CC: Iritzi bat, eta ez legeaz
CC: Iritzi bat, eta ez legeaz –
Iban Arantzabalek bere blogean.
Iritzi bat diot, ze zenbat buru… Hau da, iritzi hau ez da inola ere zuk zer egin behar duzuka idatzitakoa.
Aukera bat dira lizentziak, eta aukera interesgarria cc lizentziak bai norbanakoentzat bai enpresa txiki, ertain zein handientzat. Blog honetan agertzen dena inork lau haizetara zabaltzea gura balu aukera luke: lana kopiatu, banatu edota nahieran erabili. Kasu honetan, aitortu-partekatu berdin. Blog sarrera hauetatik dirua irabaziko banu (inposiblea, edozeinek dakienez) eta nire pentsura inork irabazterik nahi ez banu, beste lizentzia aukera batzuk ere banituzke, adibidez: “aitortu, ez komertziala, lan eratorririk gabe”. Baina zein da kontua? ba hizkuntza oso txiki batean jarduteko hautua egin dudala eta hemen agertzen den argazkiren bat, edo testuren bat, edo… inork erabili nahi balu, ba hortxe luke, erabilgai: “eman ta zabal zazu”. Hori dut jardunbide hizkuntzari lotutako bizitza-hautuetan ere eta nahi nuke horrela izaten jarraitzea euskarak duen egoera duen bitartean. Tamalez, bizi naizen artean. Urte honetan bertantxe erabili du erakunde publiko batek azterketa batean blogeko testu bat. Baina erabili nahi balu irabaziak dituen enpresa batek ere erabil ahal izango lituzke. Erabili ditu. Duina da erabiltzea eta duina irabaziak dituenak ere erabiltzea. Zero arazo. Eta Wikipediak ere hartu eta erabiliko balu poza, poz handia emango lidake.
Estutu dagigun torlojua pixka bat: argitaratu dut blog honetan 8 egun lantzen egon naizen artikulu bat. Luzea, paperean dozena erdi orri beharko lituzkeena. Artikulu horretan euskaraz sekula irakurri ez den istorio eder bat dago (dena da uste bat…). Behin idatzita, zabaltzea ere nahi nuke eta saiatu naiz horretan. Bisita asko izan ditu artikuluak eta ikusten dut estatistiketan ez bakarrik artikulu honetara, beste hainbat ere interesatu zaizkiela bloga ezagutu dutenei eta denbora dezente egin dute beste hainbat artikulu irakurtzen ere (berriz diot, dena da ustea). Istorio horrek eragin du zeresana eta hori ikusi du Goienako kazetariren batek. Testua, egindako argazkiak eta 12 minutuko bideoa hartu eta zabaltzen du Goienak ere 48 ordu pasa ostean. Aldizkarian zati handi bat jaso du, eta gehiago nahi duenari ematen dio aukera blogeko lotura eskainiz eta esanez bideoak eta argazki gehiago daudela. Eta erabili du kazetariari interesatzen zaion istorio zatia bere webgunean ere. Ni pozarren, ze idatzi dudana blogean zabaldu du baita Goienak ere. Jakin badakit zenbat klik izango dituen segituan blogak, izan ere, Goienaren eragina blog xume honen aldean ikaragarria da (kendu beroarena honi ere). Zabaltzeaz gustura eta baita euskaraz idazten dugun komunitate txiki honetako bazterreko blog hau ezagutzera eman duelako ere. Bisita asko blogera. Eta beste asko geratuko ziren Goienak argitaratutakoarekin nahikotzat jota. Hau poza! Berez, hau da, legez, ez luke ezta eskatu beharrik ere Goienako kazetariak baimenik. Blogeko edukiak cc-by-sa dira.
Berriz ere beste buelta bat: Blogaria animatu eta topatu du beste istorio polit bat. Atzetik zebilen, eta pare bat asteko lanketa behar izan badu ere polita geratu zaio. Kostata konbentzitu du istorio kontatzailea, eta esan dio blogariari: “laguna zaitudalako eta blog hau gertukoa dudalako animatu naiz elkarrizketa egitera”. Berriz ere eduki multimedia bat eta inork gutxik ezagutzen zuen gertakari bat oinarri duena. Goienak, oraingoan, hain luzea ere ez zen testua eta fusilatu du goitik behera, argazkiak hartu eta erabili, bideo guztia jarri Goienaren euliarekin. Lan osoa hartu eta erabili. Egia esan, hori egin dezake eta egin du. Euskara zuzenketa batzuk ere egin dizkio, beharrezkoak zituelako 
Ez zuen baimen beharrik. Asko zabaldu da eta bereziki euskarazko testuetan “eman ta zabal zazu” horretan sinisten dudanez, ez dago batere txarto. Pozik? ba bai eta ez. Aitortu dute nik egin dudala eta bloga ere aipatu da. Hori bai, bisitak Goienan geratu dira bakarrik. Denak. Den-denak. Eta pare bat asteko lanaren emaitza Goienako kazetari bizkorrak eta Goienak berak jaso ditu. Ez da horrenbeste bisita kopuruan katramilatzea, baina aitortza ere badakar klikak. Bai, “eman ta zabal zazu” esaten diozu zeure buruari, baina… Elkarrizketatuari kale egin diodan sentsazioa ere badut. Joko-arauak hala ere, argiak dira: legea, cc-by-sa lizentziapean. Ez du lege-hausterik egin Goienak. Goienak zabaldu du. On egin dio euskarari eta bla bla bla guztia. Pozik bai, baina… Bai, ze demondre! Pozik. Zoratzen ez, baina pozik.
Bat gehiago torlojuari? Hirugarren istorio on bat (esan dut dena dela ustea ;-). Kasu honetan (fikzioa hau ere) argitaratu du istorio on hau Goienak ze istorio kontatzailea oso identifikatua dago tokiko kazetaritzarekin eta ez Facebookekin. Kazetariaren nomina Goienak ordaintzen du. Erakundeen laguntzak, Goienakideen urteroko ekarpenak, Debagoieneko komertzioak, banner erosleak, zerbitzuak, spotak… dira lagungarri kazetaritza profesionala egiteko. Eta, noski, ikus-entzule-irakurleak dira oinarri garrantzitsuena kazetari horrek aurrerakin bat eraman dezan etxera. Bezero kopuru horiei esker da posible nominak ordaintzea. EITB-ko kazetari bizkorrak ikusi du Goiena telebistan eguerdian istorio on hori. Eta EITB taldeak hartu du osorik goiena.eus webgunetik, izan ere, han dena dago cc-by-sa lizentziapean, momentuz. Egia esan, zain-zain egongo ziren ze dozena-erdi ordu baino gutxiago behar izan dituzte istorio hau informatiboetan eta “Biba Zuek!” programan emateko (adibide bat da…). EITB-k zein saioaren ekoizleak egin lezakeen? bai. Aitortu eta partekatu berdin egingo badu bai, behintzat. Hurrengo astean Wikipediak ere hartu du istorioa eta argazkiak, eta txukun-txukun geratu da edonork erabiltzeko moduan lizentzia horri esker.
Eman dute EITBn, Eulia EITBrena. Iragarkiak EITBrenak. Aurkezlearen sarrera, EITBrena; “Biba zuek” saioarena, saioko gidoilariek egindakoa. Eta osteko tertuliarako gaia ere izan da beste dozena bat minuturako. Egia esan, beste batzuetan legetxe, ekoiztetxetik Goienara ere deitu dute istorioaren oinarria den emakumearen telefono eske, ez istorioaz galdezka ze badute eskura. Ez zaio eman telefono zenbakia, emakumeak baimena emango zain daudelako Goienako kazetariak. Poza? ze poz? Bueno, pozen bat ere egon daitekeela ezin ukatu, baina… Ufff. Torlojua estu.
Egile eskubideen lizentzien artean oreka bilatzen dute lizentzia hauek. Sorkuntza lanaren eskubideak arautzeko modu bat dira. Ona. Uste dut gehitu behar diegula lizentzia on hauei torlojua larregi ez estutzea. Hau neure iritzia, ez legea. Zergatik? euskarari komeni ez zaion pausoa emateko tentazioa handia izan daitekeelako, bereziki, enpresa diren hedabideetan (ez nire blogean, bistan da). Beste lizentzia batekin jarduteko eragozpenik ez dute jarriko ez dirulaguntzetan, ez dute izango bazkideek, ez komertzioek, ez bannerrak kontratatzen dituztenek… Betiko copyright-etatik (oso ohituak gaudenak euskal literaturako liburuetan irakurtzera, esaterako) euskal hedabide gehienek darabiltzaten Creative Commmons lizentzietara aldea badago. Bata zein bestea dira egokiak, baina ez denentzat. Wikipediarako, adibidez, batzuk dira bakarrik erabilgarriak eta askok dugu ekimen hau maite. Ez dago inori zer erabili esaka jardun beharrik, baina sortzailea babestea ezin ahaztuzkoa dela uste dut. Eta bai, baita enpresa argitaratzailea ere.
Hortik aurrera, ba cc-by-sa lizentziak egokia dirudi bihurkina apurtzen ez den bitartean. Tortsio indar handiarekin torlojua larregi estutzeak horixe ekar lezake-eta.
CC: Iritzi bat, eta ez legeaz CC: Iritzi bat, eta ez legeaz CC: Iritzi bat, eta ez legeaz CC: Iritzi bat, eta ez legeaz CC: Iritzi bat, eta ez legeaz
