Demografia hizkuntza politikan –

Demografia (B. Spolsky 2021, 3):

«Giza geografiari begira aurreikusi litezke hizkuntza politikan eragina duten faktore ez-linguistikoetako asko. Bereziki demografiari begira. Hizkuntzen iraupenaren ingurumariak zehazteko ahalegin aitzindari batean […] Kloss-ek (1966) argitzen zuen nola hainbat faktore anbibalenteak diren (bietara jokatu lezaketen, hizkuntzaren iraupenaren alde zein kontra), eta azpimarratzen nola hizkuntza bateko hiztun kopuruaren tamaina handiak edo txikiagoak bietara jokatu lezaketen eraginean (iraupenaren alde edota kontra).»

«[H]izkuntza gutxituak ikertuz hainbat nazio eleaniztunetan, jabetu nintzen, nola hiztun kopurua ez den berez espero litekeen faktore erabakitzaile[en]a [hizkuntz horren iraupenerako]. Badira hiztun talde txikietako hizkuntzak, indartsu gertatzen direnak. Eta aldiz, hiztun talde handietakoak, mehatxatu juzgatzen direnak. Halakoetan, faktore demografiko hutsak baino, bestelako faktoreak bihurtu ohi dira garrantzitsuago. Hala, taldeko hiztunen heberanzko mugikortasun sozioekonomikoa, jada Joshua Fishman-ek aitortzen zuena. Edota hizkuntzaren ondare balio identitarioa taldearentzat, dela gero lanerako, dela arrakasta ekonomikorako, Heller eta McElhinny-k (2017) eta bestek kritiko jotzen duten faktorea. Nolanahi, demografiak ere faktore esanguratsua izaten jarraitzen du berak ezartzen dituen neurrian belaunaldien arteko transmisio naturalaren oinarriak, edota eskola hizkuntza politika, zeintzuen baitan ohi dagoen eskuarki hizkuntzaren iraupena edo besterako aldaketa.»

————————–

Horrela moduz dio Bernard Spolskyk 2021an argitaratu berri duen Hizkuntza Politika Birpentsatzen liburuaren sarreran (Rethinking Language Policy –HABE liburutegian–), hiztun taldeen demografiaren eta hauen barne kohesioaren indarren faktoreak azpimarratuz hizkuntzen iraupenaren arrakastarako. Betiere noski beste faktore sozio-politikoen artean. Eta nik uste dut badugula honetaz ere zer pentsatu euskaldunok, oraindik gaur egun demografia oso gure aurka dugun honetan (Euskal Herrian hirutik bat nolabaiteko euskaldun, bostetik bat / lautik bat hizkuntza transmisore familian, eta alde handiak Euskal Herriko lurralde eta bazterren artean). Eta itxuraz are egoera okerragora goazelarik ondoko urteetan globalizazioaren eta immigrazioaren eragin (Hegoa Euskal Herrian jaiotzen diren haur gehienak dira berez ‘Espainiara’ immigratu berri-edo duten gurasoetatikoak, eta ez bereziki Euskal Herrira). Hala, besteak beste sustatu beharko dugu euskaldunon demografia ere, eta areago euskaldun garenon arteko talde kohesioa (bide batez gure arteko kalapitak baretuz, humanizatuz, zibilizatuz…, diot…).

Bernard Solsky irakasle orain jada emeritua da, Zeelanda Berrian jaioa 1932an, Montrealen ikasia Quebecen Kanadan. Bertako McGill Unibertsitatean irakasle, gerora AEBetako Indiana eta New Mexikokoetan ere (non besteak beste izan zen nazio Navajoaren hizkuntza suspertze ikerketa proiektuen eragile), azkenik Israelen Bar-Ilan Unibertsitatean. Hizkuntza gutxituetako hizkuntza politiketan aditu handienetakoa Joshua Fishmannen (1926-2015) ondorean.

Liburu berria bere ikertzaile bizitza luze osoko esperientziaren laburpen berrikusia bide da. Hala, liburuaren kontrazaleko aurkezpenetik: «[Liburuak] mundu jira egiten dio hizkuntza politikari, honen ikerketa alorra finkatu duen irakaslearen eskutik. Irakasle Spolskyk gidatzen gaitu irakurleok norbanakoarenetik, familiara, eta honetatik hizkuntza politika modelatzen duten indar instituzional era anitzekoetara, guztiak ilustratuz denboran zeharreko kasu adibideekin munduko eskualde guztietatik ekarriak. Egun-egunekoa, liluragarria eta oso ulergarria, parekorik gabeko konparaziozko kontu emate honek islatzen digu hizkuntza politika, aldi berean, praktika, sinesmen eta kudeaketa multzo gisa, betiere botere harremanen tarteko.» (Teresa L. McCarty, GF Kneller Katedra Hezkuntza eta Antropologian, Kaliforniako Unibertsitatean).

«Birpentsatzen du hizkuntza politika eta kudeaketaren teoriaren aurkezpena hiztun nornanakoarenetik hasita, naziotik baino areago».

«Lau hamarkadako ikerketetan oinarrituta, Bernard Spolskyk hausnarketa egiten du berberak aurretik proposaturiko ereduen inguruan, eta eguneratzen hizkuntza politikaren teoria, hiztun norbanakoarengandik hasita, naziotik hasi ordez. Liburuan arakatzen dira hizkuntza praktikak, sinesmenak eta plangintza ahaleginak, hala gizabanakoenak, nola familia, erakunde publiko eta pribatu, lekuan lekuko eta nazio mailako aktibista, aldezle eta kudeatzaileenak, eta nazioenak oro har. Xehe aztertzen dira hizkuntza egoeren aniztasuna, eta hizkuntza batetik besterako aldaketa, edota aldiz mantentzea, eragiten duten indar linguistiko eta ez linguistikoen ugaria. Hiztun norbanakotik hasita, eta aipatu maila eta domeinu desberdinetan zehar mugituz erakusten ditu Spolskyk nazio gobernu batek, aldi berean, kudeatu behar dituen hainbat politika desberdinak, eta ilustratzen zergatik den horren gaitza nazio hizkuntza politika. Ikerketa arloaren behin betiko gida, adibide deskribapen aberasduna, oinarrizko irakurketa politikagileentzat, gaian interesdunentzat, ikertzaileentzat eta hizkuntza politikako ikasleentzat.»

Jatorrizkoetan:

Demography (B. Spolsky 2021, 3):

«A good number of the non-linguistic factors that affect language policy can be derived from looking at human geography and specifically at demography. In a pioneering effort to determine the cause of language maintenance […], Kloss (1966) argued that many factors worked both for and against maintenance […] [and] stressed that greater numerical strength and smallness of the group are ambivalent in their effects.»

«[S]tudying minority languages in a number of multilingual nations, I found that the number of speakers is not the determining factor that one might expect: there are tiny language groups that are classified as vigorous and large groups considered to be threatened. Other factors, such as the upward socioeconomic mobility that Joshua Fishman recognised, or the valuing of a language for heritage identity or for employment and economic success that Heller and McElhinny (2017) and others see as critical, turn out to be more important than purely demographic factors. But demography remains significant, in setting the fundamental basis for the natural intergenerational transmission or the school language policy on which language shift and maintenance commonly depend.»

————————–

«Breathtaking in scope, Rethinking Language Policy offers a world tour of language policy by a scholar whose work has defined the field. Demonstrating that language policy depends on many non-linguistic factors, Professor Spolsky leads readers from the individual, to the familial, to the myriad institutional forces that shape language policy, illustrating it all with case examples through time and across every region of the globe. Timely, fascinating and highly accessible, this unparalleled comparative account reveals language policy as practices, beliefs and management mediated by relations of power.» (Teresa L. McCarty, GF Kneller Chair in Education and Anthropology, University of California).

«Rethinks the presentation of a theory of language policy and management by starting with the individual speaker rather than the nation».

«Drawing on four decades of research, Bernard Spolsky reflects on earlier models that he proposed and presents an updated theory of language policy that starts with the individual speaker instead of the nation. In this book, he surveys the language practices, beliefs and planning efforts of individuals, families, public and private institutions, local and national activists, advocates and managers, and nations. He examines the diversity of linguistic repertoires and the multiplicity of forces, linguistic and non-linguistic, which account for language shift and maintenance. By starting with the individual speaker and moving through the various levels and domains, Spolsky shows the many different policies with which a national government must compete and illustrates why national policy is so difficult. A definitive guide to the field, with a rich description of examples, this is essential reading for policymakers, stakeholders, researchers and students of language policy.»

Demografia hizkuntza politikan Demografia hizkuntza politikan Demografia hizkuntza politikan Demografia hizkuntza politikan