Gazan ehortzi diren amets geopolitikoak –

Mikel Aramendi, ARGIAn.

---

Hutsegitea pertsonalizatzea beste huts bat egitea izango litzateke. Baina hilobiraino, eta harago ere bai, eramango du bizkarrean Jake Sullivan, Joe Biden AEBetako presidentearen Segurtasun Nazionaleko aholkulariak, irailaren 29an The Atlantic Festival ekitaldian esan zuena: “Ekialde Hurbileko eskualdea joandako bi hamarkadatan baino lasaiagoa da gaur egun”. Astebete geroago, urriaren 7an, Gazako triskantza oraindik hastapenetan zegoenean, iruzkin luze-zabalaren lerroburura eraman zuen esaldia The Atlantic-ek bere webgunean, ametsetan aditutako zerbait ez zela izan berresteko-edo.

Ez, ez zen anekdota. Asko hitz egin da –eta gehiago egin beharko dute gerraosteko Israelen–, urriaren 7aren atarikoez. Baina, orain arte isilagoan joan bada ere, koska bat goragokoa da AEBetakoa. Munduko pertsonarik informatuena zen –edo izan behar zukeen– Sullivan. Egungo lehen potentziak dituen dozena eta erdi informazio- eta inteligentzia-zerbitzuen lanaren azken piramide-erpina eta, zerbitzuen arteko liskarrak eta azpikeriak gorabehera, oldozpen guztia presidenteari xehe jakinarazteko ardura duena.

Are gehiago, “jakite” horren gainean eraiki behar dira, jarraian, kanpo-politikako estrategiak eta egitasmoak, batik bat, Estatu Idazkaritzak landuko dituenak. Beraz, kate luze baten azken begia, eta soka luze bati eusten zion iltzea zen Sullivanen hutsegite hura. Munduko lehen potentzian, egin kontu.

Zalantzarik ez dago, bestalde, Sullivanen iraileko hitz haiek Bidenen administrazioaren une hartako ikuskera islatzen zutela bete-betean. Ez ziren ebaluazio edo gogoeta pertsonalak, ez eta pasadizoko ateraldiak. Hitz bakarrean laburbil zitekeen egitate hori: “Korridorea”.

Hainbat arazoren soluzioa

Hilabetetan diskrezioz landuta, irailaren 10ean sinatu baitzen, New Delhiko G-20 goi-bilkuraren gerizpean, IMEC India-Middle East-Europe Economic Corridor egitasmoa. Komunikazio- eta garraio-lotura (zuntzez, trenez, itsasoz, errepidez) erraldoi baten proiektua, Ekialde Ertaina masa-zentro zela.

Adierazpen ofizialak zioenez, ekonomiaren garapena indartu nahi zuen Korridoreak, Asia, Persiar golkoa eta Europaren arteko konektibitatea eta integrazio ekonomikoa sustatuta; eta Indiatik Europaraino helduko omen zen, Arabiar Emirerrietatik, Saudi Arabiatik, Jordaniatik, Israeldik eta Greziatik igarota. Ozenki esaten zenez, AEBek hauspotuta, Txinaren BRI edo zetaren bide berria-rekin lehiatzera zetorren; eta ezkutuagoan, igarri zitekeen Suezko kanalari ezinbestekotasuna kentzera ere baietz.

Korridorearen sustatzaileen zerrenda bezain adierazkorra zen ageri ez zirenena. Asia Hegoaldean, India bai, baina Pakistan edo Bangladesh ez; zergatia, ez da igargaitza. Ekialde Ertainean, Saudi Arabia, Arabiar Emirerri Batuak eta Jordania bai; baina Iran, Oman, Qatar, Bahrein, Kuwait, Irak, Siria, Yemen… eta Egipto ez. Eta Israel eta Grezia bai, baina Turkia ez. Baina ez zen haiek ere gonbidatu arren ezetz esan zutelako, Erdoganek bederen argi azaldu zuenez.

Ez da bereziki bizkorra izan behar ohartzeko Korridore horrek, funtsean, bi erregai-merkatu handirekin –India eta Europarekin– lotuko zuela Saudi Arabia; baina bidearen langak Emirerrien eta Israelen eskuetan utzita. Eta AEBek, Blinkenek zehatzago, zirkuluaren koadratura lortzen zutela hartara, Afganistango erretirada makurra estali eta Bzerzinskiren doktrina eurasiar zenduaren osoko zuzenketa abian jarrita.

Soluzio bakarraren bitartez, bere kanpo-politikaren arazo mordoa konpontzen zituen Washingtonek: Txinarekiko lehian tanto potoloa egitea; India Mendebaldeko munduarekin lotzea, Indopazifikoko erretolikena baino sendotasun gehiagorekin; Iran eta Errusia eta haien sateliteak isolatzea eskualdean; Europari errusiar erregaien ordezko zerbait oparitzea, baina kontrola hirugarrenen eskuetan dela; Turkia eta Egipto bezalako aliatu aldaberak erasiatzea… Baina, batez ere, Israelen missus dominicus-tasuna berrestea Ekialde Ertainean, Saudi Arabiaren alboan itsatsita.

Egitasmoaren onezia hain zen paregabea ezen etxean bertan, AEBetako sesiotegian ere, nekez izango baitzuen areriorik: Abrahamen Akordioen jarraipen argia zen Korridorea, Trump gorabehera.

Esne-suila

Esne-saltzailearen suila urriaren 7an joan zen lurrera Gazan. Eta harez geroztik txiki-txiki egin du bonbapean Mediterraneo ekialdean AEBek beraiek hamarkadatan hazi duten Leviatan kontrolaezin horrek.

Zerk egin duen huts? Agerikoa denez, palestinar auzia bere horretan, konponbide itxurarik ere gabe, amortizatutzat jotzeak; eta, bide batez, hark mundu arabiarrean, musulmanean eta Hegoalde osoan duen itsasmena gutxiesteak. Baita horren ifrentzua litzatekeenak ere: Israelen naturaltasuna lortzen joan den basatikeria instituzionala, inor ez ezer errespetatu gabe berea egin dezakeela aritzea, bidegabea ez ezik bide-suntsitzailea dela jabetu nahi ez izateak. Baina horiek guztiak Mendebal-zentrismoaren aspaldiko tatxak dira.

Eta ez da espero behar sakoneko aldaketarik. Are gutxiago alderantzikatzerik. “Gazaren etorkizuna aurreikusi” asmoz gure artean argitaratzen hasi diren burutapenek garbi erakusten dute, ia salbuespenik gabe, arazoen giltzarriak ez direla ukitu nahi Mendebaldean, eta iraganaren argazki tuneatua bailitzan aurreikusi nahi dela etorkizuna. Hori bai, Korridorerik gabe.
Ekialde Ertaineko errealitatean, ordea, berrikuntzak hasi dira islatzen jada: Saudi Arabia eta Iranen arteko ententea, sinesgaitza oraintsu arte, baina orain aitabitxi txinatarra gabe ere funtzionatzen hasia diruena; Erdoganen neo-otomanismoa, kemalismoa ehortzi eta Europari behingoz bizkarra emateko edo; Hezbolaren “herri-armatuen” estrategia, Hamasekin edo Hamasik gabe…

Lehen apenas begiztatzen zen laino beltz bat izango da, gainera, Ekialde Ertaineko zerumugan hemendik aurrera: arma nuklearren hodei beltza. Eliyahu kirtenak ezer esan izan ez balu ere, hor izango zen mamua; baina orain, eskualdeko ahaltsuenek Gazatik eratorriko duten ikaskizuna hortik joango dela apustu egin daiteke.

Uste asko ehortzi baitziren urriaren 7an.

Gazan ehortzi diren amets geopolitikoak Gazan ehortzi diren amets geopolitikoak Gazan ehortzi diren amets geopolitikoak Gazan ehortzi diren amets geopolitikoak