Askotarikoak eta aberatsak diren alderdi sozialek eta kulturalek berresten digute komunitatearen bizimoduak eta sinesmenak dinamikoak direla. Sortu edo garatu egiten direla, eta eboluzionatzeko, eraldatzeko edota desagertzeko gai direla (akulturizazioa edo anomia). Kultura tradizionala kultua eta herrikoia dela ulertzen dugu, eta, aldi berean, folklore deitu izan denarekin lotzen da (dantzak, kantuak, musika, janzkera, gastronomia, etab.); egun, paradoxikoki, ondare immateriala.

Zalantzarik gabe, dantza tradizionalak espazio esanguratsua du kulturaren esparruan, eta belaunaldiz belaunaldi eraiki eta berreraiki da, gaur egun duen estatusa lortu arte. Horregatik, oso garrantzitsua da haren gaur egungo eta etorkizuneko garapena, interpretazio-adierazpenean lan egiteko (egungo erreferente bati doituta), datu fidagarrien sorta zabal batean oinarrituta berreraiki ahal izateko, zehaztasun gutxiko informazioen gainean birsortzeko edo, are gehiago, gure dantza tradizionaletan txertatutako eta ezkutatutako parametroen multzo baten inguruan sortzeko. Era askotakoak, desberdinak eta interesgarriak (ikusi dugun bezala) izan daitezke dantza tradizionalaren erabilerak, gaur egungo gizartearen ikusmoldeekin lotzen baititu.

Azken urteotan, dantza tradizionala beste esperimentazio-esparru eta -agertoki batzuetara eramateko gogo bizia nabari da (herri-kulturaren beste arlo batzuetan bizi izan den zerbait). Ekintza zilegia eta errespetagarria da, baina, askotan, dinamika kutsakorraren emaitza da, gutxi hausnartua edo beste ekimen batzuen kalko soila, eta izaera iragankorreko gizarte- eta kultura-gertaera bihurtzen ditu. Izan ere, ez dira ikusten edo kontuan hartzen etorkizunerako sortutako aukerak, kontuan hartu gabe horrek ekar ditzakeen kalteak edo onurak, edo, bestela, “politikoki zuzena denaren” segimendu sinple bihurtzen dira, eta nork bere burua berritzeko edo dute. Ez dugu ahaztu behar, atzo, gaur eta bihar, kultura, giza elkarrekintzaren emaitza den aldetik, une bakoitzean horren euskarri diren gizataldeen esku dagoela.

Dantza tradizionala: Kultura