Adinkeriak edadetuekiko eta zahartzaroarekiko ditugun jarrera baztertzaileak, aurreiritziak eta estereotipoak deskribatzen ditu, hau da, adinean aurrera doazenen aurkako diskriminazioa. Adinkeria edozein eremutan ikus daiteke, baita osasun arloan ere eta UPV/EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Bartitze San Martin irakasleak ikertu du nola egin aurre adinkeriari Erizaintzako ikasleetan.

Robert Butler mediku eta gerontologo amerikarrak “adinkeria” terminoa sortu zuen 1968an. Honen bidez adierazten zuen gizarteak nola ukatzen zien adinekoei bizitzarekin jarraitzeko aukera eta beren burua berrasmatzeko aukerak. Adinkeriak, besteak beste, adinekoak umeak bezala tratatzea eragiten du, haurrak baliran hitz egitea edota osasun arazoak dituztenean hauek aintzat ez hartzea. Azken honek ondorio larriak ekar ditzake osasunaren arloan, adibidez, behar diren proba medikuak ez bideratzea, diagnostiko gutxiago egitea eta behar diren tratamenduak ez ematea. Hori dela eta, UPV/EHUko Medikuntza eta Erizaintza Fakultateko Bartitze San Martin irakasleak aztertu du nola eragiten duen ikasleengan geriatria eta gerontologiari buruzko ikasgaien eta praktika klinikoak, eta hura egin ondoren estereotipo eta aurreiritzien karga hobetu, okertu edo bere horretan mantentzen den ere.

.

Ikasgai eta praktika klinikoen eragina adinkerian

Azterketa gauzatzeko Erizaintza eta Medikuntza graduetako bigarren mailako bi ikasle-talde hautatu zituen: lehenak, Erizaintzako 113 ikasle ziren eta geriatria eta gerontologia gaiak landu zituzten “Bizi Zikloa II” irakasgaian eta baita ere praktikak egin nagusiekin zentro soziosanitarioetan. Bigarren taldea, Medikuntzako graduko 109 ikaslek osatzen zuen eta ez zuten ikasgai hori eduki, ez antzeko besterik ere, ezta praktika klinikorik egin adinekoekin. Proben hasieran, parte hartu zuten bi taldeetako kideek estereotipo negatiboen eta aurreiritzien antzeko maila zuten; baina, ikasturtea amaitzean, Erizaintzako ikasle taldean nabarmen murriztu ziren adinekoekiko estereotipo negatiboak eta aurreiritziak. Aldiz, Medikuntzako ikasleen artean, ez zen aldaketa nabarmenik ikusi.

Ikertzaileak eta haren lankideek adierazi dute bereziki garrantzitsua dela osasun zientzietako ikasleak, eta zehazki Erizaintzako ikasleak, adinekoekiko ditugun aurreiritzi eta estereotipoez jabetzea, haiek baitira pazienteekin etengabeko kontaktuan daudenak. Izan ere, edadetuekiko estereotipoak eta aurreiritziak baditugu, gure jokabideak hauek islatzeko arriskua dugu. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) adinkeriari buruzko mundu mailako txostenaren emaitzek adierazten dutenez adinkeria ez da soilik osasun langileen kontua, erakunde eta pertsona orok landu beharreko gai baizik.

.

“Zahartze trajea” enpatia garatzeko

Bartitze San Martin irakaslearen esanetan Erizaintzako graduko ‘Bizi Zikloa II’ irakasgaian asko lantzen dira zahartze-prozesuan adinekoek dituzten aldaketa fisiko zein kognitiboak, baita urteen poderioz izaten duten narriadura ere. Horrez gain, “zahartze trajea” deritzona dute ikasleek irakasgaian eta, honi esker, lehen pertsonan senti ditzakete adinekoek mugikortasunean, ikusmenean, entzumenean eta beste hainbat esparrutan izan ditzaketen zailtasunak. Zahartze trajearen bidez egoitzetako eta ospitaleetako adineko pazienteen azalean jartzeko aukera dute ikasleek eta horrela, Bartitze San Martin ikertzailearen esanetan, “adinekoekiko duten enpatia areagotzea”.

Enpatia garatzea da aurreiritziak eta estereotipoak baztertzeko bideetako bat, izan ere, adinkeriak edadetuen bizi-kalitatean eragina du, haien gizarte-isolamendua, bakardadea eta osasun arazoak areagotzen ditu eta baita beraiekiko abusuak eta indarkeria ere. Beraz, beraiekin lan egingo duten osasun arloko ikasleen adinkerian eragiteko eta jarrera baztertzaileak prebenitzeko baliagarriak dira hezkuntza arloko esku-hartzeak.

Osasun arloan adinkeriari lotutako aurreiritziei aurre egiteko irakasgaia