Eneko Bidegain: “elkarri bizkarra ematen ari gara”
elkarri bizkarra ematen ari gara –
Jon O. Urainek egindako elkarrizketa, Berrian argitaratua.
Euskal lurraldeen eta herritarren arteko distantziaz eta hura txikitzeko neurriez gogoetatu du Bidegainek ‘Lurraldea eta herria. Zazpiak bat. Atzo, gaur, bihar’ liburuan. Orainaz ezkor, geroan du itxaropena.
Sarako Idazleen Biltzarrean izan da Eneko Bidegain kazetari eta Mondragon Unibertsitateko irakaslea (Baiona, 1975). Lurraldea eta herria. Zazpiak bat. Atzo, gaur, bihar liburua aurkeztu du bertan. Zatiketa administratiboaren diagnostiko mardulaz harago, hura gainditzeko neurriak jaso ditu liburuan, «eztabaida irekitzeko».
Lurraldea eta herria. Nola ikusten dituzu bata eta bestea?
Lotuta erabat. Lurralde batean egituratzen da jende talde bat, eta jende talde horrek hartzen du identitate kolektibo bat, kultura bat. Azkenean, munduko lurra jende taldeka egituratzen da; horiek herriak osatzen dituzte, eta herri batek bere lurraldea dauka. Herri batek gal dezake bere lurralde zati bat, edo osoa, ondoko herri batek okupatzen duenean. Munduan zehar, estatuak horrela sortu, handitu, txikitu eta desagertu dira azken mendeetan.
Zein da liburuaren tesi nagusia?
Kezka nagusia da Euskal Herriaren lurralde batasunaren egoera. Aztertu nahi izan dut nola izan den herri batu bat historian zehar, nola galdu duen batasun hori eta zeintzuk izan diren erresistentziak Euskal Herriaren askatasunaren aldeko mugimenduan. Bestetik, gaur egungo egoeraren irakurketa bat egin dut: azken urteetan, distantziak handitzen ari dira antolaketa administratibo baten edo bestearen mende dauden zatien artean.
Nola gertatu da hori?
Hori ilustratzen duten hainbat egoera aipatu ditut; adibideak milaka daude. Asmoa ez zen gure lurralde zatiketaren arazoen entziklopedia bat egitea, baina bai sentsibilizatzea zer arazo sortzen zaizkigun eguneroko bizitzan. Bukatzeko, zer egin batuago izan gaitezen. Helburua ez da proiektu politiko bat egitea, baizik eta pista batzuk ematea, eztabaida irekitzeko. Herri honek aurrera egingo badu, egingo du bere lurraldearen kontzientzia edukita eta horren arabera jokatuta. Azkenaldiko egitura administratiboaren ondorioz, elkarri bizkarra ematen ari gara. Nire ustez, bizkar emate horrek herri proiektua bera ahultzen du. Herri kontzientzia galarazten digun egoera bat da, eta herri kontzientzia galtzen duen herri bat nekez sar daiteke askapen prozesu batean.
Ataletako batean «hiru errealitateen tranpaz» mintzo zara.
Ez dakit Euskal Herrian badiren hiru errealitate edo hamaika, eta ez dakit errealitateak diren antolaketa administratiboaren araberakoak. Ez dut uste Goizuetak [Nafarroa] eta Barakaldok [Bizkaia] ez dutenik errealitate bera, eta aldiz Goizuetak eta Segurak [Gipuzkoa] bai. Gure errealitate linguistikoak eta sozialak ez daude egituratuta muga administratiboen arabera, beraz, hiru errealitate daudela esatea hanka sartzea iruditzen zait. Beharbada badaude hiru, lau edo bost errealitate, baina ez antolatuta mapa administratiboaren arabera. Mapa administratiboak ez du islatzen errealitateen mapa.
Kontzientzia aipatu duzu. Hura indartuta gainditzen da zatiketa, edo zatiketa gaindituta indartzen da kontzientzia?
Zatiketa administratiboaren arabera funtzionatzeak areagotzen du kontzientziaren galera. Adibide gisa, Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Nafarroaren arteko banaketa. 40 urteko ibilbidean, ideologikoki irabazi dute Nafarroa eta EAE zatituta ikusi nahi dituztenek. Alde horretatik asko galdu dugu Euskal Herria bat dela pentsatzen dugunok. Mapa instituzionaletik abiatutako eskemek areagotzen dute zatiketa administratibo hori, eta, beraz, herri bakarra garelako kontzientzia hori ahultzen dute. Nola eman buelta? Eguneroko lanetik; ez hainbeste politika instituzionaletik. Herrigintzatik berraktibatu behar dira garai batez egon ziren harreman kulturalak, herri mugimenduen artekoak, lagun artekoak, kirol arlokoak… hortik aktibatu daiteke herri kontzientzia.
Mugaren zatiketa gainditzeko neurri ugari proposatzen dituzu. Batzuk aipatzerik?
Adibide zehatzak ematen ditut; batzuk zailagoak diruditenak, beste batzuk antolaketa pixka batekin egin daitezkeenak… desaktibatu beharko litzateke, edo alternatiba bat sortu, estatistiken arazoari. Estatistiken espekulazio bat dago azken urteetan; nire ustez, ez da inoiz egon azken urteetan bezainbat estatistika. Erakundeek erabiltzen dituzte beren interesen arabera, baina estatistikek antolaketa administratibo baten argazkia egiten dute. Gaur egun, komunikabideetan erraza da horiek ematea, asko iristen baitira, baina horiek ematean, Euskal Herriaren mapa faltsu bat elikatzen dugu egunero-egunero. Azken hamabost urteetan, gure lurralde mapa itxuraldatu da. Ez da bilakaera instituzional baten beharrik Euskal Herria aintzat hartzen duten sektoreek horri buelta emateko. Antolatuko balitz estatistika etxe bat, nazionala, erakundeek, komunikabideek eta denek elkarrekin lan eginez…
Kezka bat aipatu duzu abiapuntu gisa. Etorkizunari begira, baikor zara?
Gaur egungo egoeraren irakurketa ezkorra egiten dut, baina etorkizunera begira badaukat itxaropena. Herri honek badu potentzial handia bere hizkuntzaren, kulturaren eta elkar ezagutzearen alde egiteko. Ez zait hain zaila iruditzen Euskal Herri guztiak elkarrekin gauzak egitea. Lapurdin ahul dagoela euskal kontzientzia? Ahulagoa izango da harremanik ez badu gipuzkoarrekin, nafarrekin, bizkaitarrekin edo arabarrekin. Eta alderantziz; harremana egunerokoa eta naturala balitz, herri kontzientzia ere handituko litzateke, hizkuntza ere beharrezkoago izango litzatekeelako. Badago potentziala, baina aktibatu beharra dago.
elkarri bizkarra ematen ari gara
elkarri bizkarra ematen ari gara
“Nola izan den herri batu historian zehar, nola galdu duen batasun hori eta zeintzuk izan diren erresistentziak”… Nabar Estatua ekuaziotik at uztearekin ez dago ulermenik. Nabar Estatuari bizkarra ematea estrategia politikoari bizkarra ematea da.
Noski herri honek baduela potentzial haundia hizkuntza eta kultur mailan, falta zaiona da arrazonamendu politikoa berreskuratzea.
Aranismoa eta zazpiak-batarena, inperialismoak moldeatu ziguten pentsamendutik atera behar gara.
hamabost.net/categorias/ahotik-eskuara-bihotzean-eta-buruan-nabartasuna/
Zazpiak batarena moldeatu zigutela zer? Nafar estatua izan da euskal egiturarik haundiena, Baina ez da lehena izan, ez bakarra ta ezta azkena ere.
NAfar Erreinua euskal lurraldeak baino askoz haundiagoa zen, Nafar erreinuak inoiz ez zituen izan euskal lurralde guztiak bere barne, askok bai ta batzuk menpeko (baina ez Nafarroa izanda) , baina ez den denak.
Nafarroaren historia defendatzeko lurretik bota behar al da Aranak izan duen garrantzia (ta ez naiz bere zalea), Zazpiak batak izan duen garrantzia? Hemen bakarrik Nafarroa balio omen du.
Nafarroa baino lehen euskaldunak ginen , Nafarroa ta gero euskaldunak ginen, beraz Nafarroa baino lehenago hau jada Euskal Herria zen ta gero ere izango da.
Ta balizko estatu burujabe batean, denok akordatzen duguna izango gara edo NFEkoek diotena? Duela 40 urte Nafarroa euskaldi da. Orain diote (ta ez da egia) Nafarroa Euskaldi ez dela, ai ene, NFE euskaldi izan da Euskaldi sortu zenetik EHren sinonimo bezala sortu zelako. NFE edo Nafarroako aldundiak , behin baino gehiagotan saiatu da gurekin batzen. Arana baino lehen, Nafarroako aldundiak zioen EHren parte zela….
Balizko estatu batean Nafarroa izena hobesten bada (niretzako Euskal Herria hobetsi behar da inoiz inor ez ahazteko zer herri dagoen hemen) niretzako ondo, baina hortik Nafarroa izan behar dela bai edo bai, ba ez.
Gutxiago hainbeste espainiol ustezko abertzaletasun nafarrera pasatzen ari direnean , Nafarroa Espainian gelditzeko, Nafarroa murritza dela beraien nazioa diote, Espainia denean.
Asko irakurri dut Nafar Erreinuari buruz ta gauz askoren artean erran dezaket euskara bost axola zitzaiela han agintzen zutenei. Ta bai, badakit zer errege agindu zuen euskaraz liburu batzuk idatzi zitezen, normala gehienak euskaldunak zirelako. Badakit zenbat pleito egon ziren konkista ta gero euskaraz ez zekitenekin gehiengoa zirelako… Baina zer hizkuntza erabiltzen zuten idazkietan? Ba hori, gaur egungo konplexuak aintzineko noble ta erregeek bazuten. Gauza da erratea Lingua Vasconum Lingua Navarrorum (ez duela esan nahi bakarrik Lingua Navarrorum Euskara dela) esatea gehienak euskaldunak direlako, ta beste bat, euskara berezko ta gehiengoaren hizkuntza izanik, eman zioten leku txikia.
Gure artean mokoka hastearren.
Suagaar, arrazoi dezu.