Urrats bat diagnostikoan –

Aitzolek berrikitan egin dizkidan iruzkin ona eta galdera argia erabiliko ditut entseiatzeko urrats bat  egin behar ginukeen diagnostikoan.

Hau zen iruzkina :

«Lapurdiko, Baxe-Nafarroako eta Zuberoako antzinako erakundeen berri eman diguzu hemen eta beste zenbait artikulutan. Erakunde hauek Frantziar Iraultzak desegin zituen eta lurralde berregituraketak aurreko hiru probintziak Biarnorekin batean departamentu berean sartu zituen».

Aitzolek arrazoi du: Frantzia iraultzalariak aintzinako hiru probintziak  deseginez  eta sar-araziz  bortxaz berak asmatutako estruktura zabalago batean, alegia, «Basses pyrenees» departamenduan, Pabe zela Hiriburu, izan zen neurri inportantea gure Herriaren desagerpena programatzeko.

Bainan Aitzolek ez zuen beharbada ikusten Frantziak ez zuela  hau egin bakarrik, gehiago ere egin zuela.

Izan ere, departamendua sortzeaz gain, zatitu zuen hainbat suprefekturatan  zeinek hirinausi bana baitzaukaten.

Baionakoak Baiona, Olorokoak Oloro edo Maulekoak ere Maule garai batez.

Ondo ulertu behar da departamenduko suprefekturen hautatzea, osatzea eta bereizte geografikoa, inozo izaitetik oso urrun izanki, izan zela departamendua bera baino kaltegarriagoa euskal nazioarentzat.

Izan ere Baionako suprefekturak bateratzen baitzituen Lapurdiko eta Baxe Nafarroako parte bat, biak erabat euskaldunak, Baionako hiri gaskoi-frantziarrarekin, eta, bistan da, hau nahi  izan zuen botere politikoaren egoitzatzat.

Lapurdiko biltzarrekoek ez  zuketen seguraz ere  hitza ezagutuko oraindik bainan orduko dokumentuek argi ta garbi erakusten dute eraso etnozidotzat hartu zutela.

Ordutik erran ginezake Eskual herriaren endekapena eta Baionaren garapena elgar eragintzen dutela, bai ekonomian,bai demografian, bai eta prestigioa mailan.

Endekapen eta garapen horiek akzeleratu egin dira  XX.mendean  eta hirur hogei hamarkadetik goiti hartu du erritmo bat katastrofikoa.

Ezin da gure bilakaera kulturala eta ekonomiko tragikoan deus  ulertu, ez, eta gaurko mugimendu abertzalearen lerrakada erregionalistan, ez badugu lehenik gogoratzen 1989eko Baionako suprefektura horren sortzearen  ondorio mekanikoak direla.

Goazen orai Aitzolen galderara:

«Frantziar Errepublikaren egungo egituretan antzinako euskal biltzarrak berregiteko aukerarik ez baldin bada, Euskal Hiri Elkargoa ezin al liteke antzinako biltzarren antzeko tresna batean bilakatu, Euskal Herria egituratzen lagun dezakena? »

Goian esan dutanaren ondotik, borondate onenarekin,  ezin dut baietz erantzun.

Izan ere,  guk inozokeriaz «Euskal Hiri elkargoa» bataiatu duguna erakunde frantziar bat da, etnia-bikoa edo hirukoa bai , bainan hiri frantziar batean kokatua, oraindik dirauen suprefekturaren antzerakoa.

Dugun Historiaren ezagutza doiarekin ere, nola pentsa, bada, Estatu frantziarrak berak proposatzen ahalko zigunik «antzinako biltzarren antzeko tresna batean» bihur ginezakeen zerbait?

Espero dut ez diotala Aitzoli  ene etsipen puntua transmitituko, ene asmo bakarra baita ahal bezain argi ikus dezagun  errealitate latz baten aurrean.

Urrats bat diagnostikoan Urrats bat diagnostikoan