cein, ceina eta ceinac
cein, ceina eta ceinac –
cein, ceina eta ceinac icenordain relativoari buruzco proposamen bat eguitera nathorquiçue.
Ez ditut gaurcoan aiphatuco bercelaco icenordain eta adverbio relativoac: nor, cer, non, noiz…
cein relativoac bi erabilera ditu.
1. Lehenari cein classicoa deithuco deraucogu.
2. Bigarrenari, ordea, cein garatua.
Gaur eguneco euscaldunec ez dute ia ia behin ere erabilcen cein relativoa, ceinaren raçoina baita, nire aburuz, haren contra azquen mendean eguin çaion guerrá.
Erdal kutsua omen du laur ezpa borz mendetan lassaiquiro erabili den icenordain erru batere gabeco gaixo honec.
cein relativoac hirur forma basico ditu:
cein: mugagabea
ceina: mugatu singularra
ceinac: mugatu plurala
Gaur eguneco euscaldun alphabetatuec badaquite azquen biec erdarazco “el/la/lo cual, los/las cuales” erraitecotz valio dutela. Hauxe ez dugu hemen tractatuco, ceren “los que” eta “los cuales”, adibidez, ez baitira bethi intercambiable.
Erdaraz hirur forma hauec paralleloqui hauexec lirateque:
que: mugagabea
el/la/lo que: mugatu singularra
los/las que: mugatu plurala
Forma hauei deitzen derauet neuc cein garatua.
Euscarazco formec postpositioneac (declinabide atzizquiac) hartzen ahal dituzte, eta erdarazcoec prepositione paralleloac:
MUGAGABEAC:
cein, ceinec, ceini, ceinen, ceinetan, ceinetara, ceinetaric, etc.
MUGATU SINGULARRAC
ceina, ceinac, ceinari, ceinaren, ceinean, ceinera, ceinetic, etc.
MUGATU PLURALAC
ceinac, ceinec, ceinei, ceinen, ceinetan, ceinetara, ceinetaric, etc.
Mugagabe batzuec eta mugatu plural batzuec idatzizco forma berdina eduqui arren, ahosquera differenta da. Mugagabeetan tonicoa da lehen e lettra. Mugatu pluraletan bigarren e lettra da tonicoa. Raçoin honengatic Leiçarragac honetara marcatzen ditu pluralac: ceinéc, ceinén, ceinétan, etc.
Erdaraz ere systema berdin berdina da:
céinetan = en que
ceinean = en el/la/lo que
ceinétan = en los/las que
Tildea ez da certan marcatu behar. Optionala da guztiz.
Adibidea:
Banoa etche batera céinetan passatzen baitut uda. “en que”
Banoa etche batera ceinean passatzen baitut uda. “en la que”
Banoa etche batzuetara céinetan passatzen baitut uda. “en que”
Banoa etche batzuetara ceinétan passatzen baitut uda. “en las que”
Eta azquenic, ondo berheici behar dira cein eta céinec ( cein + c):
guiçon honi cein ikussi baitu Josebac
guiçon honi ceinec ikussi baitu Joseba
Iruzquinetan guehixeago erranen dut baten bat interessaturic balego (eta ez balego ere).
Berau, bada, nire proposamena cein ez baita eguin behin ere, nic daquidala, orain arte.
cein, ceina eta ceinac
Ahalic eta hitz gutien erabilcen saiatu naiz, ohicoa dudan modura, nire proposamen hau eguitecotz.
Nire amac, erdaldun hutsa, cein 86 urtherequin hil baitzen, bere vicitza ossoan ez çuen erabili behin ere “el/la/lo cual” edo “los/las cuales” typoco relativoric. Bai, ordea, egunero “a las que, en los que, desde las que” moducoac. Haren neba batec, ordea, bai, pharmaceuticoa baita.
Honetaraco da gaurco proposameneco relativoa.
ceinetan, ceinetara eta ceinetaric moduco relativo mugagabeetan e atonoa isilaraz daiteque eta orduan erranen dugu: ceintan, ceintara, ceintaric. Adibidez:
Abiatu guinen cale batzuetaric ceintan (en que) baitzegoen bilduric gende mordoa.
Abiatu guinen cale batzuetaric ceinetan (en las que) baitzegoen bilduric gende mordoa.
Leiçarragac bi aldiz erabilcen du ceinac forma plurala, ceinacgatic forma pean, baina ehun bat aldiz ceiné- formaren azpian: ceinéc, ceinén, ceinétan, ceinéz, etc.
Maisua da cein relativoaren erabileran.
cein garatua deitzen deraucot relativo honen erabilerari cein eguiten baita aitzincari edo antecedenteric gabe.
cein classicoa, ordea, el/la/lo cual(es) formen valioquidea denean, ceinec behar baitute aitzincari bat egon dadila.
Leiçarragac bai classicoa bai garatua erabilcen du perfectione handiz.
Leiçarragaren berreditionea:
https://www.amazon.es/IESVS-CHRIST-IAVNAREN-TESTAMENTV-BERRIA/dp/B088LD5H2M
edo çucenqui niri eros daquidaque:
josulavin@gmail.com
precio bersuan: 20 euro igorce gastuac barne.
Orain arte 91 ale imprimitu dirade. Azquena Alemaniatic escatu du batec amazonetic.
Exemplua:
Gaztelania:
Eso no lo encontrarás en cualquier sitio, sino solamente en las tiendas que te he dicho.
Naffarrera:
Hori ez duçu edonon aurkituco, baina soil soilic dendetan cein erran baiterauçut.
“denda” kenduric:
dendetan cein = > ceinétan
Hori ez duçu edonon aurkituco, baina soil soilic ceinétan erran baiterauçut.
ceinétan = en las que
Berce adibide bat:
Díselo a las personas que están a la derecha del PNV
Erran ieceçu personei cein baitaude EAJren escuinaldean
“persona” kenduric
Erran ieceçu ceinei bataude EAJren escuinaldean
ceinei = a los/las que
Hori ez duzu edonon aurkituko, esan dizudanetan baizik.
Berau goragoco erranaldia euscara batuan emana, ceinean:
esan dizudanetan = zeinetan esan baitizut
ceinean: en la que
ceinetan: en las que
ceinetan = ceintan: en que
cein classicoa:
Erran derauet haiei ceinac ethorri baitira
Batueraz:
Esan diet haiei zeinak etorri baitira
Edo ohico forman:
Esan diet ethorri direnei
cein garatua:
haiei + ceinac = > ceinei
Erran derauet ceinei ethorri baitira
-enei = ceinei
Eta honi jarraiquiric:
-ena = ceina
-enequin = ceinequin
-enera = ceinera
-enarençat = ceinarençat
-enec = ceinec
-enongana = ceinongana
eta abar.
Perpaus luceetan erabilgarriago da valiabide technologico hau.
dathorren urthean
erraiteco neuc ez nuque erabiliren
urthean cein baithator
nahiz eta possiblea den.
Gende ascoc ez du behin ere erabilcen. Batetic, joan den mende lucean eguin çaion propaganda charragatic, eta bercetic, practica faltagatic. Gendeac pensatzen du el/la/lo cual(es) erraiteco baino ez duela valio. Eta ez da bethi hola. Gendeari ez çaio behar beçala iracatsi. Gaizqui erabilico dutelacoan, ez dira ausarcen.
Honelaco tresna technologicoac practicaren bidez baicic ecin dira erabilcen ikassi, tresna guztien modura.
(preposición +) el/la/lo/los/las que
adiarazteco ere erabili ahal dela eracutsi eta iracatsi nahian nabil ni.
Adeitassunez
Erabilera hau, (eta zenbait halako beste), Josu, aphezek erabili zuten Vulgata-ko erlatibozko pasarte luzeak euskaraz eman ahal izateko. Bestenaz, aski bihurri zatekeen euskaraz itzultzea.
Nago, hala ere, Iparraldeko zenbait eskualdetan, herri xeheak ere barneratu zuela egitura, zenbait ipuinetan-eta, aurki baitezakegu.
Anhitz esquer, Peru!
Bai, çucen çaude orocorqui. Aphecen eraguina erabatecoa içan da cein eta berce icenordain eta adverbio relativoac euscaran aguercearequin.
Dena dela, Joan de Laçarraga arabarrac ere maiz erabili çuen, aphaiça ez içanic ere.
Laur ezpa borz mendetan complexuric gabe idazten çuten euscaldunec erabili ukan dute. Guerorat sorthuco ciren purismo lexical eta syntacticoa eçarri nahi ukan duten aphaiz eta erdiaphaiçac, halaco manera batez non euscarac lehengo frescotassuna eta libertatea galduac baititu. Haiec dira, imperialistequin batera, euscaldun acomplexatuaren aita eta ama. Penagarria. Lastre astun horretatic libratzea ez da erraz içanen! Impossible eta ecina ez bada. Ederra eguin ceraucuten / ciguten / euscuen!!!
Peru,
Latineraz, ceuc daquiçunez, ez dago articuluric, beraz icenordain relativoetan ere ez.
ceinequin, bat aiphatzearren, calcaturic egon liteque latineratic. Ez, ordea, ceinarequin mugatu singularra edo ceinéquin plurala.
Erdaratic calcatu behar içan dirade. Bon, erdaratic, francesetic edo gascoineratic. Bercenaz, euscaratic beretic sorthuac.
Borz axola çait, dena dela. Egon, badaude. Ukan, baditugu gure escu.
Ascatassuna eta libertatea falta çaicu euscaldunoi asque eta librequi erabil ditzagun egungo euscara batuetan.
Naffarrera erabilçaileoc libre eta asque gara horretaraco, ceren ez baitugu gainetic euscalçaindiric ceinec bere gustuac imposatu nahi baiterauzquigu. Obediencia çor derauegu, bada, soil soilic ceinei irabaci baitute hura meritu proprioz: Leiçarraga, Axular, Krutwig, Manu Ercilla eta abar labur bati.
Manuri,
Ceu içan çara errudun principalena naffarreraren birjaiotzan, ceren ceuc galdetu baitzenerautan: Aiçu, Josu, nola idatzi behar guenuque gaur egun?
Adeitassunez
guiçona cein laphurrac hil baitu
eta
guiçona ceinec laphurra hil baitu
differentac dira osso guiçonaren ikuspeguitic.
IESVS CHRISTEN Apocalypsea, cein eman vkan baitrauca hari Iaincoac, declara dietzençát bere cerbitzariey sarri eguin behar diraden gauçác: eta harc bere Aingueruärequin igorriric Ioannes bere cerbitzariari significatu vkan drautza. Ceinec testificatu vkan baitu Iaincoaren hitzaz eta Iesus Christen testimoniageaz eta ikussi vkan dituen gauça guciéz.
cein eta ceinec mugagabeac. Lehen casuan aurrecaria gauça bat da, bigarrenean persona bat.
ceinec honen ordez ceinac erabili ahal ukan çuqueen eta erran:
Ceinac testificatu vkan baitu
edo ceinac honen valioquidea den norc:
Norc testificatu vkan baitu
APOCALYPSIA 1:1?-?2 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.1.1-2.BHNT
Eta Iesus Christen partez, cein baita testimonio fidela, hiletarico lehen iayoa, eta lurreco reguén Princea, Ceinec onhetsi baiquaitu eta ikuci gure bekatuetaric bere odolaz: eta eguin baicrauzquió Regue eta Sacrificadore Iainco bere Aitari: hari bada dela gloria eta indar secula seculacotz. Amen.
Hemen ere cein eta ceinec mugagabeac (= articulu determinaturic gabeac).
baicrauzquió = bait + grauzquió
Naffarrera unificatuan:
grauzquio = > garauzquio
ceina baita “harc gu hari” = gaitu + hari
APOCALYPSIA 1:5?-?6 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.1.5-6.BHNT
Ni nauc a eta w, lehena eta azquena, eta Ikusten duána scribeçac liburu batetan, eta igor eçac Asian diraden çazpi Elicetara, cein baitirade, Ephesen eta Smyrnen, eta Pergamen, eta Thyatiren, eta Sarden, eta Philadelphian eta Laodicean.
cein mugagabearen aitzincaria’ mugagabe, mugatu singularra edo mugatu plurala (casu honetan, adibidez) içaiten ahal da.
APOCALYPSIA 1:11 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.1.11.BHNT
https://www.dropbox.com/s/kk8tvn1vkhxyk24/Joannes%20Lei%C3%A7arraga%20Wikipedia.pdf?dl=0
Ea norc topatzen duen datu curiosoric.
Angles wikipediatic athera dut pdf hau. Datu guztiac cein emaiten baitira hemen ez dituçue aurkituco berce hizcuncetaco wikipedietan.
Ea norc cer topatzen duen!
Ah, neuc ez daquit anglesez.
Beharriric duenac ençun beça cer Spirituac erraiten drauen Elicey, Victoriosoari emanen draucat iatera vicitzeco arboretic cein baita Iaincoaren paradisoaren erdian.
beharri = belharri
belharriric duenac = ceinac/norc baitu belharriric
cer… -en = ceina… bait- “lo que”
draucat = deraucat / deraucot
cein baita = que está, que es (litteralqui)
APOCALYPSIA 2:7 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.2.7.BHNT
Angles wikipedian aguercen diraden datuei beguira, Joannes Leiçarraga ezcondu eguin cen. Calvinisten ancera, seme-alhabac eduqui cituzqueen, ceinen ondorengoac egun millaca baitirateque.
65 urtherequin publicatu çuen bere obra. Eta 95equin cendu cen.
Jaio cenean hegoaldeco Naffar Resumá oraino independent cen.
Vicitza ossoan naffar içan cen, frances edo espainol içan gaberic.
Badago, hala ere, berce datu garrancitsuric, ceinen artean bere character edo içaera toleranta aiphatuco baitugu.
Orain bat batean 15 aurpegui hasserre!
Ene, bada, cein-en bat leku charretic joan çaiqueo baten bati!
Huna, eçarriren citiát Satanen synagogatic diradenac, bere buruäc Iudu eguiten baitituzté eta ezpaitirade, aitzitic gueçurra cioé: huna bada, eguinen diát ethor ditecen, eta adora deçaten hire oinén aitzinean, eta eçagut deçaten, ecen nic maite audala:
Hemen icenordainic gabeco bi relativo:
bere buruäc Iudu eguiten baitituzté eta ezpaitirade
ceinaren valioquidea hau içan bailiçateque:
ceinec bere buruäc Iudu eguiten baitituzté eta cein ezpaitirade,
Interessanta systema hau ere!
APOCALYPSIA 3:9 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.3.9.BHNT
Cioitela, Esquerrac drauzquiagu hiri Iainco Iaun bothere-gucitacoá, Cein baitaiz, eta Baihincén, eta Ethorteco baitaiz, ceren hartu duán eure puissançá handia, eta ceren hassi duán eure resumá:
drauzquiagu = derauzquiagu (= emaiten derauzquiagu)
baitaiz = baihaiz
ethorteco = ethorceco
cein baihaiz = que eres
cein baihincen = que eras
cein ethorceco baihaiz = que has de venir
cein bakar baten bidez hirurac erran ditu.
APOCALYPSIA 11:17 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.11.17.BHNT
Eta ikus cedin signo handibat ceruän, Emazte iguzquiaz inguratubat, ceinen oinén azpian baitzén ilharguia, eta buruän hamabi içarrezco coroabat.
ikus cedin: indicativoco aoristoa, ceinen errannahia “ikussi cen” baita.
ceinen oinén azpian: debajo de cuyos pies
CEINEN mugagabea da formaric hoberena “cuyo, cuya, cuyos, cuyas” erraitecotz.
APOCALYPSIA 12:1 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.12.1.BHNT
Eta hemen beherean CEINÉN plurala ere, adiera berdinaz, baina pronunciatione desberdinaz
ceinén icenac = cuyos nombres
= ceinen icenac
Eta adoratzen çutén hura lurreco habitant guciéc, ceinén icenac ezpaitirade scribatuac, munduaren fundationetic hil içan den Bildotsaren vicitzeco liburuän
APOCALYPSIA 13:8 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.13.8.BHNT
Guero ikus nitzan alkiac, eta iar citecen hayén gainetan gendeac, eta iugemendua eman cequién: eta Iesusen testimoniageagatic, eta Iaincoaren hitzagatic buruäc edequi içan çaiztenén arimác, eta ceinéc ezpaitzuten adoratu bestiá ez haren imaginá, eta ezpaitzutén hartu vkan haren mercá bere belarretan edo bere escuetan, eta vicico dirade eta regnaturen duté Christequin milla vrthez.
ceinéc ezpaitzuten adoratu
= ceinéc ez baitzuten adoratu
= los que no habían adorado
= los que no adoraron
APOCALYPSIA 20:4 BHNT
https://bible.com/bible/25/rev.20.4.BHNT
Amazonec erraiten deraut ecen 18 ale escatu derauztetela çucen çucen haiei.
IESVS CHRIST GVRE IAVNAREN TESTAMENTV BERRIA: Amazon.es: Leiçarraga, Ioannes, Lavin, Josu: Liburuac.
https://www.amazon.es/IESVS-CHRIST-IAVNAREN-TESTAMENTV-BERRIA/dp/B088LD5H2M
Guztira 91 imprimatu direla, ceinetaric 12 bat neuc opharitu baiterauztet cembait euscalçaleri, ceinen helbideac lorthu baititut.
Berce çorci bat banituzque opharitzecotz ceinei nahi ukan bailute.
Contacta naçaçue:
josulavIn@gmail.com
Ordaindu nahi ukanez guero: 20 euro