Euskaraldiaren lehen edizioak, Euskal Herri osoan egin den lehen hizkuntz ariketa sozialak, zalantzarik barik, marra bat ezarri du herri honetako  bai hizkuntz portaeran, bai hizkuntz politikan. Marra honetatik aurrera euskaltzaleek eta euskal gizarteak oro har, nekez onartuko dute pauso bat atzera egiterik Euskaraldiak ekarri dituen lorpenetan.  Zeren lorpenak, aspaldi aldarrikatutakoak izanagatik ere, ezin ditugu txikitzat izan: Euskaraldiak, batetik, euskaltzaleak eta euskaldunak, oro har, euskararen normalizazioaren subjektu aktibo bihurtu gaitu berriro ere. Azken berrogeita hamar urteko hizkuntz normalizazio prozesuan, batez ere azken hamarkadetan, herritarrok, nolabait, erakundeen esku geneukan utzita hizkuntzaren afera. Pentsatu genuen hezkuntza euskaldunduta, administrazioei euskalduntzeko eskatuta eta hauek bidean jarrita, euskarazko hedabideen laguntzarekin, gizarteak elebitasunerako joko zuela berez. Eta ez da horrela gertatu. Ez da nahikoa izan herritarrok erakundeen esku utzitako euskalduntzeko ahalordetza. Hezkuntzak hizkuntzaren ezagutza oso zabala ekarri du, baina ez du maila berean euskararen erabileraren hazkuntza ekarri. Euskaraldiak jaso egin du euskaltzaleen artean sumatzen zen kezka: ez zen, inola ere, duela urte batzuk irudika genezakeen eszenatokia. Euskaraldiak pertsonak, hiztun ahaldunduak jarri ditu lehen planoan, komunitatearen erantzuna jasotzeko gai izan da, portaera aktibo bat ikusgarri egitera eraman ditu berrehun mila lagun. Erakutsi dute komunitate bat badela, ardurak hartzeko gertu, beretik eragin nahi duena, eta gainerako kideei ere eskatu egiten diona.

Honen oinarrian egon da, eta hemen Euskaraldiaren bigarren ekarpena, gizarte mugimendu zabal bat, eragile izateko gaitasuna duena, ariketarekin gizartearen azalera etorri dena. Bai  Euskaltzaleen Topagunean bai euskaltzaleen mugimenduaren aldirietan oro har, badaukagu etengabeko ardura bat, euskara elkarteen edo gizarte mugimenduen etorkizunarekin edo indarrarekin zerikusia daukana. Masa mugimendu antolatuak likidoak diren gizarte eta garai honetan, Euskaraldiak erakutsi du badagoela euskaltzale saldo bat, eragiletzari erantzuten diona, euskara elkarteetatik haratago, antolatuta ekiteko gai dena, gizartean aldaketa bat probokatzea bilatzen duena.

Eta Euskaraldiaren antolaketan kide aktibo izan den gizarte mugimendu honek frogatuta utzi du erakundeekin eta gainerako eragileekin horrenbeste urteetan aldarrikatutako elkarlana praktikara ekar daitekela, elkarrekin ekitea posible dela, horra hemen Euskaraldiaren hirugarren lorpena. Gizartean eta erakundeetan sortzeko gai izan garen giroari esker, eta parte hartu duten eragile guztien elkarlanerako eskuzabaltasunari esker, aintzinako mesfidantzak bazter batera lagata, urteetan aldarrikatutako elkarlana posible gertatu da. Eta horixe izan da Euskaraldiaren ekarpenaren gakoetako bat, ez txikiena.

Azkenik, Euskaraldiak ekarri du hizkuntz ulermenaren gaia gizartearen mahai gainean jartzea, ondorioen artera ekarrita ulermen unibertsalak baino ez duela ekarriko hizkuntza hautua libre izatea.

Hala ere, Euskaraldia ez da, inola ere ez, euskararen normalizazioaren behin betiko sendabidea. Sekula ez da horrela planteatu, ez mugimenduaren aldetik, ez eta, esango nuke, erakundeen aldetik. Hizkuntzaren normalkuntzan herri eta komunitate moduan dauzkagun aje guztiak ez ziren, ez dira, Euskaraldiarekin osatuko. Ostera, bai balio izan digu digu euskal komunitatearen gaur egungo indarguneen nahiz ahulguneen ispiluan ikusteko gure burua: ikusi dugu euskaldun guztien %15ak baino ez duela parte hartu ariketan, bataz besteko partaidetza horri eutsi zaiola bai Gipuzkoan bai Araban, baina ez gainerako lurraldeetan; partaideen ehunekorik handiena 30-44 urte artekoa izan dela, alegia, guraso izateko garaiari dagokiona; genero aldetik, nabarmen emakumeak izan direla parte hartu dutenak (eta gaur egun zein mugimendutan ez gara gehiengo emakumeak?) eta oro har, elkarlana bideratu den eta euskal komunitatea trinkoagoa den espazioetan partaidetzak gainetik egin duela. Badakigu beraz nondik abiatzen garen eta non eragin beharra daukagun

Kontua da orain nora joango garen finkatzea geratzen dela, eta, batez ere, nola joango garen herri eta komunitate moduan iritsi nahi dugun helmuga horretara. Euskaraldiak hiztunen arteko gizarte hitzarmen batetik abiatu da, baina ez dago zalantzarik euskararentzako askoz espazio gehiago irabazi nahi baditugu, hizkuntzaren normalizazio benetakoa baldin bada gure jomuga, gizarte hitzarmen zabalago bat beharko dugula. Gizarte hitzarmen bat zeinetan erakunde publikoek eta gizarte eragile guztiek (ekonomikoek, politikoek, sindikalek, enpresarialek, hedabideen eta hezkuntza sektorekoek…) konpromiso eraginkor bat hartuko baituten hizkuntzaren erabileraren normalizazioaren alde, euskaraz ekitearen alde. Hiztunek eman duten pauso bat aurrera, baina ez da, ezta hurrik eman ere, nahikoa. Ez dago hiztunaren esku bakarrik bere inguruko hizkuntz portaera aldatzerik. Arrastoa utziko duten aldaketak probokatzeko, ardurak partekatu egin behar dira. Euskaraldia 2018k erakutsi du herritarren artean badagoela borondatea, ekintzarako gogoa, eta herritarrak gertu daudela ahalegin pertsonala egiteko. Orain erakunde eta gainerako eragileei dagokie herritarren nahiari sendotasuna ematea, gizarte mugimenduak eta erakunde publikoek aitzindari izan behar duten zeregin batean. Eskularrua jasotzeko ordua iritsi zaie.

Aipatutako gizarte hitzarmen zabal eta eraginkorraren jomugetariko bat izan beharko da euskararen ezagutza unibertsala, gutxienez ulermen mailan. Herritar guztiok hizkuntza ofizialak ulertzen ditugun neurrian ahalbideratzen da soilik hiztunaren hizkuntz hautu librea. Herritarra edonora doala hizkuntza libreki hautatu eta erabili nahi badu, bermatuta izan behar du bere entzulea, gutxienez, belarriprest izango dela. Eta helburu horretara iritsiko gara hezkuntzarekin, baina baita ere hedabideekin, eta lan eta aisia eremuen euskalduntzearekin.

Euskaraldia 2018k irakatsi digu, oro har, garrantzitsua izan dela ariketarekin lortutakoa, baina ez diogula inportantziarik kendu behar bertara ekarri gaituen bideari. Lortu dugu elkarlanerako modu bat, gizarte mugimendu, erakunde publiko eta euskalgintzako erakundeek elkarrekin ekiteko modu bat. Elkarlana Euskaraldiaz erditu bada, eta arrakastasua izan bada, aurretik eskuz eskuko lanerako giroa bilbatu delako izan da. Alde guztietatik jarri dira zumeak elkarlana eraikitzeko, eta emaitzak erakutsi digu hori dela era bakarra normalkuntzako zenbakietan aurrera egiteko, hori dela modu eraginkorra. Behin puntu honetara iritsita, emaitzak hobetzen doazela ikusita, gure iritzia (eta apustua) da ez dagoela atzera bueltarik. Erakunde publikoetako botereguneetan dagoen alderdia dagoela, dauden pertsonak daudela, ondo barneratuta izan behar dute gizartearen nahia euskararen normalizazioa dela, eta horretara modu eraginkorrean iritsi ahal izateko, modu bakarra eragile, gizarte mugimendu zein erakundeak elkarlanean aritzea dela. Euskal komunitateak, honez gero, ez du gai honetan atzera urratsik bat ere onartuko, eta aldi berean, frogatuta utzi du bere baitan meta dezaken indar guztia eskainiko duela gizartearen osagai desberdinen arteko elkarlanak euskararen normalizazioari ekar diezaiokenaren mesedetan.

Euskaraldia eta gero, zer Euskaraldia eta gero, zer  Euskaraldia eta gero, zer  Euskaraldia eta gero, zer