Axularren Aditza II
Axularren Aditza II – 
Axularren aditza postean 50 iruzquin eguin ditut:
Honetan jarraipena emanen deraucogu.
Adeitsuqui
Axularren Aditza II –
Axularren aditza postean 50 iruzquin eguin ditut:
Honetan jarraipena emanen deraucogu.
Adeitsuqui
31/32
19 Corintioac hain ceizten aiher alferrey, ecen iccusten çutenean guiçon bat bicitcen cela errentaric gabe, officioric gabe, eta trabaillatu ere gabe, berehala bertce frogantçaric gabe, bicia edequitcen baitcioten, ceren erraiten çuten ecen, presuna alfer officioric eta errentaric etçuenac, ohoinqueriaz, enganamenduz edo cenbait arte gaixtoz vsatu behar çuela eta halacoac bicia çor çuela, eta hala edequitcen cioten {Laert. lib. 6.}. Eta on liçate orai ere, halacoequin hala eguin baledi.
aiher içan: gorrotatu
ceizten = çaizten = citzaizten
ceinetan -zte = -zkie
çuen = ceuen = ceduen
çuten = ceuten = ceduten
edequi = kendu
cioten = ceraucoten
“Eta on liçate orai ere, halacoequin hala eguin baledi”.
Neuc barre eguin nuen goico hau lehenengo aldiz iracurri nuenean, eta guerorat iracurri dudan bakoitzean.
Adeitsuqui
32
“Eta on liçate orai ere, halacoequin hala eguin baledi”.
liçate = liçateque
Bat.: litzateke
Atemporalac:
1 Aoristoa:
eguin baledi
: si se hiciera (eta eguin liteque)
2 Imperfectua:
eguiten baliz
: si se hiciese (baina ez da eguiten)
3 Prospectivoa:
eguingo baliz
: si se hiciese (baina ez da eguinen)
baliz. Bat.: balitz
Adeitsuqui
32
Solon handiac ordenatu çuen, ecen aita batec bere semeari officioric eracusten etcioenean, etcela seme hura bere aitaren faboratcera, beharrean iccussia gatic ere, obligatu içanen {Plutarc. in Solone.}. Ceren officioric ez eracusteaz, alfer eta gaixto içaiteco bidean eta perilean vtci baitçuen bere aitac.
Gimnosophista cerizten iende batçuec hain gaitz esten çuten alferqueria, ecen bethiere, afalaitcinean deitcen baitcituzten presuna gazteac bere gana, iaquiteco ia certan iragan çuten eguna, eta baldin frogatcen baceyen alferqueriaric, etcerauen afariac gaitzic eguiten {Patricius lib de republica}.
cioen = cion, ceraucon
cerizten = cerizquien
= deitzen zitzaien
baceyen = ba + ceien
ceien = çaien = citzaien
cerauen. Bat.: zien
ez cerauen affariac gaitzic eguiten
: no les hacía daño la cena
Adeitsuqui
34
Guiçona sortcen da trabailluco, eta hegaztina aireco. Nola hegaztinari emaiten baitçaitça hegalac, airatceco, eta hegaldatceco: hala guiçonari ere emaiten çaitça escuac trabaillatceco.
21 Munduco gauça guztiec condenatcen dute alferra. Ceren hartçaz bertce guztiec emplegatcen baitute bere dembora, certaco eguinac baitira hartan. Iguzquiac arraçoiñequin erran ahal diaçayo beranduraiño ohean datçanari: cerc aratça hor alfer-naguia? Nic atço, hic baiño bide guehiago iragan nian, inguratu bainuen mundu guztia, eta orai ere, hi baiño goizago iaiqui nauc.
Hirur hitz commentaturen ditut:
1. çaitça
2. diaçayo
3. aratza
çaitça = çaitza
Batuan: zaizkio
Naffarreran:
çaizquio
eta laur variant hauec ere çucen çucenac dirade:
çaizca = çaitza
çaizco = çaitzo
Ethorquia:
diadu- = diau- = çau- = çai-
+
-zquio, -zca, -tza, -zco, -tzo
Mendebaldean: dacoz, edota litterarioquiago: jacoz (= diacoz)
Erka aditzoc:
dadu + i = diadu
çaizquio
çaizca = çaitza
çaizco = çaitzo
derauzquio
derauzca = derautza
derauzco = derautzo
derau + i = dierau = cerau
cerauzquio
cerauzca = cerautza
cerauzco = cerautzo
Azquen borz hauec lehenengo borcen synonymoac.
Oharra: Xalbadorrec “zerauko” erabili çuen “zauko” edota “zaio”ren synonymo modura.
Adeitsuqui
Axularrec:
diaçayo = diaçaio
ciaçayon = ciaçaion
liaçayo = liaçaio
Naffarreran:
dieçaio = dieçaqueo
cieçaion = cieçaqueon
lieçaio = lieçaqueo
i = que
Seiac çucenac.
“Iguzquiac arraçoiñequin erran ahal diaçayo beranduraiño ohean datçanari: cerc aratça hor alfer-naguia?”
erran ahal dieçaio
= erran ahal dieçaqueo
Batuan: erran ahal diezaioke.
iezaio, iezaie eta iezazki Mitxelena, Txillardegi eta Euskaltzaindiaren “inventada” dira, nehorc ere nehoiz ere erabili gabeac Franco hil baino lehen, Euskal Klasikoen Corpusean constatatzen ahal denez.
Adeitsuqui
Axularrek baditu ondokoak
Erka itzazu:
diazo = deza + hari
diazagu = deza + guri
diazazu = deza + zuri
eta
diazaio = dezake + hari
diazaigu = dezake + guri
diazaizu = dezake + zuri
zeinetan -i- horren balioa -ke- baita.
Ikusirik Mitxelenak, Txillardegik eta Euskaltzaindiak eginiko iruzur linguistikoa *EZAN aditzeko NOR-NORI-NORKean, gehiago ikertu dut eta holakoak aurkitu:
sg.
dezaio
dezaigu
dezaizu
pl.
dezazkio
dezazkigu
dezazkizu
zeinak baitaude beste hauen atzean
sg.
diezaio
diezagu
diezazu
pl.
diezazkio
diezazkigu
diezazkizu
Sistema desberdinen nahasketa egin zuten, zeinak ez baitu zerikusirik filologia minimoki serioarekin
Adeitsuki
EÇAN
Objectu singularra: DEÇA
Objectu plurala: DITZA
Objectu singularra ni naicenean: NAÇA
Hi haicenean: HAÇA
Objectu plurala gu garenean GAdITZA eta çu çarenean ÇAdITZA. Çuec denean ÇAdITZATE.
na + deça = naça
ha + deça = haça
ga + ditza = gaditza > gaitza
ça + ditza = çaditza > çaitza
&
çaitza + te = çaitzate
Oharra: Berez,
na + deça = neça
ha + deça = heça
Halacoac dira Leiçarragaren casuan, baina hauec confunditzen ahal dira atemporalequin:
neça = harc ni
neça = nic hura
Etcheparec maiz deça-ren ordez daça- darabila, nondic
na + daça = naça
ha + daça = haça
Hemen logica bat dago.
Adeitsuqui
Hona
https://zuzeu.eus/euskara/ditu-vs-dauz/
joanen gara cembait egunez. Guero hona ethorriren garade harçara ere.
Adeitsuqui