Educatione permanente baten alde – 

Fourastié Jean. Pour une education permanente. In: Communication et Langages, no15, 1972. pp. 17-23. doi:10.3406/colan.1972.3940  www.persee.fr/colan033615001972

Naffarreraco traductionea: 2022co urtharrilaren 1an çucendua

Euscal Ikasleon Bilçar Aurreracoia

Laburqui:

Bacoitzac nahi luque ahal ukaitea, bere scolaritatearen eta nerabegoaren ondoren, conservatzea eta completatzea bere eçagutzac, berriac adquiritzen, hitz batean iraun intellectualqui viciric; gurari hau, Herri Universitateac badu bihotzean realiçatzea formatione permanenteaz. Ceinçuc dira haren helburuac? Certan differitzen da hura Universitate classicoaren gaurco iracascunçatic? Cein dateque bere thoquia ethorquiçunean?

Hurache da conferencia baten subjectua cein eman bait çuen, 1971co açaroaren 30an, Jean Fourastiéc Lausanneco Herri Universitatearen Aulan, haren hogueigarren aniversarioaren occasionean.

…

EDUCATIONE PERMANENTE BATEN ALDE

Jean Fourastié

Viciric iraun, cer dasignifica horrec? Guiçonarençacotz, gauça da, alde batetic, ez içaitea extrangeroa bere epocari, hura comprenitzea; berce aldetic, behar du içan eta seguitu içaiten populatione activoaren membro, productionearen techniqueei, economia mondialetacoari lothurico herritar bat; horrec implicatzen du ecen ez dela vici bacarric berarençacotz, baicic eta bere demboraco mantencen bait da. Hala, medicu batec capaz içan behar du medicunça practicatzecotz adaptaturic epocarat non bere patienteac artatzen bait ditu; berdinetan da bancari batençacotz, ingeniari batentzacotz, etc. Eguiteco hau, bere demboraco içaiten seguitzea aldi berean individuo beçala, hiritar beçala, populatione activoaren ossagai beçala eta productore beçala, bilhacatzen da lan activo bat. Scienciac eta technicac motelqui evolutionatuco diren heinean, culturac eta civiliçationeac seguitzen dute içaiten evolutione bateco primateac, atmosphera intellectual bateco cein variatzen bait da, bainan motelqui, vicitza humano baten cursoan.

Bada orain cer berri eçagutzecotz, adquiritzecotz, ikustecotz, cein gueroz eta çailagoa bait da comprenitzecotz -berdin iracurqueta traditionalaren eçagutzequin- bere gaztaroco hizcunça classicoa gorde duenarençacotz. Materien evolutione osso azcarraren factuaz, languageac eurac transformatzen dira, oinharrizco communicationeac berriztatuac dira.

Lege franciar bat içan berri da (1971an) promulgatua formatione permanentearen gainean; hura ez da oraindic vigorean sartu, eta ez da possible jakiteric berarequin eramanen ote dituen espero ditzaquegun fruituac. Bere volumenaren eta bere importanciaren causaz, legislatoreec dembora jakin bat hartu dute emuguitzecotz, consideratzecotz harec posatzen dituen problema guztiac; bainan oraingo egoerac erakusten duen beçala, hamaborz urtheren ondoren, assistitzen ari gara problema hauequico consciencia-harce baterat. Beharco liçateque formatione permanenteco instrumentu hau sortua içan ledila gaur eguneco beharren neurrirat; Comptua da punctuan jarcea cerbait gauça capitala cein, berdin perfectuqui lorthua içan gabe, içanen bait da importancia equalecoa edo berdin handiagocoa gainonceco educatione scholar eta universitario gucia baino.

Iracascunça traditionalaren crisia…

Oraingo gaur bertan (1971an), iracascunçaren charga finançario eta humanoa -lehen, bigarren eta goi mailacoa- enormea da. 1840 inguruan, epocan non Frederic Ozanan -Saint-Vincent-de-Paul’en Societatearen fondatzaileetaco bat, obra social eta charitatezco enseinamenduco institutionea- Sorbonnen bait cen, honec (Universitateac) hamahirur pulpito comptatzen cituen; gaur Pariseco regioneac totaliçatzen ditu hamahirur Universitate Sorbonneri lothuac eta bi milla professore. Differencia honec emaiten du Universitate classicoaren hazcunde formidablearen ideia bat.

… Ressolutua formatione permanentearen bidez

Umeei, nerabeei eta studianteei dispensatzen çaien iracascunça traditionala opposatzen çaio Herri Universitatecoari, non preocupationea educatione permanentea bait da, cein guciei çucencen bait çaie; Universitate honec, iraganarequin relationeric gabe, içanen da lehendavici deitua dembora laburrean içaiterat goi mailaco institutione, gaindituz ordu-copurutan iracasleec eta ikasleec acomplitu lan volumena; jarraian Universitate classicoa gainditzerat ceren eta çucenduco bait çaie hiritar guciei eta ez bacarric hogueita bortz urthe artecoei; adin hau gainditua içanen dutenac ez dira içanen guehiago ikasle dembora ossoan baicic eta aldi berean iracasle eta ikasle. Hor datza differencia Universitate traditionalaren eta Herri Universitatearen artean. Bi rolac interaldagarriac içanen dira: halaco persona içan ahalco da iracasle materia batean eta ikasle berce batean: Universitate classicoan baino guehiago, eçagutzac escuratu dituztenec iracatsico derauete euren aldetic berceei ceinei ez bait daducate jakinça hau, edo badaducaten bat differentea. Guehiago apprenitzen ez duen lagunac berac ez deraue ecer guehiago apprenituren berceei: benetazco professorea da ceinac eçagutzac çalançan jarcen dituen, eurac viciz. Herri Universitatearen lana da beraz hiritarren enseinamendua: bere ikasleac harcen ditu Universitate classicoa uzten dutenen artean eta ceinec experiencia personal guehiago, sençu critico bait dute. Baita ere ba da çailagoa iracasle içaitea Herri Universitatean Universitate traditionalean baino: lehenac representatzen ditu enseinamendu classicoarequico communicatione intellectualeco valore superioreac, elkartruque honen causaz, iracaslea gutiago da sclerotua, bere statusa da berdiqui gutiago permanente.

Gauça da ecen herri enseinamendua deithua dela bere massan bihurcerat cerbait considerable communicationearen, pensamenduaren elkartruqueei concernitzen daquien hortan; cocatzen da elkartruqueco clima honetan personen artean ceinac provisionalqui iracasle eta ikasle diren.

Problema quantitativo bat: eçagutzen volumena.

Iracascunça traditionala jada enormea ba den bitartean, herri-iracascunçaa deithua da içaiterat monstruosoa. Cergatic? Gaur egun, guiçonac eguin behar du ethengabe guehiagoz fonctionatzen bere garuna. Lan permanenteac, bere aspectu materialetan, fonctione guisa daduca remplaçatzea productionezco tareac mechanicoengandic; esculanaren faltaren causaz (languile atzerritarrei deia), tarea hauec gueroz eta guehiago machinec burutuac dira, ceinçuec remplaçatzen bait dituzte baita esculanetan erabilcen diren atzerritarrac. Productione economicoa, ceinac absorbitzen bait çuen lan physico humanoa, absorbituco du ordutic gueroz eta gutiago, bainan beharco du guehiago lan intellectual handitu bat, nondic eta muguimendu handi bat: dembora libre guehiago, lan gutiago, non iraupena reducitua içango bait da asteroco 40 ordutarat aste copuru murriztuago batean urthero. Demboraren restoa, guiçonac vici beharco du, eta bere dembora librea erabili, erraiteracotz, bricolagean; bainan dembora libreen problema honec eraguingo ditu orden politico eta socialeco questioneac. Guiçona içanen da gutiago fatigatua, hobe beraz, eta vicico da osso dembora lucez; ez eduquiric activitate physico guehiago, eduquiren ditu behar intellectual areagotuac: munduac evolutionatzen du osso azcar eta ethengabe, eta cultura adquiritzeco beharra sentitu eguiten da, ihes eguitecotz sclerosiari eta dephasageari. Guiçona mantendu behar da evolutione technologico, social, artistico, intellectual honen corrontean, bercenatz osso azcar içanen da extrangeroa bere herri proprioan eta bere guiçarte proprioan: bere burua cultivatzeco beharra du, badu dembora disponiblea.

Dembora berean, aguercen da sporadicoqui inquietude latenteareco elementu bat cein assaltatzen baititu guiçon anhitz gure garaietan eta ceina provenitzen den aguian munduco eçagutzen eta norberaren realitatearen arteco decalagetic: guiçona angustiatua da munduco evolutionearen azcarciaren aurrean. Individuoaren beharrec eta behar economicoec demandatzen dute ecen guiçonec contura daitecela munduaz nonvici bait dira. Horrec exigitzen badu ere lanordu copuru considerablea. Hortaz, herri-iracascunçaren tarea enormea da: lan honec implicatzen ditu desarroiloac, implementationeac. Iracascunça traditionalaren crisia imputagarria çaio hazcunça honi, effectivo gueroz eta guehiagoei: franciar Universitateco gaitza dathor nondic eta passatu bait da mende bat passattoan hamahirur iracasletic bi milla iracasle içaiterat goi mailaco iracascunçan Pariseco regionean, evolutionea ceina ecin bait da eguin problemaric posatu gabe, erraiteracotz iracascunçaren qualitatearena.

Universitatearen crisiac arguipean jarcen ditu iracascunçaren problema qualitativoac: nola iracatsi materia elementalac ere, ama hizcuntza beçala, mathematicac? Herri Universitateari dagoquionean problema essencialac hirur punctuetan laburcen dira.

Iracascunça eta realitatea

Iracascunça honec behar du hastecotz, educatione universitario classicoac baino guehiago, mantencea realetic guertu, hiritarrengandic guertu; hari da nori çucencen bait çaio, norequin contactuan mantendu behar den. Importancia berdinecoa da berheiztea ideia orocorrac eta ideia abstractuac: Herri Universitateac principio orocorrac behar ditu, bainan lothura bat principio hauen eta realitate quotidianoaren artean ecimbercecoa da. Baldin, haimbat casutan, Universitateco iracascunça isolatzen ahal ba da çonalde guehiago ala gutiago abstractuetan, hori ez da posible problema concretuac abordatzen direnean: hiritarrac baditu ethengabe presenteac problema spiritual edo personalac, bere experiencia proprioaren fructu, eta horrec hura asco urruncen du nerabe gutiago experimentatutic ceina centratuago dagoen cerebralitaterunz.

Educatione permanenteac behar du bethi refferitzea lanari, lan eguiten dutenen ekinçari, officio bat exercitatzen dutenei, fonctione officiala, politicoa, artisticoa, etc. Bere objectua da mantencea guiçona “marcha egoeran” actionean. Herri Universitateac behar du baita comptuan harcea realitate osso precisoac hala nola recyclagea, reconversionea: evolutione azcarreco guiçarte batean, harec mantendu behar du hiritarra egoera activoan, scienciaren, technicaren progreso berrienequin comptatuz. Bere problema ere berdin bada, ukitzea ahalic eta gende guehien, eta ez bacarric talde ttiqui bat.

Classe ertainen relais-rola

Rol bat osso garrancitsua atchiquitua çaie classe ertainei: har ditzagun Algeriaco eta Swizzaco adibideac: badira Algerian buruçaguiac capacitate intellectual eta intelligenciarequin, cençu çabal batean, analogoac eta comparableac Swizzaco buruçaguiequin. Era berean, esculan ez qualificatua ez da osso ezberdina bi herrialdeotan. Nondic dathoz, beraz, orduan, bi herrialdeen arteco vici-maila

eta egoera economicoen differenciac? -Quadroengandic, technicariengandic, gendeengandic cein gai diren eguitecotz relaisa empresa-buru handien eta obreroen artean. Differencia emaiten da classe ertainetan, relaisa ceinaren gabecian bait dugu ecimbercean inefficacia economicoa eta dictatura politicoa; classe hauec valorean jarcen dituzte maniobrac, eta relaisa eguin behar da classe dirigenteen eta populuaren artean, bercela azpigarapena dago eta. Classe ertainac içan behar dira bilhacaraciac technica comprehenitzeco gai eta hura applicatu ahal içaiteco gai hiritar eta productore beçala. Herri Universitateac behar ditu ere sustatu classe ertain hauec, ceinen gabecian hondoratzen baitira economia eta democratia.

“Informatione-bombardaquetaren” aurca borrocatzea

Nola mantendu Universitate traditionalaren ikaslea eta hiritarra iracascunça permanentean eta eguneroco ekinçan, comptuan hartuta sciencia eta technica aurreratuenac? Orain arte, alumnoec -lehen mailaco scolatic goi malaco enseinamenduraino- soffritzen dute benetazco informatione bombardamendu bat; horrec eramaiten du “encyclopedismora” ceinac provocatzen baitu benetazco traumatismo bat, norabide galce bat. Excesoari jarraiqui, programmac bilhacatzen dira demential, jakin beharreco gaucen cerrendac indefinituqui luçatzen dira; bainan eçagutza benetan escuratuac murrizten dira ere. Gauça guehiegui apprenituz ere, nerabe ertainac ez daqui guehiago ecer firmequi. Ascotan decuraiatzen da ere apprenitzeco efforta eguin baino lehen, eta scienciaren mendea scholaren mediocritatean ilhuncen da.

Bainan informatione hauec ez dathoz soilqui scholatic, thoqui gucietatic dathoz, radio, televisione, affichac, conversationeac, dendetaco vitrinac, gure inguruan ikusten dugun guciatic. Adin ttiquietatic, bombardatuac gara goicetic arratseraino cerequin eta informatione çathicatu, sporadico, ez jossiequin, cein anhitzentan contradicitzen diren euren artean. Beharco liçateque haiec examinatu, meditatu, bainan informatione berriec oztopatzen draucute hori, eta ez dute baicic eta effectu negativoa.

Fondamentalqui, garuna bada machina biologico bat ceinac pensamendua engendratzen bait du, stockatzen, enregistratzen eta tractatzen. Bainan cer eguiten du harc? Ba al daki haiec çucenqui tractatzen, haien artean harremanetan jarcen, fecondatu batzuc berceequin. Ahal ditu haiec mobiliçatu eman beharreco erançunetan erabilcearren? Ez. Garuna hala moduz da bombardatua non ez bait dakizqui guehiago stockatzen ezta ere tractatzen informationeac: hortaracotz, beharrezcoa liçateque refflexione minimo bat, haiec pensatzecotz, classetutzecotz, lotzecotz memoriac jassoa duenarequin, eta orobatassun bat eguinez. Guiçona ailegatzen da guehiago ez retenitzerat. Baita persona ascoc, televisione emissione baten ondoren, ez dute guehiago refflexioneraco demboraric; exceptionala da gogoratzea ikussi duguna; edo, arratsaldero, ahanzten dugu.

Bada systemaren haustura bat. Gu gara ascoz gutiago gai informationea tractatzecotz gure arbassoac baino, nahiz eta guehiago dugun stockean; gure umeec ez guehiago gu baino, ez dute ecer ere retenituco. Egoera hau da graveena oraingo iracascunça universitarioaren orientationearen ondorioen artean: urthe lucez, enseinamendu hau estuqui lothua içan çaie Humanitateac utzitaco ideia fondamentaleei, ceinac gazteei inculcatuac içan behar bait ciren, ceren eta haiec importanteac aguertu bait ciren aurreco belhaunaldientzacotz; horrela iracatsi dugu Aristotelesen eta Platonen philosophia. Ondoren, bada iritsia sciencia experimentala eçagutza berriequin: horrela iracatsi behar ukan dugu Ohmen leguea, notione eceçaguna Platonençacotz edo Descartesençacotz.

Herri Universitateac oraindic baditu çalançac cer iracatsi behar duenequico criterioaren gainean: eman behar çaio prioritatea scienciatic dathorrenari? Pensatzerat ethorriac gara ecen iracatsi behar direla scienciaren resultatuac, berce aldietan philosophiaren edo theologiarenac beçala; horrec eramaiten du via deductivo eta rational baterat ceinac ez baitu neholaz ere reppresentatzen adquisitionearen abiaqueta, ikerquetarena ezta descubrimenduarena ere; apprenitzen dugu “resultatua”; ez dugu apprenitzen nola iritsi garen resultatura.

Herri Universitateac ez du simplequi iracascunça classicoaren jarraipena hartu behar ez eta guehitu ere informatione bombardamenduari; comprenitzen dugu ecen impossiblea bait da perpetualqui eguneratzea eçagutzac cein osso azcar hondatuac diren. Behar da bombardamendu honi resistitzeco gai içaitea, hautapena eguitecotz, hura dominatzecotz, jassoa ecin dena içan botatzecotz, ez bada deserrotutzea edo atoniaren phena nahi bederen. Solutionea da presentatzea informationea nola eçagutzaren adquisitioneco adibide concretuac, ez helburu beçala berez, ez jakin beharreco catalogoa beçala. Bombardamenduac suicidiora eramaiten du; pensamenduaren autonomia restauratu behar da: hausnarquetaren beharra, informationearen adquisitionea dominatu.

Ametseraco eta hausnarquetaraco escubidea

Orain arte, iracascunça evocatua içan da bere bere scienciarequico harremanetan. Haubitarte ecin da eraman hiritarren educationea sciencia hutserat, berdin baldin bere iracascunça hartua bada cençu çabalduan bere ambitioneetan eta murriztua eçagutzen limitean. Effectivoqui, guiçonac badu serenitatearen, edertassunaren eta spiritualitatearen beharra, ez soilqui efficaciarena; badauca garun bat conceptuac eraiquitzeco capaz dena, eta questioneac posatzen ditu existenciaren cençuaren gainean, Statuaren, nationearen, collectivitatearen, individuoen arteco harremanen gainean, problemac hauec ceinac scienciac ez bait ditu tractatzen. Herri iracascunça scienciaren gainean appuyatu behar da, ceinac descubrimenduac communicatzen dituen, bainan ez dituen ignoratu behar guiçonaren aspiratione saconac, ametsarequico, reflexione personalarequico, edertassunarequico…. A. Malrauxec explicatzen duen beçala bere La condition humaine lanean, gu gara aldi berean “pensamendu argui bat eta instinctu bat”; instinctua bada code geneticoan inscribaturico reflexuen mulço bat. Gure garun-systema concebitzen da nola eta coexistencia içaqui vicidun bat berean systema cerebral “berri” batena, analogoa mammifero recenteenenarequin (50.000 urthe), neoencephaloa, eta berce garun-systema batequin, çaharragoa, paleoencephaloa, ceina communean bait dugu arrainequin eta choriequin eta ceinac dituen fonctione reflexu instinctivoac. Descubrimendu berrienen arauerat, homininoa lurrean aguertua içan çatequeen jada Terciarioaren bucaeran. Paleoencephaloa eta neoencephaloa coexisticen dira guiçonean, coexistencia nahico nekagarri batean ascotan. Bietaco batec ere, dena den, behar du ez eta ecin du ere bere burua annulatzen bercearen aurrean.

***