Kontu handiz ibiltzeko garaiak

Saiatuko naiz kontua ongi azaltzen. Ez da erraza. Oso onak dira. Zaila da kontatu nahi dudana zuri helarazteko modua aurkitzea, badakit, dantzalekuan ondokoarekin hitz egitea bezain zaila. Musika pintxatzen duen DJ-a, gainera, beraiena da: musika erraza, itsaskorra, bolumena topera, eta jende guztia dantzan. Begirada batekin, keinu batekin ulertuko bagina, ederra litzateke, baina ez da kasua: hitzak behar ditut. Garrasika has ninteke, baina orduan jende gutxiagorengana helduko nintzateke. Oihuka xehetasunak galtzen dira, eta esan nahi dudanak fintasuna eskatzen du. Esfortzua egingo dut, dena den, egin nahi dutena oso larria delako. Esango didazu amaitzen duzunean merezi izan duen edo ez.

Enpresa kultura berriaz hitz egiten dute; langileen parte hartzeaz; proiektu amankomunetaz. Nork ez du enpresa kultura berria nahi! Nork ez du langileen partaidetza sustatu nahi! Nork ez du proiektu amankomun batean parte hartu nahi! Eta ezagutzaren ekonomiaz, ekintzailetzaz, teknologiaz, lehiakortasunaz, berrikuntzaz, aldaketa etengabeaz. Eta sindikatuak traba direla. Noiz ez dira traba izan?

Sindikatuak sortu zirenetik gogorarazten diote kapitalari, “aizu, gu pertsonak gara, gu ez gara erreminta hutsa, ez gara makina bat; guk duintasuna dugu, eta kolektiboki antolatzeko gaitasuna, zure itsukeriari mugak jartzeko, gizatasuna mozkinen gainetik ezartzeko”. Enpresa medio bat da, bizitza helburu.

Hortaz, gure buruari egin behar diogun beste galdera da: Zeinentzat da traba sindikatua? Zeinentzat da kaltegarria langileak kolektiboki antolatzea? Zeinentzat mesedegarria? Hau esaten dut hainbat enpresetan kultura berria ezartzeko, langileak behartzen dituztelako sindikatuei uko egitera; ukatu egiten zaie kolektiboki antolatzeko aukera.  Eta badakizu horrek zer esan nahi duen, ikastolako patioaz oroitu: baloiaren jabeak erabakitzen du penaltia izan den ala ez, gola izan den ala ez; burua makurtu beste erremediorik ez duzu jolasten jarraitu nahi izanez gero.

Beraz, enpresa kultura berri bat bai, langileen partaidetza bai, eta proiektu amankomunak bai, baina bermatuz, beti, langileak sindikatuetan kolektiboki antolatzeko aukera. Bestela, proposamenak, ustel usaina izan dezake.

Bada beste klabe garrantzitsu bat, esaten diren hitzak, politak eta ederrak, benetazkoak diren edo beste intentzio maltzurrago batzuk ezkutatzen dituzten jakiteko. Kontuan izan, langileen lan- eta bizi-baldintzak, beti, beti, langile mugimendu antolatuaren indarrak hobetu dituela. Sindikatuek, berek, kooperatibak zituzten bere garaian, indartsu zirenean. Orduan patronalak ez zuen hitz egiten langileen partaidetzaz, kultura berriaz, proiektu amankomunetaz. Orduan, Francok, agintea armaz hartu zuenean, sindikatuak debekatu eta kooperatibak itxi zituen, patronalak negozioa egiten jarraitu zuen bitartean.

Oraingoan, geure buruari egin behar diogun galdera da: proposamena nork eta noiz egiten du?. Patronalak egiten badu, langile mugimendua oso ahulduta dagoenean… zeren bila dabil benetan? Hori gutxi ez eta Eusko Jaurlaritzak berak bat egiten du proposamen pozoindun honekin, jabetu gabe (edo jabetuta) langileentzat ekar dezakeen arriskua. Kontu handiz ibiltzeko garaiak dira, oso indartsu daude eta!

Baina ez da hori guztia. Gainera Urkulluk esaten digu erralitatetik kanpo gaudela! Diot nik, Adegik Arantxa Tapia hezi duen bezala, Tapiak Urkulluri ere pasako ziola management berriko liburu sorta ederra. Guru guztiek diote enpresek aurrera egin dezaten, langileok dugun guztia bertan eman dezagun, ez diogula gure ametsei uko egin behar, kontrakoa, gure ametsak betetzeko jardun behar dugula buru-belarri lanean, gure gaitasun guztiak zukutuz, halaxe etorriko omen da benetako berrikuntza. Horixe bera egiten saiatzen gara gu sindikatuan, eta Urkullu ere horretan zebilela uste genuen. Baina ez, errealitatetik kanpo omen gaude. Ezin dugu amestu eta eraikitzen saiatu bizitza ekonomiaren zentruan jarriko duen eredu bat; langileak pertsona duin gisa tratatuko dituena, gizon eta emakumeak berdintasunean biziko diren bidezko mundu iraunkor bat helburu. Imajina dezaket Urkullu, aurreko mende amaieran Steve Jobs-i esanez “ordenagailua, telefonoa, eta argazki/bideo kamera poltsikoan eramango dugula hemendik urte batzuetara?” Edo Artur Masi esanez, Zapatorerokin estatutua ezkutuan cepillatzen ari zenean, “2017an independentzia lortzear izango zaretela?” Edo Uxue Barkosi berari ETBko aurkezle lanetan zebilenean, “Nafarroako lehendakari izango zarela?” Zatozte errealitatera!

Kontua da garrantzitsuena borondatea dela gauzak aldatzeko orduan, erabakimena. Ez da nahikoa, badakit, baina ezinbestekoa bai. Esan dezakegu bi taldetan bereiz ditzakegula gizarte eta eragileak: gauzak beste era batera egin daitezkeela sinisten dugunak, eta gauzak ezin aldatu direnez dagoena onartzera behartutak gaudela uste dutenak (edo interes ezkutu batzuk tarteko hori diotenak). Badira langile mugimendua aliatutzat duten kooperatiba eta ekintzaileak, langile klase kontzientziatik, lan eta ekintza kolektiboaz kapitalismoa gainditu nahi dutenak, ekonomia sozial eraldatzailearen eta solidarioaren inguruan adibidez. Eta badira ekintzaile eta kooperatibak, sindikatu eraldatzaileak etsaitzat jotzen dituztenak, patronalaren kontzientzia dutenak, eta sistema kapitalistan, bertan, lehiakorrak izatea (ez da gutxi) beste helbururik ez dutenak.

Guk, nola ez, lehen ereduarekin egiten dugu bat, eta dugun erronka elkarlan hori lantzen joatea da. Iazko Alternatiben Herrian hortan saiatu ginen. Jaurlaritza bigarren taldean kokatu da. Patronalaren enpresa berriaren diskurtso tranpatia bere egin du, eta bide horretan traba egiten dien sindikatuak desagerrarazi nahi ditu. Hortxe kokatu behar da uztailaren 22an “Elkarrizketa sozialeko” mahaian sinatu zuten akordioa. Diote lan erreformaren aurka daudela. Negoziazio Kolektiboa blokeatua dago patronalak ez dituelako sinatu nahi lan erreforma mugatzen saiatzen diren klausulak dituzten hitzarmenak. Hori konpontzeko erabaki dute gutxiengoan sinatzen diren hitzarmenak, erreforma mugatzeko klausula gabekoak, hau da, lan erreforma onartzen dutenak, sustatzea, langileek hauteskundeetan aukeratu dutena mespretxatuz. Hau da, gutxieneko arau demokratikoak urratzeaz gain, aurka omen dauden lan erreforma zabalduko dute Euskal Autonomi Eskidegoan.

Ez dakit jabetu diren sinatu dutenaren larritasunaz. Badirudi ezetz, hemen ezer gertatuko ez balitz bezala dabiltza guztiak. Baina kontua oso, oso larria da. Honi gehitzen badiogu enpresetan patronalaren ikuspuntuko “kultura berria” ezartzeko lana egingo dutela buru belarri, oso kontuz ibiltzeko garaiak dira. Garai larriak benetan.

Ez dakit langileok bizi dugun arriskua ongi azaltzen lortu dudan. Saiakera behintzat, egin behar nuen. Esango diazu lortu dudan…

Kontu handiz ibiltzeko garaiak