Egunerokotasunetik abiatu –

Batzuetan ez da komeni atzera begiratzea, baina tentagarria ere bada. Zuzeu-k eztabaida honetan parte hartzeko gonbita luzatu digunean, ezin izan dut irakurri gabe utzi orain dela bost urte atari honetan bertan argitaratu genuena. Orduan Maltzagari buruz galdetu zitzaigun, eta gogoeta hura hartuta, honakoa ondorioztatu daiteke: batetik, ez dugula aurrera egin, ez behintzat espero genuen neurrian eta moduan, eta, bestetik, funtsean, ados nagoela orduan esandakoekin.

Artikulu hura abiapuntu, independentziaren aldeko prozesua niretzako ebidentziak ziren elementuetatik formulatu behar da:

• Independentzia gure gizartean gutxiengoaren nahia da, erakundeetan dagoen balizko gehiengo soberanista baten irudipenetik harago.
• Independentziaren aldeko prozesua aldebakarrekoa izango da, ez bokazioagatik, ezberdintasuna ez integratzeko bokazio hispano-gala hertsi eta sekularragatik baizik.
• Denbora askoan behintzat, prozesua soziala beharko du izan.

Eta nago hiru puntu horietan aipatutako hiru hitzek —soziala, minoritarioa eta aldebakarrekoa— nahikoa esaten digutela jarraitu beharreko bideari buruz. Baina ez naiz gai sentitzen independentziarako ibilbide orri bat marrazteko. Sindikatu independentista bateko buruzagi naizen aldetik, niri dagokit, gehienez ere, gure praktikak eta gogoetak denboran zehar erakusten digutena partekatzera. Besterik ez.

Independentzia ez da denaren konponbidea, baina ez nuke erlatibizatu nahi, ez baitago zalantzarik estatu bat izateak funtsezko tresnak ematen dituela nazioaren eraikuntzan eta babesean. Nolanahi ere, erabat ziur nago nik nahi dudana (alor sozial, kultural edo politikoan) ezin dela gauzatu gaur egun ezagutzen ditugun nazio estatuen mugetan. Horregatik, bertan jarraitzea ez da onena, ezta horiek kopiatu nahi izatera ere.

Proiektu integratzaile bat nahi dut, non integratzailea hitz polisemikoa den nahitaez.

Alde batetik, gutxiengoekin enpatikoa eta galtzaileen aldeko nazio eta estatu proiektu gisa ulertzen dudalako. Hau da, kapitalismoak prekarizatu eta pobretutako gehiengoen alde egingo duena, baita kolonialismoak, inperialismoak, arrazismoak, matxismoak, faxismoak… baztertu eta minorizatutakoen alde ere.

Bestetik, integratzailetzat ulertzen dut orainean haragituriko praxi soziala eta politikoa. Etorkizun alienante batera zuzentzen ez duen praxi bat, alegia. Izan ere, oraingo borrokek bakarrik eman diezaiokete gure proiektuari aurpegi gizatiar eta sinesgarria.

Eta, azkenik, praxi demokratikoki integratzailea. Bere xedea honako hau izango litzateke: sektore sozial, politiko edo kulturalki baztertuek edo gutxituek  sistema politikoan —gaur egun ez bezala– eta politika publikoetan eragina izateko eskubidea aldarrikatuko duen praxia; erakundeek herri klaseen eskaerekiko adierazten duten iragazgaiztasuna desagerrarazteko praxia. Erakundeen nagitasun hori benetako patologia baita, jakina: estatu jakobino eta kapitalistena, baina baita elitismoaren azpikulturarik okerrena eta desberdinaren ukazioa bere egin duten estatu azpiko egiturena ere; hiritarrak haur, ero edo basati gisa tratatzeko patologia, alegia (Sarrionandia, Moroak gara behelaino artean).

Orainaldiko proiektu hori, galtzaileengan oinarritua, gaur egun Euskal Herrian ezin da irudikatu ez bada kultura, gizartea, ekologia, demokrazia eta feminismoa eraldatu eta emantzipatzeko proiektu gisa. Baina kontua ez da prozesu subiranista euskalduna izango dela edo ez dela izango, edo feminista izango dela edo ez dela izango… Kontua da justizia egin behar dela, eskubideak eta duintasunak itzuli, eta, autodeterminazioa eskubide bat bezala aldarrikatu ordez, betebehar gisa hartzea: gure bizitza eta gure nahiak bideratzeko eta gure erabakiak arduraz hartzeko betebehar gisa, hain zuzen.

Proiektu independentista, herri klaseen behar eta nahiei erantzuteko gai diren gizarte borroken prozesu gisa uler dezaket soilik. Alde horretatik, independentismoak, eta batez ere independentismo politikoak, bere locus sozialari buruz galdetu behar du,  bere legitimazioa gizartearen ertzetan  aurkitzen saiatuz. Are gehiago, parlamentarismoak, bere lana ebaluatzerakoan, neurtu beharko luke ea instituzioetan jarduteko moduaren ondorioz mugimendu soziala eta nazionala indartzen den edo, aitzitik, ahultzen joaten den. Sinetsita nago mainstreamari uko egiteak eta legitimazio alternatiboko locus sozial berri bat aurkitzeak independentismo politikoari proiektu independentistak behar dituen atxikimenduak biltzeko aukera emango diola.

Inori leziorik eman nahi izan gabe, uste dut euskal sindikalismoak jarraitutako bidea kontuan hartu beharko litzatekeela: Europan eredu sindikal hegemonikoa den kontzentazio sozialaren ereduari uko egiteak, eta laneko gatazken eta greben buru izateak (Europa osoan), gure herrialdean afiliazio dentsitatea ingurukoaren oso gainetik jartzeaz gain, sindikalismo abertzaleak nagusitasuna lortu du berez Espainiakoa subsistema bat den lan harremanen esparru honetan.

Era berean, sindikalismotik, gure esperientziaren arabera, lan eta bizi baldintza hobeen aldeko eguneroko borrokak nazionalismo politikotik at bizi izan diren pertsonak “abertzaletzeko” ahalmen handia duela iruditzen zait. A priori “bakarrik” lan baldintzak hobetu nahi dituzten pertsonak euskal eta euskal erakunde baten barruan kokatzea zubi pribilegiatua da gure hizkuntzarentzat, gure borroka esparruak eta gure erabakimena eta negoziazio ahalmena sendotzen duten ekimenetarantz gerturatzeko hainbat jende. Erakunde nazional baten kokatze horrek beste kokatze batzuk aurreratu ditzake, baldin eta ikuspegi nazionalean lan egiten duten erakundeak, eta, bereziki independentismo politikoa, gai bada lan munduaren eguneroko pultsoarekin lotzeko. Berdina beharko luke beste borroka esparru askotan, sindikalaz aparte.

Egungo testuinguruan, nire hausnarketa bukatzeko, independentismoaren etorkizunerako ene ustez garrantzitsuak diren hiru gai aipatu nahi ditut.

• Lehenik eta behin, gure autogobernuak pairatzen duen inpugnazioa. Ez naiz ari urte hauetan irauten duen higaduraz bakarrik, ezta nazionalismo agintariak eta Espainiako gobernuek ohituta ditugun transferentzien merkataritza kudeaketaz ere. Pandemiaren bi urte hauetan, gure ahalmenen utzikeria izugarria egin da erabakiak hartzeko. Gutxi gastatzea, enpresa mundua gogobetetzea, eta Espainiarekin eta auzitegi arduragabeekin ez konfrontatzea, badirudi izan dela pandemia egoera kudeatzeko agindua, non, osasun larrialdiari behar bezala erantzuteaz gain, erabaki tresna propioei prestigioa emateko aukera zegoen.
• Bigarrenik, ezinbestekoa da klima aldaketari buruz hitz egitea. Soilik esateko, ene ustez behintzat, klima aldaketaren aurkako borrokak ederki asko laburbiltzen duela ezker eta abertzale gisa lortu nahi dugun guztia edo ia gehiena. Izan ere, Euskal Errepublika subiranoa deszentralizazio eta birkokatze produktiboari, trantsizio ekologikoari, subiranotasun pluralei (elikadurari, energiari, teknologikari…) lotuta ulertzen baitut. Tokikoa indartze hori, noski, interdependentzia globalak erabat eta kontzienteki onartuz, guztiz bat dator ene aburuz datozen hamarkadetan abertzaletasunaren definizioak bildu behar duenarekin.
• Eta hirugarrenik, beste ebidentzia bat gogoratzea: proiektu independentistak, eraldatzailea bada, kultura eta komunikazio espazio trinkoa eta desberdina behar du. Ondo dakite hori gure hizkuntzaren etsaiek. Badakite milioi bat hiztun dituen hizkuntza gutxitu batek ez duela arriskuan jarriko bere  hizkuntza hegemonia. Baina badakite, halaber, gure hizkuntzak komunitate bereizi gisa eraikitzen gaituela, eta gureak, euskarak alegia, korporazio handien interesa bereganatzen ez duen heinean, komunitate dentsitate hori erreferentzia alternatiboez eta xede kontrahegemonikoez elikatzen ahal dela, eta kultura espazio menderatzaileetan nekez entzungo direnei protagonismo pertsonala eta soziala emateko aukera duela.

Azken urteotako gertaera batzuk gogorrak izan dira: Kataluniako prozesuaren aurkako errepresioa, Europa osoan muturreko eskuinak izan duen gorakada eta artikulazio antolatua, pandemiaren kudeaketan estatuz azpiko esparruen ahultzea… Errealitate horiek edozein militante eta erakunde independentistaren animoa kolpatu dezakete. Baina asko da gure proiektu politikoa indartzeko egin dezakeguna eta egin behar duguna. Ahalmen izugarria dugu eguneroko borrokei helmuga bat eskaintzeko gai bagara eta oraingo garaipen txikiei prestigioa ematen badiegu.

 

#EztabaidaNazionala

Egunerokotasunetik abiatu  Egunerokotasunetik abiatu  Egunerokotasunetik abiatu 

Egunerokotasunetik abiatu