San Martzial zapalduon alardea
IRUN
1522ko ekainaren 30ean Aldabe mendian
Espainiako erreinuak, Nafarroako erresumaren zerbitzura zeuden tropak garaitu zituen.
Tristea bada ere, urtero, espainarren okupazioa ospatzen jarraitzen dugu. Izan ginena ahaztuz eta garaileen historia onartuz.
http://eu.wikipedia.org/wiki/San_Martzialeko_gudua_%281522%29
http://nabarralde.com/es/egunekoa/5006-la-batalla-de-san-marcial
Irudiak hemendik hartu dira:
http://www.youtube.com/watch?v=2jnPADs4Y9c
San Martzial zapalduon alardea
ah ta bitartean:
http://www.youtube.com/watch?v=d4TLDBl0KaI&feature=youtu.be
Oso ona bideoa, “gure” diputatu nagusia tropa españolak txalotuz. Gero konkistaren 500. urteurreneko ekitalditan parte hartu dezake berdin berdin, kontraesanik ez balego bezela…
Baina noski, emakumeek alardean parte hartu nahi badute eskubide osoa dute, Española dela alardea? nori axola dio horrek?
Patetikoa
Leire, maitea: zu Garitanoz maiteminduta al zaude? Gainerakoan ezin da ulertu zure obsesioa. Hemn ere aitortuko al duzu “han” ere aitortu zenuena? Hau da: “zuek” gidatuko zenutela gudua BILDU poliki poliki erre zedin? Aitortu ezazu.
Nik ezagutzen dut Leire bat, beste guneetan holako estilo dotorez iruzkinak oso maiz idazten dituena… Pertsona bera ote da? Batzokiko hintxa bat da, muyaidin jeltzale bat! Ba al duzu twitterrik? Followatzeko diot. Honezkero baditut Sabino Arana, Losborrokasdesodupe, ETAinfo,… Zu falta zara.
Naparra: ez, ez nago Garitanorekin maiteminduta eta ez dut inongo obsesiorik. ‘Han’ zer aitortu nuen ez dakit, baina uste dut beste pertsonaren batekin nahasten nauzula.
Amonamantangorri: ez dut twiterrik, zuk bai? Agian horrek animatuko ninduke kontua irekitzera…
Biontzat: bilduren jarrera bat kritikatzeak automatikoki JELtzale bilakatzen nauela uste baduzue oso oker zabiltzate. EAJk alarde hori (berdin zait matxista edo parekidea, horren aurretik gure herriari arrotzak baitira biak) beti babestu izan du eta? Barkaidazue, baina nik ez dut bereizketarik egiten HB eta PNV gauza bera (bihurtu) dira. Muyaidin JELtzalerenak ez nau iraintzen, sentitzen dut.
Eta hau guztia argiturik, inporta zaizue Espainiar tropa okupatzaileek Nafar tropa askatzaileei garaitu izana ospatzearen inguruan duzuen iritzia? Hori zen artikuluaren gaia, ez?
Oso ona sarrera. Tamalez, batzuek Bilduren jokabideari egiten zaion kritika oro gaitzesten dute, arrazoiz eginda dauden ala ez kontuan hartu gabe. Garitanori kritika, eta zilegitasun osoz, hain zuzen ere berari eman niolako botoa. Duela bi aste Nafarroa bizirik zegoela aldarrikatzen, 500 urte eta gero, eta orain San Martzialen (Aldabe mendian) Kastillanoek irabazi zutela ospatzen. Ba ez. Nafarroak bizirik dago. Gure oroimena bizi-bizirik dago. Naparra eta Amonamantangorri, zuena ez da argumentua: zuena falazia bat da, eta deitzen zaio Ad hominem; alegia, eraso pertsonala. Arrazoirik ez denean egin ohi da. Zer diozue ospakizun horri buruz? ALARDERIK EZ!!!
BILDUren jokabide eta egite batzuri egiten zaien kritika, oso ongi etorria. Askotan aski ongi irabazitakoa gainera.
Baina alarde mistoari txaloka darion diputatu nagusiari zuk diozu: “gure” diputatua tropa españolak txalotuz…Gero eransten diozu: patetikoa.
Patetikoa egiten diozun “kritika”. Manipulazioa delako. Haenbertzaraino ematen digu buruak; baita zuri ere. Aio.
Alardera doanak uste al duzue badakiela zergatik doan edo arrazoi horregatik doala?. Agian askok jakingo dute zein den arrazoia, baina ez dut uste gehiengoa horregatik joango direnik. Ohitura, folklore… gehiago du.
Bestalde zer suposatzen da; ospakizuna dela ala gogorapen bat? Gogorapen bat bada ez dut horren gaizki ikusten (nahiz eta ziurrenik inoiz ez dudan ikusiko, ez baitzaizkit gustatzen antzerki belikoak). Desagertuko balitz ez nuke penarik hartuko, batez ere ospakizuna izango balitz; bataila bat ospatu, heriotzak…
Irungo alardeak tropa kastillanoek nafarren kontra irabazitako guda ospatu egiten du, eta urtero San Martzial-i (martzial horrek militarrekin zerikusia izango du, noski), eskerrak ematen zaizkio horretan lagundu izanagatik. Jende askok badaki hori, baina ez dio garrantzirik ematen, jai bat besterik ez delakoan. Ospatzen den kastillanoen garaipen hori, nafar tropa independentisten aurka egindakoa, 1522an gertatu zen; hori irundar guztiek badakite. 1522an, Aldabe mendikoa baina egun batzuk lehenago, Amaiur gaztelua galdu zuten nafarrek, kastillanoen aurka, eta handik ihesi, Irunerantz joan ziren. Orduan gertatu zen ekainaren 30ean urtero ospatzen den bataila. Ez da oroitzapen bat, bataila irabazi izana ospatzen da. Kastillanoek irabazi izana, jakina. Hori da gure errealitate tristea, Irungo abertzale ezkertiar gehienak ospakizun horretan parte hartzen dutela, gure herriaren memoriari muzin eginez. Betidanik egon dira hori jakinda alardean parte hartzeari uko egin dioten irundarrak. Naparra, non dago manipulazioa? Ez al da Garitano alarde publikoa txalotzera joaten?
Manipulazioa? Zertan?
Beraz, Santano alkateak egin zuena egin beharko zuen Garitanok ere: batere ez agertu alarde mistoaren hasierara. Hori bai jatorra; eta gainerakoak berarekin batera alarde mistoari bizkarra (eta ipurdia) eman ziotenak, horiek bai jatorrak
Demontre ! Urtetan milaka lagun txaloka eta desfilatzen, ezkerra, eskuina, zentroa, azpikoa eta gainekoa, Irunen, Hondarribian, Tolosan…
Eta bapatean, “Garitano tropa españolistei txaloka”(Leire andereak dixit) Garitano kabroia ! Infernura ! Dimisioa !
Aizu: ba al zenekien Donostiako bandera (bai, bai, danborradakoa eta hori), ba bandera hori Marina Españolaren komandantziaren ezaugarria dela?. Txuria+urdina Donostiako komandantziak, txuria+gorria, Bilboko komandatziak, Txuria+berdea Kantabria (barkatu: Santander). Ta nolatan bandera horixe bera igotzen eta jeisten Donostiako jaietan Donostiako alkate ezkertiarra eta abertzalea eta anti-militarista? Izagirre dimititu !!.
San Fermin ere erromatarra omen zen, aizu; inperialista hutsa, aluxka !!
Nik uste, euskaldun guztiei eskatu behar zaiela koherentzia ospakizunetan (ezker, eskubi, goi eta behe). Hala ere, 500. urteurreneko ekitaldiekin gabiltzan honetan, ezker abertzaleari kritika berezia ondo egina dagoela iruditzen zait.
Horrez gain, beste herrietan egon daitezkeen zeinu españolak identifikatu eta ezabatzeari ere, heldu beharra dago!
Batak ez du beste kentzen.
“Kabroia, infernura eta dimisioa” zure asmakizunak dira, ez ditut nik esan. Alarde mistoari ipurdia eman ziotenak jatorrak direla ere zuk asmatu duzu eta Irungo alkate españolaren inguruan “hori bai jatorra” esatea ere ZURE ASMAKIZUNA DA. Gero manipulatzailea ni naiz gainera…
Nik españolekin ezer ez dugula hitz egiteko pentsatzen dut, abertzaleen arteko elkarlanean sinisten dut, horregatik ez didazu PSOEko bati kritikarik irakurriko. Aldiz, ustez independentista den alderdi bateko kideek zerbait gaizki egiten badute kritikatu egiten dut, gaizki iruditzen bazaizu ba sentitzen dut baina berdin jarraituko dut.
Nik ezin dut ulertu konkistaren 500. urteurrena betetzen den honetan “tropa frantsesei irabazi izana” ospatzen jarraitzea. Zer gara erdi inozoak? Eta hori orain arte denek egin dute, alderdi denek alegia. Baina ezker abertzaleak aurten 500. urteurrenaren inguruan hartu duen jarrera eta gero Garitano alardeari txaloka ikusteak ez du ez hanka ez buru ez inongo justifikaziorik!
Ados, koherenteak izan behar gara, ahal den neurrian; ados. Eta kritikak behar direnean, kritikatu.
Baina, nire ustetan: deskolonizazio urratsak eman behar ditugu herri bezala, bai, behar denenean mintzatuz eta behar bezala, behar den tokian; herri bezala, beti ere. Ulertzen ze esan nahi dudan? Eta ez zakur zaharrak bezala, atzetik joan eta koxk txorkatilan egin asmotan.
Aio, nire partetik
3 lerro, 4 lotura eta artikulua egina. Izenburua “San Martzial: zapalduon alardea” eta artikuluaren ondorioa “espainarren okupazioa ospatzen jarraitzen dugu”. Amaitzeko norberaren eta gainerakoen independentismo mailaren neurketa iruzkin-eztabaida baten bitartez.
Gaia seriotasun minimo batekin jorratu nahi lukeenari Antonio Aramburu Peluagaren “Orígenes del Alarde de San Marcial: Las milicias forales” liburua gomendatuko nioke, edota Gipuzkoako Aldundiak argitaratutako Juan Antonio Urbeltzen “Alardeak” liburua (“Bertan” saila). Elorrio, Antzuola, Tolosa, Hondarribia eta Irungo alardeak aintzinako milizia foralen ondorengo dira, azken batean milizia hauek jai bihurturik. Ondorioz, Zuzeuko iruzkin-eztabaidetako neurgailu ofiziala erabili beharko bagenu (hots, “unibertsoko gauza guztien euskal independentismo neurgailua”) agian ondoriozta genezake aipatutako herrietako alardeak guztiz independentistak direla (hots, homologatuak) eta ondorioz jai horiek gure Pasdaran partikularren bedeinkapen guztia izango lituzkete (Ostras! Bat-batean Irun eta Hondarribiako herritarrak agote berriak izatetik apaiz izatera pasako lirateke!!!).
P.D.: Bideoa izugarri gustatu zait, labeldun kutrelux-a! Amaiurko monumentua, Irungo alardea eta Ridley Scott-en pelikuletako irudiak: gurutzadetako zaldi karga bat, erromatar zenturioi bat… Aukeran nik Ingalaterrako erreginaren irudiak ere jarriko nizkioke, bere kapela eta guzti!
Eskerrikasko Martin, eskertzen dira argumentu serioak!
Saltsa piskat sortzeko, ea laster egiten dudan hurrengo kutrelux-a!
Ipar Irlandan guk baino argiagoa daukate. Nork imajinatzen du orangistak desfilatzen ta irlandarrak txalotzen? Baina hemen, gure lurralde okupatuetan, bai. Arrazonamendua berreskuratu behar dugu, arlo guztietan. Ez da erreza, zortzi mende okupatuak egonez gero ta egoera horrela jarraitzen den bitatean. Etsaiaren logikatik atera behar gara ta oso argi eukitzea gure Estatua behar dugula ta independentzia dela demokraziaren abiapuntua.
Ez horregatik IkerA! Baina gaizki ulertu didazu: alardearen gaia seriotasun minimo batekin eztabaidatu nahi duenarentzako liburuak gomendatu nahi nituen, ez argumentu serioekin artikulua eztabaidatu.
Bestalde jolas honen hurrengo etapa prestatzen hasi gaitezke: uztailaren 21-ean Antzuolako alardea burutuko da. 2+2=4 badira, Antzuolako alardea Abd Al-Rahman III.-aren aurkako gudaren ospakizun bat da (o-s-p-a-k-i-z-u-n-a, letra guztiekin, lehen argi geratu den bezala). “Unibertsoko gauza guztien euskal independentismo super-neurgailua” kontutan izanik Antzuolako alardean nor da fatxa? Beltzari “beltza” esaterik ba al dago? Antzuolan ba al da faxista ez den beste iñor?…
Ta uztailaren 31ean, SAN IÑAXIO LOIOLAKUA, “gure patroi haundia”; Gipuzkoan jai eta Bizkaian ere bai.
Iruñean hantxe dago San Ignacio-ren aldeko oroitarria, lorez inguratua, zauritu omen zuten lekuan. Kastellanoen buruzagi, gero santu baina beti buru…Iñigo (Eneko) izenari uko egin eta Ignacio izena eman zion bere buruari, bere apaltasunean, Ad Maioren Dei Gloriam, horrela “unibertsalagoa” izanen zelakoan…Gure patroi buruzagiak…lehengo lepotik izaki burua.
Uztailaren 31ean, iñen al diagu?
Nik Real Sociedad-en jarraitzale guztiei lepoa moztuko nieke, Koxkor! Errege kolonizatzailearen predikulari maltzurrak!
Ba futbol talde horri izena aldatzea ez litzateke gauza txarra izango, ala bai Martin?
Vaya Semanitako gidoilaria (super graziosoa)ematen duzu.
Ez da inorri lepoa moztu behar.(okupatzailei ta beren morroiei behar bada…??…)Gure artean, batu gaitezen ta aurrera. Baina batasuna estrategia baten barruan soilik ematen delakorik, goazen hori lortzea.
Martin, Irungo alardea ez milizia foralen desfilea bakarrik. Hori ere bada, baina San Martzialgo bataila, 1522ko data eta parafernalia hori guztia milizia foralak baino lehenagotik ospatzen da Irunen. Kontua da gero bi gauzekin bakarra egin zutela: hau da, armen errebista San Martzialgo batailaren ospakizunaren egun berean egin zutela. Gaur egun ez da milizia foralaz inor oroitzen, ospatzen dena San Martzialgo bataila izaten da. Jendea San Martzialera (Aldabe mendira, bataila izan zen lekura) joaten da santuari eskerrak ematera.
Eta ez egin kaka-nahaste bat denarekin. Garitanoren agerpena kritikagarri den bezala, bera joango ez balitz ere, alardeak (pribatuak eta publikoak) inbaditzaileen ospakizuna dira. Eta Hondarribian berdin. Eta mesedez, ez atera Donostiako banderaren gaia, ze banderitekin ere nahiko komeri badugu eta, gure etxean bertan.
Kaixo Milu.
Puzlearen pieza guztiak mahai gainean jarri gabe edozertaz eztabaidatzea ez zait oso serioa iruditzen: Horrexegatik “San Martzial: zapalduon alardea” IkerA-ren testua guztiz partziala iruditu zitzaidan. Zuk diozun bezala Irungo alardeak bi jatorri nagusi ditu: 1522-ko batailaren oroitzapena alde batetik eta milizia foralen armen errebista bestetik. Bi hauen nahasketa eta itxura aldatzetik dator gaur egungo jaia. Horrarte biok ados.
Ez dakit nondik atera duzun 1522 batailaren oroitzapena (alardearen jatorri bat) armen errebista baina zaharragoa dela (alardearen beste jatorria), 1522 urtea baina lehenago ere egiten bait ziren armen errebistak.
Bestalde gaur egun foru miliziaz inor ez dela oroitzen diozu: A bai? Nondik atera duzu hori? Inor ez baldin bada foru miliziez oroitzen, non arraio ikasi ote dut nik foru milizien kontua? Normalean gauzak orokortzea ez da ona izaten Milu. Gehiago esango dizut: Ein batean arrazoi duzu: Irungo alardearen jatorriaz galdetu ezkero, jende askoren erantzuna oso sinplea izango da: “1522an frantsesei garaitutako gudu baten oroitzapena”. Baina aldi berean onartu beharko didazu ein batean interesatutako bertsioa dela, hau da, ez digutela esan nahi izan “foru milizien arma errebista” (lurraldearen independentziaren oinarrietako bat) bat izan denik. Eta frankismoan “frantsesei irabazitako gudua”-ren ideia zabaltzea bultzatu zutela. Zorionez Antonio Aramburu-k isilkako lan mardula egin zuen, eta 80.-90. hamarkadetan “foru milizien” azalpena indartuz joan zen, lehengo urtean bere lanen inguruko mahai ingurua ere egin zelarik.
Garitano niri bost axola, ez naiz hortan sartzen, eta Donostiako banderaren gaiari buruz nik ez dut ezer esan.
Kaka-nahaste bakarra gauzak behar den bezala ez azaltzea da, simplekerian eta karikaturizazioan eroriz: Hori da artikulu honetan egin dena. Bion artean gaia behar den bezala jorratzeko elementuak mahai gainean jarri ditugu, eta hemendik aurrera eztabaida “normal” bat hasi daiteke.
Bukatzeko IkerA, alardea burutzegatik espainarren okupazioa ospatzen jarraitzen dugula esatea guztiz partziala eta karikaturizatzailea da. Nire deskribapen fisikoak nire izaera deskribatzen ez duen bezala, 1522ko guduak ez du alardea jai kolonizatzaile egiten.
Alardeak guda kolonizatzaile bat gogorarazten du, subirautzaren oinarri garrantzizkoenetako bat (defentsa ahalmena) jaiaren bitartez bizirik mantentzen duen bitarten.
Beste gauza askok bezala jai honek ere aurpegi ezberdinak eta kontraesankorrak ditu, eta horrek ez du guztiz ona egiten baina ezta guztiz txarra ere.
“Frantzesei irabazitako gudua”, nik uste hori dela jendartean zabaldu den eta gelditu den bertsioa, kontakizuna (relatoa). Eta uste dut (usteak ustel?) jendartearen imaginarioan hori lotu dela Napoleonen aurkako guduarekin (badakizu, Agustina de Aragon, Mostoles…maiatzaren 2a Madrilen…)Izan ere, izan ere, San Martzialen eman zen garai horretan ERE gudu garrantzitsu bat. Wellington buruzagi INGELESA Lesakatik, Donostiaren konkista eta suntsiketa, San Miel zubiarena Beran…eta tropa españolek (Vitoria generalak?) San Martzial hartu zuten, frantzesen muino garrantzitsua. Ez, ez zen ekainaren 30ean gertatu, baina nik uste hori duela “burutan” jende askok.
Donostiako danborradak garai horiek gogorazten al ditu? Galdera da.
Eta bai, ados nago, guk eman behar diogu balorea eta esanahia, guk, bizi geranok; zeren, historia bera kontradikzioz beteta dago, ongi diozu, ez da ez zuria eta ez beltza (nahiz eta alardekoek hala jantzi 🙂
Horrengatik aipatu nuen banderaren konparazioa: jatorriz eduki bat izan dezake (gertaera batek), baina gurea eginik, geuk ematen diogu balorea eta edukia. Hizkuntzan hitzekin hori ematen da: edozein duela jatorria, hiztunak bereganatzen du eta ematen balioa. Demagun: “a buscarlo” > auskalo…
Tristea da gure arbasoen zapalkuntza ekarri zuen bataila ospatzea. (Orain arte interes ezberdinak medio, isilpean mantendu da eta gizarte zabalak ez daki hala izan zenik). Berdin Loiolako San Ignazio patroi eta “santua”rekin ere.
Baina, kontuz, uztailaren 7an ospatzen den (dugun) San Ferminekin ere gauza bera gertatzen baita. Garai batean (1591 arte), Iruñeko jaiak irailaren 24 inguruan burutzen ziren; egun, San Fermin txiki ospatzen den garaian. Baina 1515eko uztailaren 7an Nafarroako Erreinua Gaztelara atxikitzea sinatu zuten Burgosen(“batzarrean” nafar ordezkari bat bera ere egon gabe). Hortaz, ez dut uste egungo San Fermin ospakizunaren data egun horretan jarri izana kasualitate hutsa denik.
Kontraesankorra da, baina nik hainbeste maite ditudan jaiak, hainbeste gogoz hartu eta gozatzen ditudanak, gure historiako “porrot” edo traizio handi baten omenez ospatzen dira ein handi batean.
Iruditzen zait asko dugula oraindik ikasteko. Eta orain arte ohituraz, tradizioz edo usadioz goraipatu diren (ditugun) jai edo ospakizun askori uko egiten hasteko garaia dela esango nuke.