritzan ekimenak eta elkarlana bultzatzen. Ez da batere erraza, ez batean eta ez bestean. Sakanan posea eta sektarismo gorria nagusi direlako.
Jaurlaritzan, agintariek (oro har) inongo borondaterik ez dutelako batez ere, baina baita bertako langile gehienok iraultza kafe-makinan, ez haratago, eginzale garelako ere, labur esanda. Bagenuen Tiraka izeneko euskaltzale talde bat bertan, anitza, ekin samarra… a ze egurra jaso genuen bai agintarien aldetik, bai ezker abertzaleko sektorerik “ortodoxoenaren” aldetik ere. Egurtuta zendu zen, alegia.
Kulpak ez dira soilik EAJrenak, ez horixe, baina hain BOTERE handia duen heinean, egoeraren ARDURA nagusia EAJrena da.
Hortik behera, EHBilduk badu bere ardura partea, proiektu zehatzik ez daukalako adibidez, eta agintzen duen erakunde askotan, Sakanan kasu, ez duelako maila ematen. Arduraren parte bat dauka ELAk, eta beste parte bat LABek, baita euskalgintzak berak ere, eta abar, eta abar, baina ardura nagusia agintariena da, eta beraz, EAJrena, eurek kudeatzen dituztelako herritarrok ekoitzitako baliabide ekonomikoak, azpiegiturak, hedabideak eta abar. Ezin da beraz maila berean jarri batzuena eta besteena, inondik ere.
Iñaki Martinez de Luna aipatu duzu. Asko estimatzen dut Iñaki, eta bere lana ere bai, baina horrek ez du esan nahi esaten duen guztiarekin bat natorrenik. Oraingoan gainera, berak ere auzitan jartzen du turisten eta etorkin hegoamerikarren eragina:
“Hala ere, kaleko neurketak erakusten duen haurren eta gazteen atzerakada ez da azalpen horiekin ulertzen. Bada horren oinarrian kezkagarria den beste zerbait. Izango da, agian, ingelesaren erakargarritasuna eta teknologia berrien eragina?
Eta, bestalde, euskararako arnasgune diren herrietako atzerakada, hirietatik herrietara doan barne migrazioarekin zein kanpoko immigrazioarekin azalduko litzateke?”
…
Ez gara irabazten ari. Irabazten ari ginen, bai, duela urte batzuetatik hona hoztea eta gainbehera zantzuak agertzen hasi diren arte. Hori sumatzen da ikastoletako atarietan, alderdi abertzaleen jardunean, kultur programazioen nolakoan, ETB1en gainbehera ikaragarrian, interneten euskararen presentzian agertzen hasitako ahuezian, Unibertsitateetako euskal lerroetako ikasleen erabileran, irakasgaiak (ez beste ezer) euskaraz ematen dituzten irakasle asko eta askoren euskara kaxkarrean, hedatu den diskurtso politikoki zuzen berriaren ezaugarrietan, non Euskal Herriaz aritzeko “euskararen eremu osoa” edo “euskararen lurraldeak” erabiltzen diren, PPSOEren aginduz eta alderdi abertzaleen otzantasunez, agi denez, atzora arteko euskaltzale suhar askoren diskurtso erabat epelduan…
Egoerak ez dit esperantzarik eragiten. Esperantza eragiten dit inguruan gero eta euskaltzale gehiago sumatzen dudala egoerak kezkatuta, eta zer edo zer lehen bai lehen egin beharraz tematuta. Horrek ematen dit esperantza. Eta horregatik dihardut borrokan, (eta ez kexagintzan).
Poztu nauk ‘gordintasunaren’ inguruan dioanagatik.
Bestela, I. M. de Lunak ahurren eta gazteen erabileraz dioenaren inguruan egiten nian oharra, nire ustez ezinbestekoa, ‘Espainiaz kanpoko jatorri zuzeneko’ etorkinen ‘bigarren belaunaldiaren’ pisu demografikoaz, ohar hauen aurretik hemen ZuZeun bertan argitaratu “Inkesta soziolinguistikoak, etorkin uholdeak…” artikuluan (Berriara ere aspaldi bidali nian, baina ez zaiek nonbait orain arte egokitu argitaratzerik…), hain zuzen ohartzeko “gazteagoetan zer datorkigun”, hauen pisua:
10-14 urte artean EAEn ~%22 delako. N(afarroa) G(araia)n ~%34.
5-9: EAEn ~%31. NGn ~%45.
0-4 urte: EAEn ~%35. NGn ~%48.
2-18 urte artean EAEn ~%27. NGn. ~%40.
Eta halako datuak kontuan, seguru asko bereizi beharko dugu gure datuetan, batetik ‘herritar etorkin’ eta oro har mugikorrei dagozkienak, eta bestetik ‘bertakoagoak edo’ diren haur/gazteenak.
Horretaz ohartu nahia zen aipatu artikuluaren helburua (edo helburuetako bat behintzat).
Ondo izan
Bittor
Bigarren belaunaldiko etorkinena erabat aldatzen ari da eta aldatuko du EHko demografia. Eta euskarak jasango du horrek. Erdaldunago egingo da inolako zalantzarik gabe. Hori ez dago ukatzerik.
BERRIAn ez dizute argitaratuko. Haiek nahiago progre itxura eman.
BERRIA euskararen etsai.
Nik oraindik badut esperantza argitaratuko dutela, baina badut ere kezka Berriak argitaraturiko G. Goikoetxearen datuen azken segidan oro har EAEko datuen inguru zabaltzen den ikuspegi ezkorragatik -neurri guztietako datu hoberenak ditugun administrazio eremua, Nafarroa Garaiko ipar eremu ‘euskaldunarekin’ batera-. Ze aldi berean ondo modu positiboan baloratzen dira -eta oso ondo, hala egin behar baita- Iparraldean edo Nafarroa Garai osoan ematen ari garen aurrerapauso txikiak, nahiz eta denok jakin eremu administratibo horietan ditugula euskaldunok iraute / berpizte arazo handienak -eta horrek ez du esan nahi ez EAEn ez Nafarroa Garaiko ipar eremu ‘euskaldunean’ kontuak irabaziak ditugunik inondik ere-.
EAEko emaitzekiko zentzu gabeko herra horrek ez garamatza gure egoeraren ikuspegi motz eta okerra edukitzera baino, eta azterketa okerretatik nekez abiatuko ditugu politika zuzenak…
Baina interes politikoek beste zerbait agintzen dutenean… Zein dira euskaldunon komunitatearen interesak? Horrek behar du izan gure galdea, interes politiko partidistek batera edo bestera egin. Batzuen eta besteen interesek. PPrenek, PSOErenek, EAJrenek, Sorturenek, Podemosenek, PSFrenek, Macronzaleenek…
Hausnarketa txiki hau irakurri berri dut astekari batean, eta uste dut oso ondo egokitzen zaiola HPSren eta euskalgintzako eragile askoren egun jarduteko moduari:
“Pentsamendu magikoa oso ohikoa da egun. Horrela jarduten dute gure munduan erabakiak hartzen dituztenek. Inork arazoren bat ikusarazi orduko, berdin jokatzen jarraitzen dute, ezer aldatu barik, eta arazoa azaleratu duenari ezkorra izatea leporatzen diote”.
Oso-oso egokia iruditu zait.
Nola esaten da Hecatombe euskaraz? Hiztegietara jo dut: Hekatonbe, hondamendia.
Ba, begira, ez dakit, benetan, hekatonbe eta hondamendi berdinak diren. Niri diferenteak iruditzen. Garbizale xamartzat dut ene burua, baina, oraingoan, hekatonbeaz idatziko dut.
J.J.k izugarrizko argumentu pila jarri du mahai gainean. Nik uste dut Hidalgo jaunaren numero guztiak lurperatu dituela. “Ondo hesteraino” sartu diola ezpata esanen nuke. Horrela esaten da gure herrian. Eta, seguru naiz ,beste horrenbeste arrazoi, argudio eta datu gorde dituela kolkorako.
Nik nire aldetik, beste batzuk gehitu nahi nizkioke bizi dugun HEKATONBE hau zedarritzeko.
EROSIOA
Gazte eta ez hain gazte gehieni entzuten zaien euskara, desorekatua, motza, erdal egituraz enpo…ezin jasana izaten da. Ikaragarria.
Horietako zenbait joaten da euskaltegiara euskara zertxobait txukuntze aldera edo? Eta zenbat ingeles ikastera, dakiten ingelesa hobetzera, edo, zuzenean, Ingalaterrara? Edo Estatu Batuetara?
ERREFERENTZIA INGELESA DA (Eta gaztelera, jakina)
a) Iloba batzuengana joaten gara noizbehinka bazkaltzera. Aldioro aterako da hizpidera ingelesaren kontua, aldioro. Eta inoiz ez dut parte hartu hizketaldi horietan. Sekula. Ez dira konturatu oraindik ingelesa gorroto dudala. Ez dira konturatu hil banengo bezala egoten naizela tarte horietan. (Muturra ere ez dut ba oso alaia erakutsiko!)
b) Seme batek esan zidan asko ez duela berak umeak balitu ingeles eskola batera eramen lituzkeela. Ea zergatik eta ingelesa ongi ikasteko. Eta nik ihardetsi nion: eta euskara?
Euskara ongi dakigu eta euskara ikasiko dute.
Hori gure etxean!!!!
KASU HOBERENEAN BIGARREN HIZKUNTZA DUGU.
Nik aita-amekin ez dut erdaraz inoiz egin. Sekula. Euskal herritxo batean hazi naiz, denok euskaraz aritzen ginelarik. Inoiz ere ez erdaraz. Eta hala ere euskara bigarren hizkuntza dudala ez nezake uka. Idatzitxo hau idazteko hiru aldiz begiratu dut hiztegia. Askoz ere errazago idatziko nukeen erdaraz.
Nekazal mundukoa naiz eta ez dut inor ere ezagutzen euskaraz erdaraz baino errazago ari denik gai bat mahaira ateratzen denean. Eta berdin zait zein gai, berdin zait nekazalgo gaia izan.
Beraz,
Hidalgo jauna: Zure numero eta grafikoak deus gutxi balio dute. Inkesta, numero eta guzti, ez datoz bat egunero ikusten dugunarekin. Herri HIPOKROTA batean bizi garela ahantzi zaizu, jauna!
Ba pentsa zer nolako egoera daukagun erdal eskualdetan, ikastolan ikasketak amaitu eta gero urteetan zehar euskararekin harremanik izan ez duten pertsonek ez dira euskaraz bi esaldi zuzenki egiteko kapazak izaten.
Euskara asustatzeko HPSren kanpaina berria ere mundiala dator!
Haurra txakurrari euskaraz belarrira, eta behean txantxangorria itolarrian-edo.
Egoeraren metafora ezin aproposagoa.
http://bihotzetikezpainetara.eus/
Idatzi dut EROSIOAZ, ERREFERENTZIA GALTZEAZ, eta kasurik hoberenean gurea BIGARREN HIZKUNTZA DELA.
Honetan, hainbeste mintzatzen den ERABILERAZ
ERABILERA
1-Nafarroa: J.J.k esan digu Sakanako egoera. Eta Imotz, Larraun, Basaburua, Ultzama, Araitz, Betelu, Anue, Lantz, Odieta, Atezkoa. Zein herritan mintzo dira haurrak euskaraz? Ibar horietako gehienetan batean ere ez. Ez dakite bertakoa eta eskoletan euskañolez ikasi dute. Jatako ez den hizkuntza. Solidoa ez den lirdika batean, gero eta likidoagoa eta ez egonkorragoa den “hizkuntza” bat. Hau da ez erabiltzeko arrazoietako bat, ez duela mintzatzeko balio, alegia.
2.-18 urteko neskatxa batek esaten zidan lehengoan bere Institutuan ez dela inor euskaraz mintzatzen gelatik kanpo. Bera bakar-bakarrik. (Iruñean dago Institutu hori eta D eredukoa da)
3.-Nafarroako eskola batean –eta hiru edo lau soilik ezagutzen ditut- kolapso batera iritsi dira. Geletan ere erdaraz ari dira ikasleak. Eta irakasleak ere hasi dira erdarazko galderei erdaraz erantzuten. Ondorio jakina: ez dakite euskañolez ere! Emaitza: euskaldun peto bati nekez ulertzen diote gauzarik arruntena bada ere. Gainerako ikastolak ere gainbehera datos.
4.-Eguneroko bizitzan, egunetik egunera, zailago egiten zait euskaraz aritzea. Orain bost-hamar urte euskaraz ari zirenak ere erderara pasatu dira.
Xahartzen naizenean euskaraz hitz egiteko aukerarik izanen ote dut? Beldur naiz ezetz.
Mintegi jaun, andre edo dena delakoa. Zure hizkera zezentiar urolarrean ematen du / balirudike / iruditzen zait poztu eta guzti egiten ote zaituen euskaldunon inguruko zeinahi datu kaskarrek, eta aldiz mindu agertzen zaizkigun datu pozgarriak, denetako baitugu inguruan. JJk ez ditu gure (ez ‘nire’) numero guztiak lurperatu, ez bat bera ere. Eta ez dakit desio didazun berri pozgarrien emaile gisa, niri, edo hala ausartu datekeen noredonori, ezpata “(h)ondo esteraino” sartu diezaguten isildu gaitezen.
Balirudike / ematen du / iruditzen zait nahiago duzu(e)la asturu txarreko berri emaile hekatonbear izan, gehiago gozatzen duzuela patu txar aldarrikatzaile azti-sorgin izaten, bizi dugun egeraren aurrean irtenbide zehatz eta egingarriak proposatu eta eztabaidatu baino.
Hil(eta) kanpaiak jotzen / jo nahi dituzue, eta ematen du / balirudike / iruditzen zait nahiago zenuketela benetan euskaldunok hilda bageunde dagoeneko, inoiz esan ahal izan dezazuen zuen zein arrazoi zenuten zuen aurretiazko hil kanpaiek…
Ondo ez gaudena badakigu. Hizkuntza gutxi(ago)tua garela badakigu. Horregatik ari gara borrokan. Ni behintzat. Zuek ere seguru asko. Goazen ba neurri zehatz eta egingarriak proposatzera, eztabaidatzera, aurrera eramatera…
“Hondo esteraino” esanak mindu zaitu eta idazkeraren “lakartasunak” ere bai, dirudienez, luze jo baituzu horretaz idazten.
Ba…norbait mintzen badugu, bide bat besterik ez dugu: barkazioa eskatu gaizki esanengatik.
Bada,
Barka, jauna!
Eskerrik asko, baina niri eraginiko min zuzenak baino gehiago kezkatu nau darizun ikuspegi ezkorrak. Eta ni ere lotsagabe samar zuzendu natzaizu erantzunetan ordainetan edo. Eta barkatu niri ere horregatik. Ze garenak ere liskarrean bagabiltza… Kontua da aurrera nola egin, eta horretan bidelagun bihurtzen bagara, goazen aurrera!
Eta bigarren mezuan diozu: “Eguneroko bizitzan, egunetik egunera, zailago egiten zait euskaraz aritzea. Orain bost-hamar urte euskaraz ari zirenak ere erderara pasatu dira.
Xahartzen naizenean euskaraz hitz egiteko aukerarik izanen ote dut? Beldur naiz ezetz.”
Nahi nuke konturatzea, jabetzea, ez dakit nola ez zaren zu jabetzen, zuk euskaraz egitea ez dagoela ‘lehen euskaraz eta orain espainolez ari direnen baitan’, baizik eta zure baitan, eta xahartzen zarenean ere zerorrek izango duzula erabakia ze hizkuntzatan jardun ondokoek ulertzen zaituzten neurrian (eta ‘lumeroek’ diote, eta hau eztabaidaezina da, oraintxe ulertu behintzat askoz jende gehiagok ulertzen zaituela zuk euskaraz eginez gero). Orain, zuk espainolez egin nahiago badiezu, zuk nahi/espero/desio edo egiten duzun bezain euskara ona egiten ez dutelako…, zoria zuk bideratzen duzu. Baina badakit / nahiago nuke ez dela hala izango, ezta?
Adeitasunez
Bittor
Uste dut ez nauzula ulertu. Dena dela, ez du merezi gehiago gehitzea, nire uste apalez.
Beste kontu batzuk aipatzea hobe izanen da.
Hidalgo jauna:
Dena dela, hainbat gauza aipatu ditut:
EROSIOA
ERREFERENTZIA GALTZEA (Orain ingelesa da erreferentzia)
BIGARREN EDO HIRUGARREN HIZKUNTZA IZATEA
ERABILERA.
Etsenplu franko jarri dut horietaz idazterakoan, baina ez didazu deus erantzun.
1. Garai eta inguru guztietako ‘zaharron’ ikuspegia izan da (eta halako milaka aitorpen ditugu Homeroren garaietatik hasita), gazteek ez dutela hizkuntza guk bezala menderatzen. Eta egia izan ohi da. Gero gazteak zahar bihurtzen dira, eta ikuspegi bera erakutsi ohi dute.
Nolanahi, egia da, gurean, hizkuntza txiki, gutxituan, nabarmenagoa dela erosio faktorea hizkuntza handiago eta babestuagoetan baino. Baina denetan gertatzen da.
Gure artean uste dut balio handia eman behar diogula gure klasikoen idatzi zibilen zabaltzeari (erlijiosoak ere nahi lukeenarentzat, baina gaur egungo gizartean ez dira hain irensgarriak gure literaturako infernu mehatxu etengabeak eta). Ze gure klasikoek egin duten euskararen erabilerak zabaltzen dizkigu euskaran jada jorratutako bideak eta hauek ezagutzeak laguntzen digu modu errazenean gure euskarazko adierazpidea aberasten, Lapurdiko klasikoek, Nafarroa Beherekoek, Zuberokoek, Nafarroa Garaikoek, giputzek, arabarrek, bizkaitarrek… Denek dituzte literatura zibileko pasarte gogoangarriak eta ezin laguntza handiagokoak mende hauetan gure hizkuntza transmisioan gertatu den / gertatzen ari den transmisio etena arintzeko… Mendean-mendean ez aritu behar izateko berriro hutsetik bezala asmatzen, berriro hutsetik bezala eraikitzen euskara…
2. Ingelesaren inguruan, garbi esango dizut. Zenbat eta ingeles gehiago jakin, orduan eta libreago gara zuzenean itotzen gaituzten frantses eta espainoletik, zeintzuen atzaparretatik dugun libratu behar nagusia. Gure artean espainola eta frantsesa nagusitu bazaizkigu izan da, inposizioak inposizio, hizkuntza horiek balio izan digutelako mundura irteteko eta mundua guregana ekartzeko (gaztelaniak XIII, XIV, XV, XVI,XVII,XVIII,XIX eta XX. mendeetan, frantsesak XVII. mendetik aurrera). Eta oraintxe dugu aukera espainola edo frantsesa erabili ordez mundura ateratzeko eta mundua geureganatzeko, ingelesa erabiltzeko (mundua, zientzia, ekonomia, aisia, modernitatea, globalizazio dena… ingelesez mugitzen delako) eta behingoz libratzen hasteko espainolaren eta frantsesaren besarkada hiltzailetik.
Ingelesa onartzen ez badugu gure bigarren hizkuntza bezala, espainolak eta frantsesak izango dute gure artean rol hori, eta zuk horren ondo azpimarratzen duzun bezala, maiz igaroko zaizkigu hauek izatera gure ‘lehen’ hizkuntza, de iur edo de facto. Guk, gurea eta ingelesa. Gurea guretzako; ingelesa munduratzeko.
Ez dakit zer iritzi diokezun hausnarketa hauetaz…
Ondo izan
Bittoer
Erabat ados. Ez baitago ados ez egoterik, datu zehatzak eta egiaztagarriak direlako.
HPS-k hainbesteko arrakastaz zabaldutako diskurtso politikoki zuzenak (ustez baikorrak), ustezko hizkuntza gaitasunari buruzko datuetan jartzen du fokoa. Ustezko diot, ez direlako datu objektiboak, jendeak bere gaitasunari (edo bere erabilerari) buruz uste duena baizik.
Nire herria bera ere, Bakio, askoz euskaldunagoa zen duela 50 urte, Franco tartean zela, egun baino. Egundoko aldeaz. Eta berdin gertatzen da Uribe Butroe osoan ere. Meñaka edo Fika bezalako herri koxkorretan, nahikoa izan da familia bilbotar dozena batzuk bertara bizitzera joatea, euskara kaletik desagerrarazteko.
Normala da: telebista españolez ikusten dugu (ETB1 ez dago jasaterik oro har), interneten JAURLARITZA edota Porru Aldundiak (gure diruak kudeatzen dituzten erakundeak) ez dira gauza izan euskarazko eskaintza trinkotu eta indartzeko (nor bere kasa, erderen itsasoan aurkiezin), aukera bikaina izan zitekeena arrisku hilgarri bilakatzen utzita; mugikorrak sartu dira orain tartean sekulako indarrez eta “gure” erakundeak, ohi bezala, etxeko lanak egin barik (bost axola), gizartean erreferente diren pertsonak españolez aritu ohi dira (baita politikari abertzale gehien-gehienak ere), kioskora hurbildu eta urpekaritzan ibili beharra dago euskarazko zeozer aurkitu ahal izateko, fikzioa españolez %99an, liburutegietako paisajea eta eskaintza españolez %80an?… Eta abar, eta abar.
Herri euskaldun zirenak deseuskalduntzen doaz, eta irabazi apurrak (gaitasunean, ez erabileran) hiri eta herri handi zeharo erdaldunetatik datoz, euskaraz ia zero egiten den guneetatik.
Baina baikor izan beharra omen dago… zer dela eta?
Baikor izango gara hizkuntza politika triste baino tristeago hau aldatzen hasten den egunean… eta euskalgintzak txikira jokatzeari uzten dion egunean.
Berriro galdetuko diat JJ.
Zein gaizki gauden eta besteek ze gaizki egiten duten enegarrenez kontatu ondoren, diok: “Baikor izango gara hizkuntza politika triste baino tristeago hau aldatzen hasten den egunean… eta euskalgintzak txikira jokatzeari uzten dion egunean.”
Mesedez, proposatu hemen bertan edo nahi duan lekuan neurri zehatz eta egingarriak ‘hizkuntza politika triste baino tristeago hau aldatzeko’, eta goazen horietaz berba egitera.
Zer litzatekek hiretzat ‘euskalgintzak txikira jokatzeari uztea’, proposatu neurri zehatz egingarriak eta goeza horietaz eztabaidatzea, llantuzko hileta negarrak ez garatzamatek hildakoa piztera, ez?
Adeitasunez
Bittor
Atsaldeon, Bittor.
Gauza bat da gordintasuna eta beste bat gordinkeria.
Uste dut ez naizela zeuk hona ekarritako datuak eta ondorioak erridikulizatzeko tentazioan jausi. Saiatu naiz nire iritziak oinarritzen, datuak eta arrazoibideak ematen. Erantzun egiezu horiei ahal baduzu, eta saiatu ez gutxiesten besteon iritzia, gehiegi eskatzea ez bada. Egoeraz ari ginen, eta egoeraz jarduten saiatu naiz.
Proposamenak, beste jite batean zatozenerako.
Barkatu mindu izana. Nik estimatzen haut, eta estimatzen diat hire lana, jarduna eta jarrera. Nahi duan arte beraz.
Bittor
JJk idatzitako hainbat argudioetatik, honako hau azpimarratuko nuke:
“HPS-k hainbesteko arrakastaz zabaldutako diskurtso politikoki zuzenak (ustez baikorrak), ustezko hizkuntza gaitasunari buruzko datuetan jartzen du fokoa. Ustezko diot, ez direlako datu objektiboak, jendeak bere gaitasunari (edo bere erabilerari) buruz uste duena baizik”
Jendeak duen ustea, alegia. Eta hor dago koxka.
Gurasoren bati entzun diozu bere seme-alaben euskara maila dela eta, txarra dela? Nik ia beti entzun izan diet, “mi hija habla un euskara perfecto”
Eta beren semearen ingelesa mailaz? “mi hijo tiene un nivel alto de ingles”
Eta curriculuma aurkezten duetenek zer erantzuten dute ea atzerritako hizkuntzarik badakiten galdedari?
Ingeles: nivel medio
Frances: escrito
Eta zein da egia? Gurasoek gezurra handia. Seme-alabek gezurra, nahiz txikiagoa izan, ingelesa eta frantseari buruz.
Zein da egia gehienetan? Euskaraz ulertzeko gai dela, ez gehiago. Ingeles zerbait badakiela eta frantses idatzia, zertxobait ulertzera iristen dela.
Aldea ederra dago: gauza bat izan eta beste bat uste.
Nik uste dut JJk emandako arrazoi hau aski eta sobera dela inkestako numero guztiak ezbaian jartzeko: ustea erdi ustel
Egia besterik ez diozu. Baina nik alde on bat ekarri nahi dizut horretatik guztitatik ere. ‘Gure’ hezkuntza/hizkuntza politikak EAEn eta Nafarroa Garaiko ipar eremu ‘euskaldunean’ hiztun on berri eta jantzi gehiago ekartzeaz gain (orain 40 urte Hegoaldean ez ginen 5.000 euskaldun euskaraz nolabait idazteko gauza ginenak), ez noski oraindik guk nahiko genituzkeen guztiak, baina ekarri ditu euskara ulertzeko gauza diren herritarrak, hala non gaur egun EAEko eta Nafarroa Garaiko ipar eremu ‘euskalduneko’ 45 urtetik beherako herritarren % 90 gauza ediren euskara ‘nolabait’ ulertzeko, eta hori duk gure, bihotzeko euskaldunojn ‘koltxoia’ lasai egin ahal izateko euskaraz beraiekin, beraiek zeinahi hizkuntzatan erantzuten digutela ere…
Ze guk egin beharko dugu euskaraz, ez? Euskaldun sentitzen garenok. Guk egin ez, eta ‘erdaldun’ sentituta, gure mesedean euskara ikasi duenari eskatu behar diogu euskaraz egiteko? Administrazioan bai, merkataritzan bai, baina eremu pribatuan guk egin beharko diogu euskaraz 8eta aukera guztiak dauzkagu), berak ere nahi duena egiten duen bitartean…
Ez dakit ezertarako balio dizun hausnarketak…
Proposamen zehatz bat nahi? Honatx bat: Euskal (euskarazko) irrati telebista publikoak erdal EITBtik atera eta Hizkuntza Politikaren zerbitzuan jarri, funtzioz eta organigramaz.
Bai, noski. Goazen horretara.
Beste bat? Publizitate kanpaina eta EITBko ereduen bitartez ohitura aldaketa eragiten saiatzea, euskaldunek euskaraz egiten jarrai dezagun, parean euskaraz ulertu baina erdaraz egiten digun pertsona bat dugunean. Katalunian eguneroko ogia dena, bidebatez.
Beste bat? Banan bana esanez gehiegi luzatuko nintzatekeenez, laburbilduta esango dut. Ezagueraz aparte erabileran eragiten duten gainerako faktore guztiak aztertu eta horietako nagusienak sustatzeko behar diren neurriak hartu. Mundu oso bat dago hor, hezur-hobian ahaztuta.
Bai, noski. Goazen horretara.
Beste nonbait ere esan dut baina irailean aterako bide den Euskara aldizkarian nik ere badut artikulu bat asko interesatuko litzaidakeena zuekin guztiokin partekatu eta eztabaidatzea badituelako (nire ustez noski) hainbat abiapuntu interesgarri, agian berritsu ere, gure hizkuntza politika neurriak gidatzen laguntzeko. Artikuluak ‘IRABAZTEKO GIDALERRO BILA’ du izenburu.
Horratx.
Negar egiteari uzteko eta ideia berriak (egingarriak) proposatzeko esaten diguzu behin eta berriz.
EITBko kanal guztiak euskara hutsean izatea da ideia bat, inoiz ez dut ulertu eta erdararen funtzioa EITBn.
Ba niri okurritzen zaizkidan neurri gehien-gehienak ez dira egingarriak, seguru bainago ezen erdaldun guztiak, eta elebidunen parte handi bat ere, kontra altxatuko liratekeela.
Bada, horiek balio ez badigute, egingarriak ez direlako, ez bota toaja! Pentsatzen hasi egingarriak direnak…, bestela negarrerako bidea baino ez dugu, ez?
Ba esango diguzu mesedez proposamen bat egingarria izateko ildoak zeintzu izan daitezkeen? Beti bada zerbait eragozten duena, horixe sartu digute hezurretaraino, ezin dela ezer egin.
Egia esan, ez dakit nork sartu ote dizun/dizuen “hezurretaraino, ezin dela ezer egin”, baina ez da hori gure azken 2.000 urteko historia. Euskararen ezagule handi batek zioen legez misterio(/mirari) handia da nola lortu dugun euskaldunok euskaldun irautea azken bi mila urtean Pirinioen alde biotan inguruetako beste hizkuntza / herri hiztun guztiak desagertu diren bitartean. Seinale “zerbait egin litekeela” / eta “zerbait egin ahal dugula”, besteak beste gure euskara landuz, euskaraz bizi nahiz eta ahalean euskaraz biziz eta bizi ahal izateko baldintza egokienak eraginez inguruan, sozialak, juridikoak, etikoak…
Ni borrokan horretan sentitzen naiz. Zu? Ez zenuke zuk ere borroka horretan sentitu gura?
Zein da espero behar den euskara erabilera?
Txiste hartako fisikariaren hurbilketa egingo dut: “Demagun behia esfera perfektu bat dela…”
Demagun Euskal Herriko herri batean:
– biztanle guztiak elebidun perfektuak direla
– nortasunari dagokionez ere, banaketa perfektua dela (demagun, % 40 euskal abertzaleak, % 40 espainiar abertzaleak, eta % 20 ez bata ez bestea)
– bi hizkuntzen presentzia kalean, hedabideetan, administrazio publikoan, etab. berdina dela
– legearen aldetik bi hizkuntzen aldeko presioa bera dela: euskara eta gaztelania biak derrigorrezkoak, edo biak hautazkoak (ez bata derrigorrezkoa eta bestea hautazkoa, orain bezala)
– etab.
Orduan, zein da espero daitekeen euskara erabilera?
Erantzuna: % 50
Sakanako kasuari berriro helduta, aurreko faktore horiek guztiak kontuan hartuko bagenitu, orain dagoen erabilera (% 25) zer da, gutxi ala asko?
Gutxi, oso gutxi. Laurdena nola izango da ba asko? Garai batean (atzera asko egin gabe) erabilera ehunekoa zen.
Ez dakit gutxi den asko den. Zein zen orain 15 urterko erabilera? Gehiago? Gutxiago?
Ultzama, Anue, Basaburua, Lantz, Atetz, Odieta, Imotz, Larraun, Araitz, Betelu, Leitza, Areso, Goizueta, Arano…
Horietan zer pasatu da joan den 15 urte honetan? Erabilera behera, kalitatea behera…(Salbuespen bat badago horietako batean, haur eta gaztetxoen artean erabilerak gora egin duelako, uste behintzat: Betelu)
Gainerako guzietan, handietan eta txikietan, behera. Eta herritxo gehien-gehienetan, denetan ez esatearren, gaztetxoen artean erabilera 0 izatera iritsi da (Salbuespenak Goizueta, Leitza, Areso eta Betelu) Hori bai, erosioa batzuetan ekaragarria. Beste batzuetan eramangarria.
Alferreko jokoak zertarako balio digu, Asier? Zuk, nik, eta denok, badakigu ez direla betetzen zuk aipatu aurrebaldintzak…, beraz zein zentzu du galderak mareatzea ez bada?
Erabilera Sakanan %25ekoa bada, zer egin genezake Sakanan, egingarri, %25 horri eusteko, ez jaisteko, eta ahalean igotzeko?
Itxaron zuk aipatu aurrebaldintzak bete daitezen arte?
Ez, ezta? Negar egin Sakanan gutxi erabiltzen delako? Poztu Sakanan %25 erabiltzen delako?
Sakanaren egoera ez da diozuna, hor jende guztia ez delako elebidun perfektua, beraz ezin alderatu.
%75a elebidun prefektua izanik ta %25a gaztelaniadun elebakarra, euakararen erabilera izugarri murrizten da elebidunak ta elebakarrak elkarrekin egoterakoan.
Beti %25 hori ulertu dezan (edo gehienetan )gaztelaniara pasatzen garelako.
Ta horrela elebakarrari ez diogu faborerik egiten ta gure buruari gutxiago, baina tamalez buruan sartuta daukagu elebakarren aurrean gaztelaniaz egin beharra, ta jada elebakarrak familia zuzena badira…
Biztanle guztiak elebidun perfektuak balira , euskararen erabilera izugarri haundituko zan, bakarrik euskarari eusten dietenekin, beraiek hasi ta besteak jakinda, gehienek bukatuko zuketen euskara askoz gehiago erabiltzen.
Asko sentitzen dut, baina Sakanan erabilera ez da %25ekoa, ezta hurrik eman ere.
Ez det hori esan, adibidea zen, Sakanan ta hemen arazoa da eagutza askoz haundiagoa behar duela izan erabilera haunditzeko, bestela 4ko elkarrizketa batean 3tik bat gaztelaniaduna bada, dena gaztelaniaz egingo da.
Bai, noski. Goazen horretara.
Iruzkin honek ez luke hemen joan beharko, baina ezin dut kendu. Hartsuagaren mezuetako baten erantzun zihoan.
Ba nik nire datu “positiboak” aipatuko ditut.
Azkeneko 5 edo 6 urteetan askoz jende gehiago entzuten dut Donostiatik euskaraz egiten, jende asko ikusten dut gosaltzen dudan lekura sartzen ta gauzak euskaraz eskatzen, nahiz ta batzutan bakarrik erdaldun elebakarrak egon serbitzatzen.
Gero ta jende gehiago ikusten dut gai dena euskara ulertzeko nahiz ta bere maila izugarria ez izan, ta gero eta ekimen gehiago daude euskaraz aritzeko.
Ingelesaren erakargarritasunari buruz ordea, erakargarritasun hori ez da esistitzen, umeak gaizki moldatzen badira euskaraz, ingelesez ez dira gai esaldi bakar bat zuzen egiteko elkarrizketa batean, beraz eztet uste Ingelesa zanpatuko gaituenik.
Ta kontuan izanda euskara gutxi erabiltzeko abagunea baldin badute, ingelesa erabiltzeko abagunea elkarrizketa batean oraindik ta murritzagoa dela, beraien bizitzetan gehien gehienak ez dutela ezertarako beharko…. ba ze arrisku izango degu ingelesarekin?
Bakarra, hezkuntzan orain dagoen Psikosia denek ingelesa izugarri ondo mendera dezaten, ez dela hala gertatzen baina hala nahi dute, ta askotan euskarari lekua kenduz ta hezkuntzari orokorrean min eginez, edukiak horrexegatik ondo ez menderatuz… PAIrekin gertatzen da asko hori.
Datuak ez dira hain txarrak, 16 urtetik gorakoen %28a euskalduna da, ta erabilera %12a, baina erabilera euskaldunak ta erdaldunak kontuan hartuz ematen da.
Ta bakarrik euskaldunak euskaldunekin daudenean ere eman beharko ziren edo ikertu.
Niri, dagoen ezagutza mailarekin ez zait hain erabilera txarra iruditzen.
Ingelesa zertarako erabili beharko dute ume gehienek beraien bizitzetan? Biztanleriaren %97a ez du inoiz ezertarako beharko, hemen bizitzen diranetik, ta kanpora joatera behartutak egongo direnen artean, denetarik beharko dute, Ingelesa, Frantsesa, Alemaniera…. Ta emigratzerakoan den denak ikasten dute beraz….
“Ingelesa zertarako erabili beharko dute ume gehienek beraien bizitzetan? Biztanleriaren %97a ez du inoiz ezertarako beharko, hemen bizitzen diranetik,”
Esan behar da hau gero. Ingelesa munduko lingua franca da, zuri gustatu ala ez. Edozein lan teknikoren eta zientifikoren oinarri literarioa ingelesez dago, beraz unibertsitatera edo industriara bazoaz beharrezkoa izango duzu. Beno, eta kultura orokorreko edozein jakintza edukitzeko ere. Euskal herrian egiten den kulturatik bakarrik bizi gaitezkela uste duzu? Gauza ona behintzat hizkuntza internazionala ganoraz ikasten ari direla gazteak (frantses eta españolekin alderatuz, zeren gainontzeko herrietan ingeles perfektua dute). Beraz, edo ingelesez edo frantsesez edo españolez. Zuk aukeratu.
Irakurri honakoa:
https://en.wikipedia.org/wiki/Languages_used_on_the_Internet
atx!
Guztiz ados zurekin, Joseba! Zein garrantzizkoa dugun ulertzea zein mesede egingo digun / egin diezagukeen ingelesak espainolari eta frantsesari arma hobez aurre egiteko!
Goiz on!
Bittor
Ingelesa muduko lingua franca izango da Frantsesa izan den moduan, ta hemengo biztanleriaren gehiengo zabalak ez du beharko ezertarako, zuk diozun goi mailako lan hoietan biztanleriaren ze zati erabiliko du gurean? %3a?%4a?5a? Ez gehiago ez delako behar,agian usteko dezu hemengo langileen gehiengo zabalak edozertarako beharko duela baina ez da horrela.
Joan Alemaniara ta Alemaniera gabe ez duzu ezer egiterik, joan Suediara ta berdin, Frantzian…. Berdin du Ingelesa ikerketarako hizkuntza den edo ez. Ta atzerrira joateko gehiago agian beharko dezu baina hemen lan egiteko?
Gaztelaniarekin gaur egun duela 100 urte joan zintezkeen lekuetara joateko balio du ere, ez gehiago ta ez gutxiago.
Ta ez det esaten ari Ingelesa ez dela irakatsi behar, baina ez gure hizkuntza baitz bezala.
Ikasi ta gero zure bizitzak eramaten zaizun lekuaren arabera hobetu, baina biztanleriaren gehiangoak ez du ezertarako beharko inoiz, hemendik atzerrira joaten ez bada gehiengo nagusiak. Agian hori da gure politikarien ideia baina bestela ez dugu hainbeste beharko.
Jada garatzen ari diren itzultzaileekin ta aurrerantzean garatuko direnekin gutxiago.
Ta Ingelesa ez digu balioko Frantses ta Gaztelaniaren atzaparretatik ihes egiteko, gurean derrigorrezkoak izaten jarraituko dutelako ta gure biztanleriaren gehiangoak ez duelako mailarik izango ingelesa egunero erabiltzeko.
Ta nahiz ta gehienk jakin zertarako ? Gurean bizitzeko gehiangoak ez du beharko nahi edo ez.
Ta eskerrak ze gaztelania ta frantsesa derrigor ta Ingelesa beharrezko, ea zer gelditzen zaion euskarari.
Ingelesa ikasi? Bai, horretarako Ingelesezko ereduak ezarri Euskararekin? Ez.
Guztiz ados. Ingelesa kontestutik aterata dago erabat, puztuta erabat. Horrek ez du esan nahi ikasi behar ez denik, ahalko balitz munduko hizkuntza guztiak ikasi beharko genituzke eta. Irakurri bestela Carlos Moreno Cabrera hizkuntzalariak zer dioen:
http://www.argia.eus/argia-astekaria/2454/ingelesaren-mitoak
Eta bideoa nahiago baduzue:
https://www.youtube.com/watch?v=qJpZgIR_J9E
Kasurik nabarmenean Interneta duzu. Euskaraz jaso zenezake parte bat, baina beste guztia dakizkizun beste hizkuntzen arabera jasoko duzu. Ingelesa jakinez gero irekitzen zaizu mundurako biderik zabalena eta azkarrena. Ingelesaren ordez espainola baldin bada dakizun beste hizkuntza, gure etsai zuzen espinolaren mende jartzen duzun zeure burua, hizkuntza hau bultzatzen duzu, eta mundua soilik interpretatuko duzu espainolek interpretatu eta gero, hauek interpretatu moduan, eta hauen interesen araberako lehentasunen harian…
Ingelesa aliatu erabili ala gure etsai zuzen espainola (edota frantsesa) bultzatzen jarraitu gure etxean gure kalte?
Aukera hori (ere edo behintzat) Gure Esku Dago.
Zure
Bittor
Interneten Ingelesko gauzak jasotzeko itzultzaileak ditut , gero ta hobeagoak.
Eztet Gaztelania ta Frantsesa Ingelesarengatik aldatu nahi, askoz indar gehiago duelako ta ezinezko dugulako Frantzia ta Espainia barruan gauden bitartean.
Ta euskara beste hizkuntz askoz indartsuagoarengatik aldatzeko zertarako?
Halare, 15 minutu Ingelesdun bakoitzarekin hitzegin nahiko banu, 1200 urte bizi beharko nintzateke, ba Ingelesezko edukiekin askoz urte gehiago, ta zertarako? Nik behintzat ez det behar. pixkat dakit ta lanerako nahiko ta sobera.
Nire munduaren ikuskera herren geldituko da Ingeles jaiin barik? Ezta gutxiagorik ere, gauz asko itzultzeaz gain, ingelesdun analfabetu milioika ditugu, askok EEUUn. Ta ez daude mundutik at.
Beraz nire Euskara, Gaztelania, Ingeles ta Frantsez mailarekin nahiko ta soberan det.
Ta euskarazko edukiak gehiago garatuz gero, askoz gutxiago beharko ditut beste hizkuntzak. Baina nik ta 30 urte barrukoek.
Ez da komeni beste hizkuntz baten kolonizazioa, gutxiago beste erdara batzuk gurean derrigorrak direnean.
Ingelesaren erabili beharra eta mesedea ez da hainbeste bidaiatzea, zer ere bai, baizik Interneta eta bertan zabaltzen den ingelesezko informazioa eta honen bidezko munduko harremanak jasotzeko eta emateko. Ingelesik gabe, ezagutzen dituzun beste hizkuntzen mende zaude, askoz ere informazio gutxiago, beranduago, okerrago jasoz, eta espainola edo frantsesa badarabiltzazu ingelesaren ordez, hizkuntza hauek indartuz, gure etsai behinenak… eta zein ditugun hemen gainditu beharreko…
Ondo izan
Bittor
Bat nator zurekin euskaldunon presentzia gero eta positiboagoaren kontuetan. Nik ere Donostiatik, baina antzera ere positiboa Hegoalde osoan, noski lekuan lekuko neurrian, eta lekuan lekuko salbuespenekin. Are Iparraldean ere non jadaneko eteten ari garen goitik behera zetorkigun egoera.
Ingelesaren kontuan ordea erantzuten dizun Josebarekin nago. Edo ingelesez ondo egiten ikasten dugu, edo kondenatuta gaude espainola (edo frantsesa) erabiltzera munduarekin bat egiteko. Eta guk aukeratu behar dugu zer nahiago dugun, zerk egingo digun kalte gutxien eta mesede gehien, ingelesa erabili beharrak, ala espainolari (edo frantsesari) ezinbestean segi bide ematen gure bizitzetan… Vade retro! Utikan! Mesedez! Eztaaaaaaaaaaaa!
Ondo izan
Bittor
Ulertzen dut zer esan nahi duzun ingelesarekin baina oker zaude. Ingelesak mundura zabaltzen gaitu, ados, baina españolak eta frantsesak ere bai. Eta española eta frantsesa gure bizilagunak direnez, hauek ere mundura zabaltzen gaituzte. Bi hauei aurre egiteko ingelesa erabiltzearen ideia ulergarria da baina gustuko izan ala ez, gure bizilagunak izaten jarraituko dute eta bizilagunak diren heinean beraiekin hartueman gehiago izango dugu beti ingelesekin baino.
Hartu-emana izatea gauza bat da, eta beste bat Hegoaldean espainola eta espainoldunak (eta Iparraldean frantsesa eta frantsedunak) direla guri gure herrian beraiekin euskaraz bizitzea galarazten digutenak… Espainian edo Frantzian, edo munduan, hizkuntza hauek erabili ahal izatea, txapo, aizu!, baina hauek gure lurrean erabiltzea gure herrikidek ikasi nahi ez dutelako gurea eta gu legez behartzen gaituztelako berea ikastera…, hori beste gauza bat da, ezta?! Horiekin ere guk euskaraz (eta ulertzen ez bagaituzte, ikasi dezatela gurea -guk ondo ulertzen diegu berea behar dugunerako-) eta beraiek nahi / ahal dutena egin diezagutela, baina ez genieke gehiago hitzik ere egin behar / gure hitzik itzuli behar berera, salbu eta nahi badugu orain arte bezala jarraitu dezaten guri aurpegira barre egiten eta behartuz bere hizkuntza egitera beraiekin harremana nahi badugu… Ez dakit ondo ulertu zeniezadakeen ikuspuntu honetatik ere ingelesak une honetan duen garrantzia guretzako (agian txinerak izan lezakeena hemendik ehun urtera…). Gure etsai zuzenak hemen espainoldun eta frantsedunak ditugulako. Quebecen edo Irlandan zoritxarrez ingelesa duten bezala gaur egun, beraiek ezin baitute munduratu / munduan bizi ingelesik gabe, eta aldi berean ingelesa eta ingelesdunak dituzte beren erraiak jaten dabilzkien harrak…
Ingelesa aliatu erabili ahal izatearen eztabaida uste dut garrantizkoa zaigula, eta merezi duela gure aldetiko hausnarketan jarraitzea…
Ingelesa ondo ikasi ta Ingelesa egin ahalko duzu Ingeles dakienarekin, ta munduan zehar askok ta askok ez dute inoiz jakingo, ta ama hizkuntza Gaztelania dutenekin ez dut uste Ingelesez egingo duzunik, beraz ez diot onurarik ikusten biztanleri guztia maila ona izateari, gutxiago euskararen kaltetan bada.
Sinzeroak izanda, zenbat atzerritar ezagutu ditzazkegu ta erlazio bat garatu ta mantentzeko gure bizitzan zehar? Ta mantentzearekin haiekin komunikatzeari aldiro esaten diot.
Ba ez asko, atzerrira bizitzera ez bazoaz, ta hain garrantzitsuak izango zaizkigu gehiengoari Ingelesa izugarri ondo menderatzeko? Ba ez dira izango, beraz nik ingelesa bai,natiboek bezala euskarari orduak kenduz edo materia batzuk ingelesez eman, ezta pentsatu ere.
20 urte barru ikusiko dugu zein dan oraingo umeek behar duten ingelesa, nik dirua apustu egingo nuke, hutsaren hurrengoa izango dela, ta ez bada hola, galduak gaude Frantsesa ta Gaztelania derrigor izaten jarraituko dutelako.
Beste gauza bat zatekeen balizko euskal estatu independiente batean, nun euskara ta atzerriko hizkuntzak irakatsi ahalko ziren, leku batean ingelesa, bestean Frantsesa, Alemana, Gaztelania… ta horrela izango genukeen hizkuntz komuna bakarra Euskara zlitzateke, gaur egun bezala, baina Gaztelania ta Frantsesa Hegoaldean ta Iparraldean komun izan gabe
Esanak esan, seguru asko ados gaudeke pentsatzen euskaldunok ere ezin garela bizi guganik kanpoko munduarekin harremanik izan gabe, eta nahi nuke ulertzea, zuk eta bestek, gaur egun Hegoaldean ingelesik gabe espainolaren (eta beraz espainolen) mende gaudela eta hauek indartzen, eta Iparraldean frantsesaren eta frantsesen mende eta hauek indartzen. Eta hauek dira gure etsai glotofagiko zuzenak, ingelesa Quebec eta Irlandan duten bezalaxe. Hauek ingelesari egin behar diote aurre zuzen (eta horregatik dute zail), guk ordea espainolari eta frantsesari. Eta gaur egun ingelesa erabili genezake guk aliatu. Ehun urte barru agian txinera, eta orduan txinera erabili genezake gure etsai itogarri zuzen espainol eta frantsesaren aurka…
Nik oso ondo egiten dut espainolez, eta eskasago frantsesez, eta erabiltzen ditut bi hizkuntza hauek ere frantsesen gauzak ulertzeko eta espainoldunenak, baina beren etxeetan, beren lurretan, ez gurean, non jan nahi gaituzten… Ezagutzen ditudan beste hizkuntzak ere erabiltzen ditudan moduan haien berri izateko. Baina gurean euskara, eta oro har munduarekin harremanetarako ingelesa. Vade retro espainola Hegoaldean! Vade retro frantsesa Iparraldean! Gerra estrategia da, ez besterik… Eta gu gerran gaude, eta oraingoz alde galtzailean… Irabazi arte!
Egun ona izan
Bittor
Niri erabilera datuak puztuta daudela iruditzen zait, baina puztuta ere, oso datu onak iruditzen zaizkit… gauen testuinguruan egonda.
Dozenaka telebista kate españolez/frantsesez eta bakarra (eta txarra) euskaraz.
Dozenaka irrati kate euskaraz/frantsesez eta bat eta erdi (Gaztea) euskaraz.
Dozenaka egunkari españolez/frantsesez eta bakarra euskaraz.
Dozenaka komiki españolez/frantsesez eta bakarra euskaraz.
Internet, mugikorrak, bideojokoak… erderen aldeko proportzio izugarrian, eta euskarazko produktu bakanak eta barreiatuak tartean.
Nire esperantza da, Euskal Herrian (PPSOEAJren “euskararen eremu osoan”) honetan hizkuntza politika serio samarra aplikatzen hasten garen egunean erabilera asko haziko dela, ze, egungo baldintza negargarri hauetan hamar herritarretatik batek euskaraz egiteko gogoa, adorea eta determinazioa badauzka, asko handituko da erabilera baldintza duin samarrak eskuratzen ditugun egunean.
Dozenaka irrati-kate epañolez/franteez esan nahi nuen…
Dozenaka irrati-kate españolez/frantsesez esan nahi nuen…
Zein mesede egiten ziguk, JJ, euskaldunoi, euskaldunon komunitateari, gezurretan aldarrikatu nahi izateak, edo itxura egiteak berdinak direla PPren, PSOEren eta EAJren hizkuntza politikak? Hori demagogia duk, gustatu ala ez gustatu EAJren hizkuntza politika… Nahikoa iruditu zein gutxitxo iruditu. PPren eta PSOEren hizkuntza politikak gure aurkakoak (izan) dituk, eta EAJrenak -oro har- gure aldekoak, nahiz ehunka adibide erakutsi ahal izan neronek ere EAJren bestelako jarrerena… Bildu edo Sorturekin bezalatsu, nahiz are gure aldekoago jardun.
Baina nik gure aldean kokatzen dizkiat EAJ eta Bildu edo Sortu, gehiago edo gutxiago gustatu beren hizkuntza politikak zein besteak, eta (guztiz) gure aurkako aldean PSE/PSN/PSOE eta PP. Ala ez?
Nik ez dut esan PPren, PSOEren eta EAJren hizkuntza politika bat denik.
Esan dut “euskararen eremu osoa” izendapena hiru alderdi horiek adostua dela. Hala uste dut nik behintzat. Euskara 21 txosten zirraragarrian desagertu zen lehenik “Euskal Herria” HPSren txostenetatik. eta “euskarraen lurraldeak” hasi ziren aipatzen.
Oraingoan “euskararen eremu osoa” delakoak ordezkatu erabat (oker ez banago) Eukal Herria. Izan ere, 5. Inkesta soziolinguistikoan aztertutako eremuak honakoak izan ziren:
Euskal Herria, EAE, Nafarroa eta Iparraldea.
6. Inkesta oziolinguistikoan aldiz, Euskararen eremu osoa, EAE, Nafarroa eta Iparraldea.
Horrela, 5. Inkestan gisa honetako pasarteak irakur daitezke:
“2011ko datuen arabera, Euskal Herriko 16 urte edo gehiagoko biztanleen % 27
elebiduna da, % 14,7 elebidun hartzailea eta % 58,3 erdalduna”
Eta 6. Inkestan, bestelako honen antzekoak:
“2016n euskararen eremu osoan bizi den 16 urte edo gehiagoko biztanleriaren % 28,4 euskalduna da, % 16,4 euskaldun hartzailea eta % 55,2 erdalduna.”
Uste dut aldea agerikoa dela.
Ez dut kalifikatuko “euskararen eremu osoa” izendapena. Ez litzateke txukun geratuko hemen. Baina EAJren hizkuntza politika kalifikatzera ausartuko naiz: zuria.
Eta Salomonikoa, eta iruzurtia.
“Erdibidean” agerrarazi nahi du bere burua EAJ-k, euskararen alde daudenen (EHBildu) eta euskararen aurka daudenen (PP-POE) artean. Hori bai, POErekin (eta PPrekin ziurrenik) adoten ari da hizkuntza politika, ezkutuan. Emaitzak agerikoak dira baina, “euskararen eremu osoan”.
Bittor, ahal baduk ezabatu egik azken paragrafoa, itsatsita geratu zaidak eta. (Hori demagogia duk… eta hortik aurrerakoa).
1. Nik ere ez diat esan hik halakorik esan duanik, baina bai pentsatu diat hire idatziak hori iradokitzen duela, eta horregatik nire erantzun lakarra. EAJren hizkuntza politikaz ere eztabaidatu litekek noski, eta ahulezia asko topatu (nolanahi errepikatuko diat beste inguru batzuetan maiz aipatu dudan kontua, gauza bat dela hire programa, esan dezagun ‘maximoa edo’, eta beste gauza bat, herri oso baterako hagoenean gobernuan -hire aldekoak zein beste aldeetakoak gobernatu beharrean- denek ere egokitu behar izaten dituztela bere programa ‘maximoak’ -diktaduretan izan ezik noski-, eta on dela hala egitea…
Hik EAJ edo bere gobernu politika ‘erdibidean’ aipatzen duk EHBilduko ‘onen’ eta PSOE/PP ‘gaiztoen’ artekoa, eta gutxienez desberdintasun hori behintzat komeniko huke sarriago egitea egiaren izenean, etengabe aipatzen jarraitu ordez PPSOEAJ, orain ere berriro ‘iradokitzen’ (?) duan moduan dioanean: “Hori bai, [EAJ] P[S]OErekin (eta PPrekin ziurrenik) ado[s]ten ari da hizkuntza politika, ezkutuan.” Eta hori duk demagogiatik oso hurbil dagoena eta nik salatu nahi niana.
2. VI. Inkesta Soziolinguistikoko ‘Euskararen eremu osoa’ eufemismoa niri ere atzera pausoa iruditzen zaidak ‘Euskal Herria’ terminoaren ordezko. Ez zekiat ezinbestekoa zen edo ez, baina agian hiru administrazioen arteko adostasuna (EAE, Nafarroa Garaia, Iparraldea) ere ez duk horren erraza izan Euskal Herria terminoaren alde (nahiz seguru nagoen -ia behintzat- negozioazio horietan parte hartu duten guztiek pertsonalki ados leudekeela Euskal Herria terminoa erabiltzeko…).
Baina gogoraraziko diat negoziazio horietan eta adostasun horretan parte hartu duen gaur egungo Nafarroa Garaiko gobernuan besteak beste EHBildu ere badagoela, EAJ… eta besterekin batera, eta beraz, gehiago edo gutxiago gustatu, EHBilduk ere sinatu duela terminologia eufemistiko eta herri desegituratzaile horren erabilera Nafarroako Gobernuan dagokion partean. Erositako prezioan ematen diat.
Egun ona izan
Bittor
EAJ-k zein alderdirekin batera gobernatzen du, Bittor? PSOErekin, ezta?
Eta beste zein alderdirekinadostu ditu EAEko aurrekontuen mugak? PPrekin beharbada?
Bestalde, nekez irakurriko zenidan niri, inon , EHBildukoak «onak» eta EAJkoak «gaiztoak» direnik.
EAJ-k baina, askoz nahiago du unionistekin negoziatu, ezker abertzalearekin baino. Eman errepaso bat bestela azken 40 urteotako politikagintzari.
Hizkuntza politikari dagokionez, EHBildu noiz espabilatuko zain gaude asko, EAJ-k aspaldi samar sartu baitzuen atzera-martxa, hizkuntz eskakizunen sistema desprestigiatzeraino edo ta Euskal Herria desagerrarazteraino.
PSOEko Celaaren ideiak dira EAJ aplikatzen dituenak egun.
Irakurri dituzu «Euskara 21» edo «Zer egin dezaket euskararen alde» txostenak?
Bertan ageri zaizkizu egun gertatzen ari dena azaltzeko hainbat lorratz.
Benetan gure aldean jartzen duzula EAJ? Osakidetzan behin ta berriro modu sistematikoan gaztelaniadun elebakarrak sararazten dituzten hoiek? Epai bat euskaraz izatea ezinzeko egiten duten hoiek? Ez dira adibide bakanak, bere hizkuntz plan guztiak borondateari lotuta egon dira, ta hori zuzenean euskararen kontra dihoa.
Ez dakit zenbat hamarkada Osakidetzan euskara plana izateko edo ertzaintzan, ta ez da ezer betetzen.
Nik EAJ ez nuke gure aldekoen artean sailkatuko baina agian erratua nago, nik EAJ PSErekin lerratuko nuke gain hontan, ta denok dakigu nolakoa den PSEk.
Ta gero ta erdaldun gehiago gurean egon euskara jakin behar gabe, gero ta uzkuragoa izango da EAJren jarrera euskararekiko, bozkak bozkak direlako.
Nik ez dut esaten EAJk dena ondo egiten duenik (ezta sikiera nik ere dena ondo egiten dudanik…). Baina ez dut uste defendatu dezakezunik Patxi Lopez EAEn lehendakari izan genuen urte zoritxarrekoetan egiten saiatu zen hizkuntza politikak aurretik EAJk(-eta) bultzatutakoaren batere antzik zuenik, edota Idoia Mendiak bultzatzen duen diskurtsoak (gogoratzen duzu telebista iragarki beldurgarria?) zerikusi handirik duenik EAEn oro har azken 35 urtean bultzatu den hizkuntza politikarekin, ezta?
Eztabaidatu liteke EAJren hizkuntza politika, eta eztabaidatu behar da. Baina nik badakit oraingoz (eta horretan ere aldatu litezke gauzak) PP eta UPN, batez ere, baina baita PSE eta PSN ere aurrez aurre (izan) ditugula… Ala ez?
Goiz on
Bittor
Besteek txarragoak izatea ez du ona bihurtzen EAJk egindakoa, ta EAJ ez dago euskararen alde, guztiz kontra baizik, ta itxurakeriagatik zeozer egiten saiatzen da beti borondatearen oinarrian izuagarrizko errekurtxoak komunetik botaz.
Gehiago lagunduz gaztelaniaz argitaratzen dutenak euskaraz argitaratzen dutenak baino, diru gehiago emanda euskaraz egiteagatik ia euskara erabiltzen ez duten ikusentzunezkoak babestuz ta euskara darabiltenak kaltetuz.
Ez, EAJ ez dago euskararen alde PSEk ez dagoen modun, ta EAJk agindu dunean askotan PSErekin agindu du, ta nik egia esan, ez nuen hainbeste aldea ikusi euskara arloan, EAJ edo PSEk agindu dutenean. Ondo izan.
Suagaarri eta JJri, mezu gurutzatu hauetan: Azkenean egia da bakoitzak nahi duenari begiratzen diola eta nahi duen ikuspuntutik, nahi duen koloreko kristaletatik. Nire kontua hemen ordea ez da hainbeste eztabaidatzea zein dagoen gure alde edo gure kontra, baizik eta alde edo kontra ditugunak ditugula, guk euskaldunon komunitateak, euskaldun bihotzekook, zelan egin behar dugun aurrera irabazteko bidean. Ze nik irabazi nahi dut, sinistuta nago zaila izanda ere aurrera egin genezakeela eta irabazi genezakeela, eta gustatuko litzaidakeena da irabazteko ditugun bide horiez eztabaidatzea, aurkitzea, abian jartzea…, aurrera egiteko prest gauden guztion artean… Ni prest. Zuek? Zer egin genezake?
Beste proposamen egingarri bat: Bilduko alkate eta kargu guztiek adostea ez makurtzea ETB2n erdaraz egitera (lasai, azpitituluak jarriko dizkizuete, eta hala, erdaldunengana ere helduko da zuen mezua). Lehengo egunean tristeziaz entzun behar izan nion Larrabetzuko jaun alkateari azalpen guztiak ematen zorioneko gurutzearen gainean. IKUSGARRITASUNA da Bilbo Handian behar dugun ezinbesteko kontua. Nire ikasle gazte asko ez dira ohartzen Larrabetzun, Bilbotik 20 minutura, badagoela jende asko euskaraz bizi dena, eta martxa hontan bertaratu ezean ez dute SEKULA ERE jakingo,Portzierto, Bilbora erosten etorri eta hizkuntza aldatzearena da urtetan aldatu ez den beste desgrazia bat.
Beste adibide bat euskara ikustezina egiteaz ari naizela, Maddalen Iriarte, Profesional handi hau besteak beste euskara faboretzeko sartuko omen zen politikan, hala ere, harrezkero, nagusiki erdaraz antzematen diot bazterretan. Badakit ETB1en eta Hamaikan euskaraz egingo duela, BAINA NIRE USTEZ EZ DA NAHIKOA, Seinaletika euskaratzea baino inportanteagoa irizten diot erreferente haragizko sendoak izateari. Zergatik erdaraz ETB2n? Zertarako? (PNVri halakorik eskatzea alferrik deritzot, ez duelako inoiz egin, eta horrek ez duelako bere hizkuntza politikarekin bat egiten).
Amaitzeko, ez naiz alarma alferrik jotzearen aldekoa, baina zoritxarrez JJrekin bat egin behar dut oraingoan, Bizkaiari dagokionez behintzat: arlo formaletan eta ezagutzan nahikotxo egin den arren, ERABILERA kontu gordina da. Esan bezala, nahikoa da, erdaldun familia batzuk tartean sartzea euskara ia guztiz desagertzeko, adibideak ez dira gutxi: Orozko, Mundaka, Bakio, Bermeo,Igorre, Elorrio, Dima… Honi buelta eman behar zaio, geroratu barik, euskaltzale-abertzale-euskaldunon ardura da, Kik, ezkorkerian ez jausteko, adibide positiboak aztertuko nituzke, ondo egindakoak beste leku batzuetara eramateko. Non egin du aurrera erabilerak??
Ados, Irala, zure iritziez alkateez eta M. Iriartez diozunaz. Bai eta ere zure erabilerari buruzko kezkaz. Asmatu behar duguna da zelan egin gora erabilera horretan, zelan lortu hizkuntza ez aldatzea Bilbora goazenean erosten, zelan egin aurre frankismoaren urte luzeek laga zizkiguten belaunaldi gero eta erdaldunduagoei eta orain erdal joera nabarra dutenei are inguru euskaldunenetan… Lantu barik, egoera ahalik eta hoberen ulertu eta aurre egin.
Goiz on
Bittor
Laburpen gisa edo:
-Hartsuagak, hiru eginbehar aipatzen ditu, horrela, etsenplu bezala bota dituenak Bittorren eskariari erantzunez edo.
Baikortasunetik oso-oso urrun ikusten dut.
(Egoeraren laztasunaz, irtenbideaz eta abarrez, nik uste baduela zerbait egina. Eskertuko nioke hemen bertan jarriko balu non irakurtzen ahal dugun lan hori)
-JJ-k dio: “Nire esperantza da, Euskal Herrian (PPSOEAJren “euskararen eremu osoan”) honetan hizkuntza politika serio samarra aplikatzen hasten garen egunean erabilera asko haziko dela…” Joño! Hau ere bete-betean ezkorretan ikusten dut.
-Nik diot: “Egin behar dena, egin behar da” hori erakutsi ziguten eta nik horrengatik eusten diot. Horrengatik nire lana eta borroka. Eta nire esperantza da, noizbait, beharbada, agian, nork daki? zerbait aldatu litekeela, eta orduan gure egoera negargarri hau itzulipurdikatuko dugula. Beraz, ni ere ezkorretan sartzen naiz.
-Eta, azkenik, Bittor Hidalgok, berriz, esperantza beharrik ez du. Baikor sumatzen dut, aurrera ari garela dio, nahiz zailtasun handien erdian…
(Bittor, oso gustura irakurriko dut Euskera aldizkarian agertzekotan zaren zure lan hori)
-Gainerakoak alde batera eta bestera, nahiz gehiengoa tesi errealistetan (ezkorretan, alegia) egon.
-Idatzi dugunok al gara euskaltzale munduaren ispilu? Zer iruditzen zaizue? Nik uste nuen mundu honetan denak ginela errealistak (ezkorrak) nahiz lanerako gartsuak izan. Engainaturik nengoen.
Guk, nahi dugunok, eutsi, eta emaitzak etorriko dira. Guk etsi eta besteak etsiarazten bagabiltza, etorkizuna bai beltz garbi dukegula orduan…
Eutsi, irabazi arte. Irabazi genezakeelako, irabazten ari garelako, eta euskaldun bihotzekook ekiten ez badiogu, ez zaizkigulako bihotz erdaldunak etorriko laguntzen…
Animo eta goiz on
Bittor
Gauzak pixka bat zehazte aldera: Ni ez nago erabat ezkor. Erakundeen jardunaren inguruan nago ezkor eta haserre, haiek erraz egin lezaketena egiten ez dutelako, horrek euskaltzale gutxiren lepoan zama astuna jartzen duelako, eta zama astunegiak nekera, etsipenera eta bertan behera uztera eraman ohi duelako. Aurrekoan laburbildu dudana errepikatuz, hizkuntzaren arnasa den erabilera ez da ezagueraren funtzio soila. Ezagueraren eta beste hainbat aldagaien funtzioa da. Ezaguerari bakarrik eragitea ez da aski, gaur egun sobera nabarmen ikusten dugun legez. Arazoa zera da, hainbat irizpide politikori men eginez, gure erakundeak ez daudela prest, ezaguera ez den beste edozein aldagairi eragiteko. Ezaguerari bakarrik eraginez, asko egiten ari direneko itxura erakutsi dezakete eta hori da interesatzen zaiena, itxura hori egitea, gizartean pertzepzio hori zabal dadin eta horretatik onura politikoa jaso ahal izan dezaten. Erabilpenaren beste aldagaiei eragiteko aukera iradokitzen denean, horrek koste politikoa izango ote duen beldur dira eta beraz ez dira horretan inoiz sartu eta ez dira inoiz sartuko. Euskararen interesak bestelakoak dira ordea. Kontraesan horretatik nola atera? Oso sinplea baina oso zaila aldi berean: Hizkuntza politika (euskarazko komunikabide publikoak barne), alderdi politikoen eskuetatik erauzi eta erakunde burujabe euskaltzale huts baten eskuetan jarriz. Sinplea, aurreko kontraesan guztiak bapatean gainditzen dituelako. Izugarri zaila, euskaltzaletasun hutsa, honelako aldaketa eragiteko beharko litzatekeen indarra izatetik, oso, oso, oso urruti dagoelako. Bitartean geratzen zaigun bide bakarra, zama lepoan hartu eta ahal den neurrian aurrera egin, intelijentziaz gehiegizko ahaleginak saihestuz,-etsipenaren zuloan eror ez gaitezen-, eta ditugun indar apurrak ondo erabiliz.
Ados ni ere, baina ñabardura bat egingo nuke. Alderdi abertzaleen ekimen oro har urria (EHBilduk) eta hutsaren hurrengoa (EAJ-k) ez da soilik bozkak galtzearen beldurrak eragina. Gehiago da arduragabekeria. Ekimen asko eta asko bultza bailitezke inongo kostu politikorik gabe, eta zuhur jokatuz gero, baita etekinak atereaz.
Zer kalte egingo lieke ETB1 eta ETB3n programazio erakargarriak osatzea?
Euskadi irratiko programazioa indartzea?
Gaztean hizkuntza irizpide duinak ezartzea?
Interneten euskarazko eskaintza trinkotzeko eta hobetzeko ekimenak sustatzea?
Mugikorretako aplikazioekin, bideojokoekin eta abarrekin berdin?
Alderdi eta sindikatu abertzaleetako ordezkariek euskarari lehentasuna ematea?
EZ DAUKAGU LEHEN LERROKO BURUZAGI POLITIKO EDO SINDIKALIK EUSKARARI LEHENTASUNA EMATEN DIONIK. BAKAR BAT ERE EZ!
Euskaldunak aintzat hartzen dituzten ostalaritza- eta merkatal-guneak oro har nabarmentzea (ez gaitezen beti apustuan ibili behar)?
Eta beste hamaika ekimen, bozkarik kenduko ez liekeenak, eta aurrekontu handiegirik ere eskatzen ez dutenak.
Ondo! Hasi gaituk gauza egingarrien eta egin beharrekoen zerrenda osatzen. Ea programa oso bat burutzen dugun. Hartsuaga, JJ, … Gauza eginbeharreko eta egingarrien programa zehatz bat egituratzeko gauza baldin bagaitun/k, ez zaigun/k horren zaila bihurtuko lobby eragile bat biltzea gure hiru administrazioen aurrerako… (nire ustez…).
Hori uste diat dela bidea.
Ondo izan
Bittor
1. Niri ere gustatuko litzaidakek, Hartsuaga, euskaldunon komunitateak halako erakunde propio autonomoa antolatzeko gauza bagina, eta egin dira/ditugu hala moduzko hainbat saiakera, bakoitzak bere bide autonomoa edo azkenean ez hain autonomoa hartu dutenak, hasi ikastolak sortzeko mugimenduetatik, 1968tiko alfabetatze eta euskalduntze kanpainak, Bai Euskarari-koak, Euskal Herrian Euskaraz, Egunkaria sortzeko mugimendua, euskaldun/euskaltzaleen herrietako erakundeak -Topagunea…-, EKT… -SEI, Soziolinguistika Klusterra-, Euskararen Unibertsoa, Kontseilua, Euskaraz Bai, azken boladan nik dakidala Euskaltzaindiaren jagon saila ere ari da horretan, Eusko Ikaskuntza bera ere…
Beraz, erraza-erraza behintzat ez dirudi halako erakunde autonomoa sendo, ordezkari, gidari, autonomo eta iraunkorra gauzatzea. Baina ni berriro ere prest nago halako saiakeratan abiatzeko, eta lortzea uste dut sekulakoa genukeela, euskaldunon komunitatearen aurpegi eta ordezkari, lobby bazterezina, gure hiru administrazioen aurrean.
2. Segitzen duk aipatzen “administrazioek ‘erraz’ egin beharko luketena eta egiten ez dutena” (“Erakundeen jardunaren inguruan nago ezkor eta haserre, haiek erraz egin lezaketena egiten ez dutelako…”), eta bereziki aipatzen duk ERABILERAren eremua.
Eta nik berriro eskatuko diat zehazteko hik (hain) ‘erraz’ egiteko ikusten duana administrazioen aldetik. Ze, ni (ia) ziur negok, baldin eta ‘erraza’ balitz, dagoeneko egina geneukakeela. Beraz, seguru hain erraza ez dena.
Lehengoan hemen bertan aipatu hituen hiru puntu niri ere egingarriak eta guztiz egin beharrekoak eta are egiten ari garenak- iraditzen zitzaizkidanak (Hedabide Sare Publiko Euskaldunen erakunde autonomoa edo; publizitate kanpaina, erabilera sustatzeko (berriro) azterketa eta ondoren neurriak…). Nola bultzatuko dizkiagu horiek? Zein neurri gehiago bururatzen zaizkik?
Agian galdera sakonagoa, hire oraingo sarreratik, nola lortu/bideratu zezakeagu /genezakek), hik izendatzen duan “erakunde burujabe euskaltzale huts” hori: “Hizkuntza politika (euskarazko komunikabide publikoak barne), alderdi politikoen eskuetatik erauzi eta erakunde burujabe euskaltzale huts baten eskuetan jarriz.”
ez zekiat zenbat jendek ikusten duen guzaz gain halakoren beharrik, baina ziur bagarela ugari aurreko saiakera guztiak ezagututa…
Egun ona izan
Bittor
Juaninaziori zuzenduta doaz galderok, baina Administrazioari dagokionaz, erraz-erraz egin dezakeenaz adibide batzuk jartzera ausartuko naiz.,
Jaurlaritzako goi-kargu euskaldun askok (ia guztiek?), testuak españolez idatzi eta itzultzera bidali ordez, euskaraz idatzi ditzatekete zuzenean, euren menpeko guztien eredugarri.
Jaurlaritzak sindikatuekin sarri-sarri egiten dituen bileretara ordezkari euskaldunak bidali ditzake, eta egun bidaltzen duen euskaldun bakarrak, nagusiki españolez jardun ordez, euskaraz jardun dezake (aldi-bereko itzulpena egon baitago).
Jaurlaritzak sindikatuoi sarri-sarri helarazten digun dokumentazioa, español hutsez helarazi beharrean, euskaraz ERE bidali dezake, ELAri eta LABi sikiera euskaraz lan egiteko aukera emanez.
Jaurlaritzak bere lan zentruetako erabilera neurtu dezake (egiazko neurketak eginez) eta areagotzeko neurriak hartu ondoren.
Jaurlaritzak (eta Adminiostrazioek oro har) deitzen dituen oposaketa eta lanpoltsetarako gaitegiak euskaraz ERE, jar ditzake herritarren eskura, euskaldunok oposaketak euskaraz egiteko AUKERA izan dezagun.
Eta abar, eta abar, eta abar… erraz-erraz, Bittor.
Oso zentzuzkoak iruditzen zaizkidak, JJ, hik ere aipatuak administrazioak egiteko, eta egingarriak ere bai (ez zekiat medikuena hain egin erraz datekeen, baina hori ere bei egin beharrekoa).
Ez zekiat bere garaiko TIRAKAk nola jardun zuen EAEko administrazioan lanean, baina halako neurriak eskatzea ere ez huen urrutu ibiliko bere jardunetik. Orain ez zegok TIRAKAren antzeko ezer? Ezin ote zitekek berrasmatu antzekorik?
Eta hik aipatutako neurrien inguruan, EAEko administrazioak betetzen ez dituen neurrian, ez duk inoiz halako plantorik edo lan katearen etenik antolatu administrazioan? Edota ordezkaritza sindikalek ere onartzen dizkitek EAEko administrazioaren espainol hutsezko dokumentuak? Zergatik?
Edota oposaketak inpugnatu eta gerarazi euskarazko gaitegi landuak sortu arte…
Ez zekiat…
Neurri egingarri onak aipatu dituk, Hartsuagarenen bidetik, gero horiek (eta beste) lortzeko kanpainak bideratu beharko dizkiagu…, ez zekiat, Hartsuagak aipatzen duen “erakunde burujabe euskaltzale huts” hori… Zergatik ezin diagu hori bultzatu, hezurmamitu…? Edo egin al genezakek ezer bide horretan?
Tirakak eskatu, proposatu, eta ondo landutako ekimen zehatzak luzatu zizkion HPSri, urte batean bai eta bestean ere bai, alferrik. Urteen joan-etorrian konturatu ginen Jaurlaritzak ez zeukala normalizazioan aurrera egiteko interes berezirik. Dena dela, bukaera traumatiko xamarra izan zuen Tirakak (ortodoxia abertzaleak gure urteetako jardunaren autokritika exijitu zigun halako batean, eta horrek gure artean liskarra piztu. Kitto.)
Tirakaren antzeko ekimenen bat pizteko saiakeraren bat izan da, baina funtzionarioon erreinua ez du mundo honetakoa. Euskaldunari ukan birusak bezala, euskaltzalerik suharrenari “funtzi”(onario) birusak jotzen dionean, ekimenerako grina kafemakinaren eremura mugatuta geratzen zaio betiko… Lakuako kafemakinen inguruan sortzen dira ekimenik ausartenak, eta bertan hiltzen.
EAEko administrazioak betetzen ez dituen neurrian, ez duk inoiz halako plantorik edo lan katearen etenik antolatu administrazioan? Ezta burutik pasa ere…
Edota ordezkaritza sindikalek ere onartzen dizkitek EAEko administrazioaren espainol hutsezko dokumentuak? Zergatik?
Duela urte gutxi hasi gara sindikatu abertzaleak (ELA batez ere) euskarazko jarduna bermatzeko neurriak exijitzen. Gauzak diren bezala, sindikatu abertzaleetan, alderdietan bezala, euskara ez da oraindik lehentasuna. Sindikatu españoletan bai, ostera, aurka egiteko.
Edota oposaketak inpugnatu eta gerarazi euskarazko gaitegi landuak sortu arte?
Zaila da hori. Jendea gure gainera etorriko litzateke…
Hala ere, Bittor, ez da tristea sindikatuok (abertzaleok) ibili behar izatea Jaurlaritzari neurririk oinarrizkoenak berma ditzan exijitzen? Ez luke Jaurlaritzak buru beharko normalizazio prozesuan, eta sindikatuoi laguntza eskatu?
…
Hartsuagak aipatzen duen “erakunde burujabe euskaltzale huts” hori… Zergatik ezin diagu hori bultzatu, hezurmamitu…? Edo egin al genezakek ezer bide horretan?
Horretan saiatu behar ginateke, bai.
Aupa JJ, gaitegien gainean diozunaz bezainbatean ados nago, eskandalua da oposizioak euskaraz egin nahi dituztenek ia materialik ez izatea azterketak beren hizkuntzan prestatu ahal izateko. Dena den, inoiz deskargatu dut IVAPek euskaraz prestatutako gaitegi gutxietarik bat edo beste, eta gauza bat esango dizut: horietan erabilitako hizkuntzan estudiatzeak gainkostu bat dakarkio ikasleari, nahiz eta izan elebidun guztiz orekatua, euskaldun ondo alfabetatua, eta guztiz usatua euskara idatzia erabiltzera. Nire ustez arrazoi bat dago horretarako, eta da administraziotik bultzatzen den euskara ereduak ez duela balio plantak egiteko baizik, zeren komunikazio aldetik oso eskasa da. Gaur gaurkoz, oposizio bat prestatu beharko banu, espainolez ikasiko nuke, ze egun bultzatzen den euskara estandarrak ezin ditu egoki eman registro batetik gorako mezuak. Barkatu ‘off topic’a, baina gaitegiak hizpide hartuta gogora etorri zait ezagutzaz eta erabileraz gain dugun beste korapilo hau, zein baita gainditu ezinean gabiltzala XX. mendeko euskara molde zikiratua. Bittorrek ere zeozer aipatu du horren inguruan, eta uste dut kontuan hartzeko moduko afera dela.
Guztiz ados, Gilentxo. Testu askotako erregistro ulergaitz artifiziala ez dut aipatu nahi izan, denagatik kexatzen garela aipatzen baitigute bestela, baina egia berdaderoa diozu.
Itzulpengintza politikarik EZA da Administrazio Orokorraren beste gaitz endemikoetako bat.
Izan ere, benetako dirutza xahutzen da azpikontratatutako itzulpen enpresetara urtero-urtero, ia beti “atzorako” enkarguak, presaka eta korrika egin beharreko itzulpenak, lan baldintza kaxkarretan, sarritan zatika ere bai (batek zati hau, besteak beste zati hura), eta itzulitako testuen orrazketarik egiteko betarik gabe. Ondorioak ezagunak dira.
Gertatu izan zaigu Jaurlaritzan, españolezko bertsioak baimen jakin at esleitzea langileoi, eta euskarazkoak aldiz, ukatzea, pentsa…
Ondo legoke, auzi hau ondo ezagutzen dutenetako itzultzaile batek edo bestek bere iritzia ekartzea…
Ah! ahaztu egin zait, arraioa!
Jaurlaritzak, MEDIKU EUSKALDUNAK jar ditzake bere lan-tokietan, GANORA et ARDURA apur batez jardungo balu, eta ez BEHARTU langile euskaldunok españolez hartatuak izatera.
(Ganorarena eta ardurarena ez dakit erraz ote den).
Artatuak, arranopola!
Gero jabetu nauk, Hartsuaga, hik ere baduala esperientzia pertsonal zuzena halako erakunde autonomoen-edo burutzan… Zer esana izango duk horretaz ere…
Ondo izan
Hau bezalako plazetan bote-azkarrean ibiltzeak horixe du, ñabardurak eta zehaztasuna aldagelan geratzen direla. Erraz egiteko kontuarena ondo zehatz dezadan ba. Ez dira noski erakundeak jokabide linguistikoen aldaketa erraz deragin dezaketenak. Hemen bertan beste nonbaiten idatzi dudan bezala, erakundeak beste interes batzuen meneko dira eta ez dira sartuko, ezagueraz kanpoko erabileraren beste aldagaiei eragiteko ahaleginetan. Telebista da, helburu horien mesedetan lanean jarriko balitz, hizkuntza jokabideen aldaketan eta euskararen estatusaren gorapenean, eraginkortasun handia erraz lor lezakeena. Telebista delako errealitate-ekoizle nagusia, gizartean “normalak” ez ziren hainbat gauza, denbora laburrean “normal” bihurtzeko gauza izan dena, hainbat gaitan azken urte hauetan ikusi dugun bezala. Telebista da, euskaltzaleak “anormalak” izateari uztea lor lezakeena, nahiko erraz lortu ere, noizbait helburu horri zuzenduta jardungo balu.
Aurreko batean esan dudan bezala, ez da komeni alferreko ahaleginetan gehiegi aritzea, etsipenerako bide zuzenena izan ohi da-eta. Hizkuntza politika (euskarazko komunikabide publikoak barne dituelarik) erakunde euskaltzale huts, burujabe baten eskuetan uztearena, Aliziaren Lurralde Miresgarrian aiseago ikusten dut autonomia erkidegoan baino. Euskararen zoritxarrerako, PNV ez da euskaltzalea, katalanak katalanzale diren hein berean, eta izaera horren sustraiak oso sakonak direnez gero, ezin da espero izan egoera hori berehala aldatuko denik, inoiz aldatuko bada ere. PNV barruan eta inguruan dauden euskaltzale guztiak horrelako erakunde baten alde eta bazkide izango bagenitu ere (gehienez horraino iritsi gintezkeela esango nuke), ez ginateke gauza izango, aipatu aspaldiko inertzia indartsu horiek iraultzeko. Begiratu besterik ez da egin behar zer bihurtu den, Ramon Labaien zenaren ametsa. Beti izango da Makua bat indartsuago.
Hartsuaga: Zure iritziarekin ados, batez ere bukaerarekin : “Izugarri zaila, euskaltzaletasun hutsa, honelako aldaketa eragiteko beharko litzatekeen indarra izatetik, oso, oso, oso urruti dagoelako. Bitartean geratzen zaigun bide bakarra, zama lepoan hartu eta ahal den neurrian aurrera egin, intelijentziaz gehiegizko ahaleginak saihestuz,-etsipenaren zuloan eror ez gaitezen-, eta ditugun indar apurrak ondo erabiliz”
Hitzez hitz erosteko modukoa.
Nabarduratxo bat halere. Hori da ekinaren aldetik geratzen zaigun bide bakarra. Salaketaren aldetik berriz, etengabe salatu beharra dago erakundeen zabarkeria eta arduragabekeria, ez, salatzeko afizio berezia dugulako, baizik eta erakundeen jarrera horrek, gauzak ondo doazeneko eta gehiago egin ezin deneko mezuak zabaltzen dituztelako, zinezko lo-belar metatzarrak, izugarrizko kaltea egiten ari direnak.
Eta azken ondorio ‘ezkor’ horri heldu beharrean, A, zergatik ez diok heltzen, esateko, Hartsuaga beraren aurreko esaldi eraikitzaileari: “Hizkuntza politika (euskarazko komunikabide publikoak barne), alderdi politikoen eskuetatik erauzi eta erakunde burujabe euskaltzale huts baten eskuetan jarriz.”
Gauza egin egin behar dizkiagu (negar egitez gain, zioat…).
Goiz on
Bittor
Besterik ere eskatzen nuen. Ez al duzu zerbait idatzia edo?
https://www.academia.edu/2067594/Euskararen_egoerari_irizten
Eskerrik asko hire liburua ere hona ekartzeagatik. Irakurtzea merezi duelakoan.
Bittor