Meza-liburu zaharra –

1973ko udaberriko igande batez, eta igandero egiten nuen bezala, nire lagunekin batera, mendietan barna ibiltzera joan nintzen. Igande oroz gauza bera egiten genuen, Gipuzkoako eta Nafarroako mendietara egun osoko ibilaldiak antolatuz. Ni ez nintzen garai hartan, orain naizen 68 urteko gizon zaharra, 17 urteko mutil gaztea baizik, eta ene lagunak ere, eskolan maila berekoak ginenez, adin berekoak ziren.

Igande hartan Asteasuko mendietara joan ginen, eta Santa Marina baselizako bidean genbiltzalarik, erortzen ari zen baserri abandonatu batekin  topo egin genuen. Muino baten gainean zegoen, eta teilatua jadanik erdi eroria zuen. Barrura sartu, eta egur puskak eta paper txikitu batzuk gela zabal batean barreiatuta zeudela ikusi genuen. Bazirudien norbaitek leku horretan sua egina zuela. Paper pusken artean liburu txipi eta berezi bat aurkitu nuen, 9 x13 zm neurrikoa, larru ilun batez enkoadernatuta. Euskaraz zegoen, gipuzkeraz, grafia zaharraz, eta pixka bat irakurrita, garbi zegoen meza-liburua zela.  Azalean izenbururik ez, eta tamalez, lehen 48 orrialdeak falta zituen, beraz, ez zegoen liburuaren izena zein zen jakiterik. Bestela, jatorrizko liburua 286 orrialdez osatua zen eta tarteka zuri-beltzezko irudi ederrak agertzen dira.

Atzeko aldean, aurkibidea dauka: Irakurleari abisoa, Kristauaren deboziorik santuenen ikaskizunak, Meza ta komunio sagraduaren dotrina, Goizeko orazioak,  Aste egunetako orazioak, Ave Mariatarako orazioak, Mahaiko orazioak, Ondo konfesatzeko ejerzizioa, esamina kontzientziakoa, Jaunari barkazioa eskatzekoa, Konfesio aurrerako akto kontzientziazkoak, Beste hiru kontsiderazio guztiz egokiak, Konfesio ondorako orazioak, Komunio espirituala nola dan, Bera egiteko modu errazak, Ondo komunigatzeko ejerzizioa, Komunio santua hartzeko modua, Meza Santua zer dan, Mezako misterioen dotrina, Meza aurreko orazioa, Meza entzuteko modua eta orazioak, Bost aldaretako orazioa, Kalbarioa, Jesusen bost llaga sagraduen orazioa, Errosario santua, Ama Birjinaren letania euskeraz eta latinez, Beste modu bat errosarioa errezatzeko, Akto fedeko, esperantzako ta karidadekoak, Jesu-Kristoren pasioa eta Anima penintentearen negarrak. Liburuko grafia zaharra gaurko grafiara moldatu dut irakurketa errazagoa izan dakigun.

Ene ustez, liburua XVIII. mendekoa izan daiteke, baina lehen 48 orrialdeak falta direnez gero, ezin jakin. Dena den, liburuaren estiloa ikusirik, mende horretakoa dela erranen nuke nik. Mende hartan, horrelako liburu aunitz egin zituzten dotrina kristaua euskaldunengana hurbiltzeko, eta tokian tokiko euskalkiaz gainera. Beraz, liburuak ez du balio handirik alde horretatik, baina gure familian tokitxo bat hartua du, eta guretzat, altxor ttipia da.

Otoitzen artean bada  Anima Cristi izeneko bat, eta hor jartzen duenez: Orazio jakina Aita San Ignaziok beti esaten zuana.  Honela dio:

“Jesusen anima, santifika nazazu. Jesusen bihotza, irazaki nazazu. Jesusen gorputza, salba nazazu. Jesusen odol preziosoa, zure onez bete nazazu. Jesusen bihotzeko ura, garbi nazazu. Jesusen pasioa, senda nazazu. O Jesus Ona! Entzun nazazu. Zure llaga-en artean gorde nazazu. Zugandik irteten utzi ez nazazu. Etsai gaiztoetatik libra nazazu. Nire heriotzako orduan dei nazazu. Zugana joateko agindu zadazu. Santu guziekin zu beti alabatzeko sekula guzietan. Amen.”

261. orrialdean, dramatismo handiz, arrosario santuaren bosgarren misterioan, Jaungoikoaren Semea nola Gurutzean josia izan zan kontatzen digu. Horratx:

“O Birjina Maria, Jaungoikoaren Ama ta tormentuen ondo gabeko itsasoa! Hamar Ave Maria horiek eta Pater Noster hau izan bitez zure sabeleko fruitu bedeinkatua, gu salbatzeagatik, gurutzean josia ikusi, ta negarrez ta odola zeriola gugatik erregutzen, ta hilik arren bihotza lantza gogorrak idikitzen ikusi, eta zure bihotzak hartu zuen dolorearen reberentzian. Zure Semearen Gurutzeko dolore eta amore guziagatik arren alkanza zaguzu gure pasio ta gogo eragabe guziak Gurutzean jositzeko birtutea, eta bihotzeko damuaz penitenzia edo konfesio on bat egiteko behar dan guzia; Prinzipe Katolikoen eta horien Erreinoetako pakea, Jaungoikoa serbitzeko eta amatzeko osasuna, eta heriotza on bat egiteko grazia. Amen.”

Eta liburua bukatzeko, 289. orrialdetik 295.era, Anima penitente baten negarrak, 39 bertsotan banaturik. Nik orain, eta amaiera gisa, horietako batzuk ekarriko ditut lerro hauetara:

 

1.- Entzun itzazu bekataria,

anima baten negarrak,

jakin dezazun salbatutzeko

direla guztiz beharrak.

 

2.- Dolorez triste zauden anima

zer dezun arren esazu,

negar horiez nire bihotza

erdiratutzen dirazu.

 

3.- Jaungoikoaren ofensak dira

zuk dituzunak hain damu,

bihotz guziaz bila bazera

ez da oraindik berandu.

 

10.- Badakit, Jauna, dedana ondo

merezitu infernua,

egon naiz bada bere bizitzan

zutaz ni beti ahaztua.

 

15.- Zergatik orain ditut hainbeste

zure ofensak sentitzen,

non ta bihotza bere artean

dago dolorez partitzen.

 

17.- Zerekin pagatuko da

zure erruki haundia,

itxodotean hainbat denbora

nik bezin bekataria?

 

18.- Zuk behar dezu aurrerakoan

nere bihotzaren jabe,

beste guziak galduta ere

ez naiz izango zu gabe.

                          

21.- Badakit orain lagun gaiztoak

esan dutela zugatik,

salbatu uste guk ere degu,

zergatik zoaz gugandik?

24.- A lagun gaizto! A lagun faltso!

A lagun beti iehua!

Hik emango dek egun batean

anima askoren kontua.

 

25.- Zenbat aldiz baliatzen da

etsaia hire mingainaz,

Jesu-Kristori kendutzeko

animak hire gezurrak!

 

27.- Itxok piska bat etorriko dek

hiretzat egun larria,

orduan ondo pisatuko dek

hire pekatu haundia.

 

29.- Desprezioaz mundu zoroa,

etsaia orazioaz,

haragi hori sugetatzen da

okasiotik bazoaz.

                            

39.- Mila amorez hartuko zaitu,

bere besoen artean

zergatik eztan Aita besterik

zeruan eta lurrean.

Meza-liburu zaharra  Meza-liburu zaharra  Meza-liburu zaharra  Meza-liburu zaharra