Hain larria da jubilatzeko adina handitzea? –

Frantzia sutan dago Macron presidenteak pentsio-sisteman aldaketak egin nahi dituelako eta jubilazio adina handituko delako. Erretiroa hartzeko adina igo dela salatzeko Frantzian egindako greba batek milioi bat pertsona baino gehiago kalera atera zituen ostegunean Parisen eta beste hiri batzuetan, poliziekin izandako liskar bortitzekin amaitu aurretik. Urtarrilean ere antzeko grebak egin zituzten, eta datorren asterako industrian borroka ekintza gehiago aurreikusten dira. Frantsesak hainbeste haserretzen dituena erretiro-adin berria da. Aurreko astean bozkatu gabeko lege berri baten arabera, Frantziako langile gehienen erretiro adina 62tik 64ra igoko da. Baina, nahiz eta igo, oraindik mundu industrializatuko baxuenetakoa izango da.

Europan eta beste ekonomia garatu askotan, pentsio-prestazio osoak aplikatzeko adina 65 urtekoa da. Gero eta herrialde gehiagotan 67 urtekoa izango da hurrengo hamarkadan.

Estatu Batuetan eta Erresuma Batuan erretiroa hartzeko adina 66 eta 67 urte artekoa da, jaio zinen urtearen arabera. Egungo legediak aurreikusten du Britainia Handian 67 urtetik 68ra igotzea 2044 eta 2046 bitartean (nahiz eta handitze horren unea berrikusten ari diren eta alda daitekeen).

Frantziako Estatuko pentsioak ere beste inon baino eskuzabalagoak dira. 2018an BPGaren ia %14 izanik, Estatuko pentsioetan egindako gastua beste herrialde gehienetan baino handiagoa da, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen arabera (OCDE).

Frantziako gobernuak erretiro-erreforma defendatu du —beste aldaketa batzuk barne— pentsio-sistema finantzatuta mantentzeko. Egungo langileen zergek jubilatuen onurak ordaintzen dituzte, eta jendea gehiago bizi denez eta baby boom-eko generaziokoak gehiago erretiratzen direnez, sistemak porrot egingo luke.

Pentsio sistemak finantzatzea kezka da ekonomia garatu askotan.

Agentzia ofizialek defizit handiak aurreikusten dituzte datozen urteetan eta aldaketak oso azkar egin behar dituzte —bestela dirua galduko dute beste gauza batzuetan inbertitzeko—. Baina pentsioen erreforma tabutzat hartzen da Frantzian.

Baina kuriosoa da agintari askok (Biden, Trump, Berlusconni…) ez dutela erretiratu nahi, nahiz eta dirua soberan izan. Langile arruntok nahiago dugu jubilatu, ez ditugulako boterean jarraitu eta diru pilatzen jarraitzeko aukerarik.

Hain larria da jubilatzeko adina handitzea?