Dolors Feliu –

Elkarrizketa hau Vilaweb hedabidean katalanez argitaratu da. Txell Partal, Vilaweb atari digitaleko kazetariak, “Assemblea Nacional Catalana”-ko lehendakaria elkarrizketatu du.
Argazkiak Albert Salamerenak dira.

 

Aragones presidenteak (ERC) Diadaren manifestaziora ez zela joango jakinarazi zuenetik, ANC arreta politikoaren erdigune bihurtu da. Erakundeko lehendakaria den Dolors Feliurekin hitz egin dugu.

Elkarrizketan, Feliu oso kritikoa da alderdi independentistekin, salatzen du ez dagoela inor independentziara iristeko proiekturik duenik, duela bost urtetik jendeak alderdiei erreakzionatzeko eskatzen diela eta ez dutela egiten kexu da. “Ez gara besoak gurutzatuta geratuko –dio–, boto independentistaren %52 nola xahutzen den begira. Alderdi politikoek ezer egiten ez badute, gu jarri beharko gara.” Uste du independentzia dirudiena baino gertuago dagoela: “Ziur nago gure kritiken aurrean duten erreakzio hori guztia bide onetik goazenaren erakusgarria dela. Gure diskurtsoak beldurra ematen diela iruditzen zait. Eta hori esaten dugun guztiak duen garrantzia ikusten delako da.”

Diadaren manifestazioa gobernuaren aurkakoa da?

Jakina ezetz. Dagoeneko modu guztietara esan dugu independentzia gauzatzeko dela. Azken urteotan, politikariak oso eroso sentitu dira autonomismoarekin. Baina orain kalera ateratzeko unea da, eta esaten dugu ez gaudela ados egiten duten horrekin guztiarekin, independentziaren bila gabiltzala. Jarrera gogorra da, ez baitugu lagunduko independentzia eraikitzea ez den estrategia politikorik. Independentzia nahi dugu eta behar adina egingo dugu lortzeko. Manifestazioa ez doa inoren aurka, independentziaren alde doa.

ERC-k manifestazioa berraztertzeko eskatu dizue. Manifestazio inklusiboagoa eta transbertsalagoa eskatzen dute…

Manifestazioa herrialdearen independentziagatik da, Assemblea-k Diada bakoitzean antolatu dituen guztiak izan diren bezala. Manifestazioa ez zaio gustatzen Generalitateko Lehendakariari. Izan ere, Aragonés ez da manifestaziora etorriko ez den lehen president-a. Baina beti egin izan dugu. Jendearen adierazpena da, eta bai, kritikoa da. Guk manifestazio bat egiten dugu independentzia eskatzeko. Eta hori, oraintxe bertan, ez dago Gobernuaren mahaiaren gainean. Hori bai, jende guztia izango da ongietorria manifestaziora. Mundu guztiari irekia da.

Esan bezala, Aragonés ez da izango manifestaziora ez doan lehen lehendakaria. Mas lehendakaria ez zen izan, baina gero antolatzaileekin bildu zen. Aragones presidentearekin bildu nahi duzue?

Gu mundu guztiarekin biltzeko prest gaude, gobernua eta lehendakaria barne. Ez dugu eragozpenik; aitzitik, gustatuko litzaiguke.

Eta egun hauetan hitz egin duzue presidentearekin edo bere taldeko norbaitekin?

Kontakturen bat izan dugu Esquerra-rekin, baina sakontasunik gabe. Jende guztia dago gonbidatuta manifestaziora; politikariak, noski, ongi etorriak dira. Baina manifestazioa, funtsean, herritarrei zuzenduta dago. Gure ustez, independentziaren lidergoa izateko aurrerapausoa eman behar duena jendea da. Asanbladako kideen artean alderdi independentista guztietan afiliatutako jendea dago; transbertsilitatea gure barruan dugu. Beraz, prest gaude mundu osoarekin independentziaz hitz egiteko, baina politikariei independentziaren alde lan egiteko eskatzeko unea da, egitateekin eta ez hitzekin. Gaur egun, ez dago egitaterik. Ez dago proiekturik. Egia esan, hau da egiten dugun kritika nagusia. Independentzia lortzeko proiektu bat behar dugu.

Eta Asanbladako lehendakari zarenez geroztik Aragonesekin bildu edo hitz egin duzue?

Ez, harekin zuzenean, ez. Baina ingurunearekin harremana izan dugu.

Denbora guztian politikarietaz hitz egiten duzue. Orain arte, badirudi alderdi bakar bat, Esquerra, interpelatu dela. Kritikak Junts eta CUP ere barne hartzen ditu?

 Noski. Gure kritika boto independentistaren %52 hau osatzen duten alderdi guztiei zuzendua dago, une honetan independentzia lortzeko proiekturik ez duena. Gehiengo parlamentarioa dugu, eta horrek independentzia gauzatzen lagun diezaguke, baina ez dago proiekturik. Eta hori alderdi guztiei aurpegiratzen diegu. Badira hasteko esan eta ondoren ezer egiten ez dutenak, badira ezer esaten ez dutenak eta badira elkarrizketa bat egitera Madrilera doazenak, Estatu espainiarrak behin eta berriz gezurtatzen duena. Argi dago norantz doan Espainiako gobernua. Eta gu, norantz goaz? Alderdi batek ere ez du proiekturik aurkeztu. Horregatik da garrantzitsua Diada honetan kalera ateratzea, proiektu hau eraiki behar da.

Etengabeko borroka dago Esquerra eta Junts-en artean. Eta manifestazio hau elkarren aurka borrokatzeko aitzakia bat gehiago da. Esquerra-n diote ez direla eroso sentitzen eta ez direla joango, eta Junts-ek joateko deia egin du. Beldurra ematen dizue Junts-ek manifestazioa bereganatzeak?

Guk herritarrei egiten diegu dei, ziur gaude alderdi guztien bozkatzaileak etorriko direla. Are gehiago, jendeak alderdiz aldatzen du, ez du beti berdinari bozkatzen. Beraz, gure hartzailea ez dira alderdiak, jendea baizik. Eta pertsona gisa tratatzen ditugu, boto-emaile gisa, ez militante gisa. Guretzat pertsona orok du garrantzia. Independentzia guztion esku dago. Guk egin behar dugu. Bozkatzen dugunak gara. Guk egiten ez badugu, ez du inork egingo. Berdin dio egun batean gauza bat eta beste batean beste bat bozkatzea. Marko hauek aldatu egin daitezke, jendearen indarra da prozesu honetan benetan garrantzitsua dena.

Egun hauetan asko zabaldu da Convergènciaren ekitaldi batean agertzen zaren argazki bat…

Bai, ez naiz inoiz ezkutatu. Oso lasai nago, beti izan naiz oso zintzoa. Ez dut ezkutatu bere garaian militatu nuenik. Independentzia lortzeko aukerarik onena zela pentsatu nuen. Gaineratzeko besterik ez dut. A, bai: zeinen gaztea nintzen argazkian, ezta?

Elisenda Paluziek atzo gogorarazi zuen Asanbladako hiru presidenteak alderdi bateko militanteak izan zinetela. Carme Forcadellek ere militatzen jarraitzen zuen ANCko lehendakaria zenean. Horrek ez zuen polemikarik sortu, eta orain bai.

Gure bizitzaren zati bat independentzia lortzeko lan egiten eman dugun pertsonak gara hirurak. Nork bere formula politikoak bilatu ditu hori lortzeko. Bakoitzak onena zela uste zuen formula aukeratu du. Nire kasuan, tripartitua izan zenean, aukerarik onena Convergència zela pentsatu nuen. Beste batzuek Esquerra zela pentsatu zuten. Baina guztiok joan gara kokatzen eta gure bideak hartu ditugu independentzia defendatzeko. Bakoitzaren posizioaren arabera defendatu dugu. Denok izan dugu gure bilakaera. Orain jendearen unea da, aktibismoarena. Kalera ateratzeko unea da. Alderdiak oso hondoratuta daude, bultzatzera atera behar da. Alderdi politikoek ezer egiten ez badute, gu jarri beharko gara. Independentzia gutako bakoitzak egiten ez badu, inork ez digu egingo.

Beraz, zer esango zenieke Juntsekoa zarela leporatzen dizutenei?

Ez naizela. Asanblada guztiz transbertsala da, horregatik dugu alderdi guztietako jendea. Bistan denez, denok gara boto-emaileak, eta gu hobekien ordezkatzen gaituenaren bila gabiltza. Independentzia hobeto egin dezakeena bilatzen dugu. Eta une honetan, jende askok alderdien umezurtz dela dio, ez baitago inor mahai gainean independentzia egiteko proiekturik duenik. Horregatik, garrantzitsua da irailaren 11 honetan kalera ateratzea.

Alderdiek gabe egin daiteke independentzia?

Instituziorik gabe ezin da independentziarik egin. Eta gure ustez, erakunde demokratikoak, orain % 52ko boto independentista dutenak, independentziaren proiektu hau egin beharko luketenak dira. Baina azken bost urteotan, urriaren lehenaz geroztik, errepresioarengatik oso mediatizatuak egon dira, eta ondoren pandemia etorri zaigu. Eta sentsazioa da politikariek ez dutela jendearen presioa sentitu. Instalatuak gauden autonomismo honek betirako iraun zezakeela ematen zuen. Eta hori ez da horrela. Diada honetan zutitu eta beste behin ere independentzia nahi dugula esango dugu.

Alderdiek independentziarik egiten ez badute, zein da alternatiba?

Asanbladaren ibilbide-orrian dagoeneko agertzen da zerrenda zibiko bat egiteko aukera, herrialde honetako pertsona garrantzitsuak bildu beharko lituzkena, independentzia lortzeko proiektu bat bultzatzeko. Erakundeetatik egin behar da, eta demokratikoki. Urriaren lehenean bozkatu genuen, badakigu zer den botoaren indarra. Berriro ere berretsi dezakegu. Orain, adibidez, Nicola Sturgeonen Eskoziako plana dugu, erreferenduma egin nahi duela esan duena. Britainia Handiko Auzitegi Gorenak erabakiko du egin daitekeen ala ez. Eta Sturgeonek dagoeneko esan du, uzten ez badiote, B plan bat duela, independentzia egiteko hauteskunde plebiszitarioak. Egia esan, Eskoziak proposatzen duen hori ez da berria. Lehen ere izan dugu ideia hau. Eta, seguru asko, kontuan hartu beharreko aukera bat izan daiteke. Plebiszitarioak ez dira aukera bitxiak, guztiz onargarriak dira. Jendean eta bere indarrean oinarritzen da. Baina hori baino lehen, oraindik legegintzaldia geratzen da alderdiak ideiaz aldatu eta independentziaren alde lan egin dezaten. Haiek egiten badute, hobeto. Alderdiek independentziaren aldeko proiektu bat aurkezten badute, gustura asko egongo gara. Baina bestela hor egongo gara bultzatzeko. Ez gara besoz gurutzatuta geratuko boto independentistaren %52 nola xahutzen den begira.

Independentismoa inoiz baino zatituago dago? Edo alderdi politikoak inoiz baino zatituago daude?

Beti egon da zatiketa. Hain zuzen ere, gaur Asanbladako beste hiru lehendakariekin hitz egin dut, eta beti bizi izan dute banaketa. Salbuespen bakarra egon da: jendea oso irmo jarri den uneak. Jendea mobilizatu denean eta independentzia eskatu duenean, alderdiek erreakzionatu egin behar izan dute. Alta, indar horri egiten diogu dei. Jendearen indarra, kalearena. Eta hortik sortu behar da batasuna, proiektu baten inguruan sortu behar da. Batzuetan bulegoen batasunaz hitz egiten da, baina batasuna kalean sortzen da. Irailen 11koa oihu bateratua da, jendeak independentzia oihukatzen du. Eta alderdi politikoek esaten dutena esaten dutela, hau da indarra. Horrela bakarrik lortuko dugu herrialdea mugitzea.

Polemikak piztu al du manifestaziora etortzeko interesa? Jendea aldatu egin dela nabaritu duzue? Desengainatuta egon arren, manifestaziora joatea garrantzitsua dela ohartu dira?

Egia da jendea oso kexati dagoela. Bost urte dira independentzia lortzeko ezer egiten ez dugula, eta horrek tentsioa sortzen du. Baina ondo dago tentsio horiek ateratzea eta hitz egitea. Inork ezin du dena denen nahierara egin. Guk geuk ere ezin diogu horri ihes egin. Bada jendea oso zorrotzak ez garela pentsatzen duena, eta bada bagarela pentsatzen duena. Esaldi bat esaten duzu, eta jende bat motibatzen du eta beste bat aldiz desmotibatu. Baina horrek independentziak axola duela adierazten du. Hobe litzateke denok ados egotea joan egin behar dugula, baina hitz egitea eta eztabaidatzea ere mugimenduaren aktibazioaren parte da. Hori guztia dela eta, espero dugu jendea ohartu izana garrantzitsua dela irailaren 11 honetako manifestaziora joatea. Jende asko izatea espero dugu.

Orain, guztia Diadan zentratzen da, baina zeintzuk dira Asanbladak eman nahi dituen hurrengo pausoak?

Diada inflexio-puntua da independentziaren aldeko aldarrikapenean. Azken urte honetan, Kataluniako gobernuaren argazkiak izan ditugu, Espainiako gobernuarekin eskuak emanez. Nazioartean, independentismoa bideratuta dagoenaren irudia eman du, orain ez dela gehiago ezer gertatzen. Badirudi marko autonomista honetan hondoratuta gaudela. Horregatik uste dugu garrantzitsua dela irailaren 11 honek inflexio-puntu bat sortzea, Europari eta munduari berriz ere erakusteko oraindik zutik gaudela eta independentzia nahi dugula. Argi geratu behar da ez dela ezer konpondu: errepresioaren erruz autonomismoan hondoratuta gaude. Irailaren 11k gobernua mugitzea espero dugu. Eta Espainiako gobernuak ikustea ez dela ezer amaitu, altxatuta jarraitzen dugula.

Moduren batez ultimatuma al da Kataluniako gobernuari?

Esan genezake irailaren 11 bakoitza izan dela pixka bat. Ez da berria, urte asko dira nahikoa dela esaten dugula, independentzia nahi dugula. Baina egia da agian aldi honetan diskurtso aldaketa bat egon dela. Orain arte, alderdiekiko kexa-tonu bat zegoen. Orain aldiz, inongo aldaketarik egiten ez badute ez garela besoz gurutzatuta geratuko esaten diegu. Ez gara independentzia lortzen ez duten alderdi batzuen botoetan gatibu izango. Beste urrats bat egin nahi da. Bost urte dira jada alderdiei erreakzionatzeko eskatu eta ezer egiten ez dutela. Azkenik, beste aukera batzuk bilatu beharko ditugu. Argi ikusten dugu behar izanez gero alderdien gainetik pasatuko garela. Ez gara beti ahots kexati honekin egongo, ezer egin gabe. Demokratikoki egingo dugu, baina alderdiek egiten ez badute erreakzionatuko dugu. Hain zuzen, horrek gehien izutu dituela uste dut.

Ez da Asanbladak mezu-mota hori egiten duen lehen aldia… Beti presionatu du gobernua. Orain, Carme Forcadellen mezua datorkit burura: “President, jar itzazu hautestontziak”.

Argi dago. Ez da lehenengo aldia eta seguru asko ez da azkena izango. Gustatuko litzaidake azkena izatea eta datorren urtean independentzia izatea…

Baina ez dirudi hala izango denik, ezta?

Independentzia dirudiena baino hurbilago dagoela uste dutenetakoa naiz. Ziur nago gure kritiken aurrean duten erreakzio hori guztia bide onetik goazenaren erakustaldia besterik ez dela. Gure diskurtsoarekiko beldurra dagoela iruditzen zait. Eta hori esaten dugun honek duen garrantzia ikusten delako da.

Hamar urte beteko dira Asanbladaren lehen manifestazio handitik.

Gogoan dut manifestaziora joan nintzela. Ezin ginen mugitu. Manifestazioa ez zen ez aurrera ez atzera joaten. Ez genekien zer gertatzen ari zen… Ez genekien mugitzen hasten ez ginelako zen ala egiazki zegoen jendetzarengatik mugitzea ezinezkoa zelako. Ezin genuen sinetsi hainbeste izango ginenik. Nik beti izan dut klaustrofobia puntu bat. Fisikoki ez naiz gauza handia eta harrapatuta gelditzen naiz. Eta, aldiz, gogoan dut oso zoriontsua nintzela. Beste une batean, harrapatuta sentitzeak larritu egingo ninduen, kasu honetan ez.

 

Zuzenketak, Larraitz Fagundez.

Itzulpena, Julen Mendizabal.

Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu Dolors Feliu