“Txin-txin, txin-txin, diruaren hotsa, haretxek ematen dit maitia bihotzian poza!” Zalantzarik ez, diruaz maitemindua zela hau abestu zuen lehena. Ezin uka, hala ere, hein batean, guztiok maite dugula dirua. Ez al ditugu, noizbait, gogotsu abestu hitzok, gureak balira bezala? Ezin baikara diru gabe bizi… Kasu askotan, pertsonen arteko maitasuna baino estuagoa da diruaz sentitzen duguna. Zozketak egokitzen direnean, bikote asko ei dira banatzen direnak; diruaren sedukzioa hain da handia, hura gabe, beste guztia bigarren lekuan gelditzen dela.

Dirua behar ditugun gauzak eskuratu ahal izateko tresna da, hasiera batean. Tresna publiko bat. Guk aukeratutako agintariek aitortzen duten tresna ofiziala. Eta guk aukeratzen ditugun horiek gu guztion hobebeharrez ari badira lanean, diruak guztion onerako tresna bat beharko luke izan, ezta? (Demagogia izango omen da, aspaldian gauza logiko guztiak bezala…). Hau honela izanik, dirua nonbait gorde beharra dugula eta hara non aurkezten zaizkigun banketxeak guri zerbitzu hori eskaintzen. Hain sinplea balitz, edozein momentutan jaso ahal izango genuke gure dirua. Baina ez, ez da hain sinplea. Banketxeek guztion tresna den hori bahitu eta beren negozioetara bideratzen dute. Zerbait erosteko nahikoa diru ez badugu, beraiei eskatu behar, interesarekin itzuliko diegun zinpean, gehiago bahitzen jarrai dezaten (eta hala ere, konplikatuagoa da). Garai batean, horrek lukurreria (usura) omen zuen izena eta Elizak eta erlijioek gogor zigortzen zuten. Bai, banketxeak parasitoak dira. Baina… Ei! Zer nahi duzu, garai haietara itzuli ala?

Ez omen da existitzen pertsona guztion interes guztiak ordaintzeko adina diru munduan. Diruzorroetan dugun euro bakoitza beste norbaitek hirugarren bati zor dio nonbait. Hau ez litzateke arazoa denbora oro diru kopuru osoa eskuz-esku aldatzen joango balitz. Interesak ordaintzen doaz, berriak sortzen dira eta zor kopuru bat mantentzen da. Mekanismo hau aulki-jokoarekin aldera daiteke. Musika entzuten ari garen artean, inkonszienteki, gustura egiten dugu guztiok dantza. Baina (nahiz eta hala sinestarazi) musika ez da betirako eta, gelditzean, ez dago aulkirik guztiontzat eta norbait kalera joan behar da. Krisia honela ikus daiteke, ezberdintasun batzuekin, noski: aulki guztiak gutxi batzuek dituztela eta ez dutela ez banatzeko ez maileguan emateko asmorik. Gainera, “la que está cayendo” eta horrelakoak esanez manipulatzen gaituzte aulki bahitzea sahiestu ezineko gertaera dela sinestarazteko. Joko bat lirudike, aulki gabe geratzeak batzuek beren burua leihotik botatzea ekarriko ez balu.

Aspertu arte entzuten dugu sistema hau dela orain arte asmaturiko hoberena, beste guztien gainetik iraun baitu. Eta egia da. Edozerren gainetik bizirik iraun duen sistema bakarra da. Baita pertsonen gainetik ere. Aberastasuna banatzeak sistemaren gainbehera ekarriko lukeela diote. Eta hori ezin omen da onartu. Baina ezer gabe geratzen direnek gosea pasa, kalean bizi edo beren buruaz beste egiten dute eta, noski, hori onar daiteke. Gure agintariak ez al ziren guztiongan pentsatuz lan egiten zutenak? Guztiongatik lan egiten badute nola eman diezaiokete garrantzia gehiago sistemari guztion ongizateari baino? Azken finean, demokrata izatea al da hori? Bitartean, 1000 milioi euro baino gehiago dituztenen pertsona kopurua haziz doa Europan. Krisiak ez digu guztioi berdin eragiten.

“Zuzenbide Estatuan” bizi omen gara, baina zorpetzea da gehien erabiltzen dugun eskubidea. Eta interesak ez itzultzea eskubide gehiagorekin ordaintzen dugu. “Herriaren boterea” esan nahi duen Demokrazian bizi omen gara, baina ez dugu botererik. Ez eta ere, tamalez, gure izenean erabakitzeko boterea ematen diegun horiek ere. Boterea bankuek dute.

Dirua instrumentu ez-demokratikoa bada, posible izango al da inoiz, dirurik gabe bizitzea?