Balizko errotak

“XXI. mendeko abertzaletasunaz“ EHUko udako ikastaroa

 

MAHAI INGURUA:

Zelai Nikolas Ezkurdia: Gure Esku Dagoko kidea.

Unai Apaolaza Amenabar: Filosofian lizentziatua.

Gaizka Aranguren Urroz: Kazetaria eta Labrit Multimedia enpresaren sortzailea.

Enekoitz Esnaola Karrera: Moderatzailea, Berriako kazetaria.

UNAI APAOLAZA – Jardunaldiaren nolakotasunari begiratu behar zaio. Abertzaletasunari baino, nahiago dut independentismo eraginkor bati begiratzea. Zer da abertzalea izatea XXI. mendean? Estatua lortzeko estrategia moduan ikusten dut, eta subjektu politiko bat artikulatzeko tresna gisa. Krisian dagoen estrategia da, ez baita eraginkorra. Nazio sentimentu ezberdinak daude, jendartea ez da identifikatzen batez ere nazio bakarrarekin, ez da artikulatzaile ona. Ez da estrategia ona ez estatua, ez jendarte justua, ez euskalduna lortzeko.

ZELAI NIKOLAS – Ezinbestekoak dira horrelako gogoetak, aldaketa fasean. EHa erabaki nahi duen komunitatea da, mendeetan zehar. XX. mendean abertzaletasuna izan da; orain beste erronka batzuk daude. Abertzaletasuna nazioarekin lotuta dago. Beste ikuspegi bat komunitate ezberdinak norako berdinean jartzea da. Zein dira tresnak elkarrekin erabakitzeko? Nola kudeatu gure aniztasuna? Gure erronka nagusia euskal demokrazia eraikitzea da, gure artean eta besteekin izan beharreko harremanak definitzeko.

GAIZKA ARANGUREN – Abertzaletasunarekin bat nator euskaldunei bizirauteko aterkia emango dien ildo politikoa baldin bada, bestela ez zait sobera interesatzen. Diskurtsoa egokitu behar da, zutabeak, kontzeptu gakoak; imaginario kolektiboa landu eta elikatu behar da (euskalduna eta euskotarra); subjektua argitu behar da, bestela diskurtsoak eragin txikiagoa dauka.

.

ERABAKITZE ESKUBIDEA

ZELAI NIKOLAS – Gizartearen zoru komuna da. Komunitate batek aske izan nahi du, baina talkak sortzen dira beste komunitateekin. II. Mundu Gerran paradigma aldaketa ematen da, eta NBE sortzen da giza eskubideen beharra babesteko, horrela eraikitzen dela bakea esanez; hor autodeterminazio eskubidea barnebiltzen da. Printzipio hori, baina, goitik behera sortzen da, besteek errekonozitu behar zaituzte erabili ahal izateko. Estatuek tresnak jarri dituzte bide hau mugatzeko. Baina azkenaldian demokratizazioaren erradikalizazio bat eman da, eta herritarrak ohartu gara aukera daukagula behetik gora bidea egiteko, guk ematen diogula zilegitasuna bideari. Noraino? Herriaren borondatea da hori. Dialektikoki egoera berri bat sortu da, indarkeria ezin da lehen bezala erabili, alde guztietatik. Joko arau berriak daude, aukerak ematen dituztenak.

UNAI APAOLAZA – Denak ez gara modu arrazionalean aritzen politikan. GED ulertzen dut indar posizio bat hartzeko tresna modura; unionismoari kosta egingo zaio erabakitze eskubidea onartzea. Independentistak demokraten pare jartzen ditu, unionistak zapaltzaileen pare, eta hori ona da guretzako.

Gaizka Aranguren – Nik parte hartzen dut dinamikan. GED indartsu batek ezingo lituzke bere kabuz helburuak bete, baina Estatua ataka latzean jarriko luke. Hala ere, saharar guztiak daude ados baina han ez da egikaritzen; dena den, balio handia dauka. Erabakitze eskubidearen aurka daudenen kontraesanak azaleratzen ditu, oso agerikoak dira Hego EHan eta Katalunian. Haize freskoa iruditzen zait GED.

ZELAI NIKOLAS – EH osoan jendeak erabaki nahi du. Zerk batzen gaitu euskal herritarrak? Hiru administraziotan banatuta egon arren erabakiak hemen hartzeko borondatea sustraituta dago. Nola abiatu erabakitze prozesu bat? Hori da arduratzen nauena. Bestalde, ezberdintasunak kudeatzen asmatu beharko dugu. Beldur handia dago erabakitze eskubidearen inguruan, eta pedagogia egin behar da.

.

SUBJEKTUA

UNAI APAOLAZA – Ez dago proiekturik, subjektua ez delako definitzen. Proiektu bat konfrontazioa da, talka bat, ahalik eta eraginkorren egin beharrekoa. Konfrontaziorako errelato berri bat sortu behar da. GED bezalako ekimenekin zer edo zer sortzen da, baina independentismoak zerbait indartsuagoa sortu behar du. Ez dago zorurik ez dakigulako nora jo.

GAIZKA ARANGUREN – Proiektu erakargarririk ez da diseinatu. Katalanek diote independentismoa handitu egiten dela orainaren ziurgabetasuna etorkizunaren ziurgabetasuna baino handiagoa denean. Horretarako ezinbestekoa da Estatua krisian egotea, eta guk horretan aritu behar genuke. Eraginkorrak ez diren ildoak egokitu behar ditugu. Ezin diogu aranismoaren imaginario kolektiboari eutsi. Azken hamarkadetan EAEn zeukaten esanahia patrimonializatu eta prostituitu egin dute, Euskadiren esanahia barne. “Basque Country”; zilegi al da Jaurlaritzak hori erabiltzea EAE promozionatzeko?

.

ERESERKIA, KONTZEPTUAK, HITZAK

ZELAI NIKOLAS – Erabakitze eskubidearen bitartez hori ere landu daiteke, konfrontazio etengabean aritu garelako. Bronka egon da, baina eztabaida gutxi. Ez daukagu ezta esparrurik ere eztabaidatzeko. Nik Eusko Jaurlaritzan lan egiten dut, eta EAJ eta ezker abertzalea pentsatzen duguna baino gauza gehiagotan daude ados. Demokrazia kultura eskasa dago herri honetan, eskola frankistetatik gatoz.

UNAI APAOLAZA – Ohartu behar gara zer unetan gauden, trantsizio egoera batean; hirugarren fase batean sartzen dabil independentismoa. Fase bakoitzak krisi batzuei erantzuten die, subjektua artikulatze aldera. Nola irudikatzen duzue prozesu independentista? Abertzaletasunetik mundura begiratzean horma bat ikusten dugu. Hiru krisi dauzkagu: alderdien bitartez pentsatzen dugu prozesu batean; abertzaletasunaren bitartez, subjektua gutxituz; eta gainera, elite batzuen hitzarmenaz. Aldarri okerrak dira. Balio tradizionaletatik unibertsaletara ere jo behar genuke, unionistak egin baitira horren jabe. Erresistentziarako balio dezakeen gauza batzuetan gaude, baina zabalkundea behar dugu; normaltasun euskalduna ere sor dezakegu, zeren eta abertzaletasuna berezitasuna sortzen dabil denbora guztian. Askotan ez zait iruditzen babestu beharreko zerbait denik, zabaldu beharrekoa baizik.

GAIZKA ARANGUREN – Nik estatu propio bat nahi dut gu garenaren biziraupena bermatzeko. Ezin baitiot munduari nire partikularitatea eskaini, zertan ezberdintzen naiz espainiar batez? Ezin naiz euskaraz bizi, egoera eta legeak medio. Nafarroa Garaian dagoen arazoetako bat da euskara berezkotzat jotzen ez duela; ez da nire hizkuntza eta ez inposatu. Zer gertatzen da eskualde horietan? Nola konbentzitu jende hori estatu baten alde egiteko? Erreferentzialtasunak bilatu behar dira, eta euskara galdu duten eremuetan bereziki indartsuak dira historia eta legeak, bere imajinarioan txertatuta dauzkatelako.

.

GATAZKA

ZELAI NIKOLAS – Badago, existitzen da, bere kudeaketan asmatu behar dugu. Ze tresna ditugu? Indarkeriak zer gizarte mota uzten du? Ez da gatazka bukatu, erabaki egin nahi dugulako eta ezin dugulako. Tresnak behar ditugu gure helburuak betetzeko, eta GED esperientzia piloto bat izaten ari da, praxis politiko berri bat. Alderdien zain egon gabe, gatazka guk konpondu behar dugu.

UNAI APAOLAZA – Ni gatazkaren alde nago, statu quoa ezin da aldatu bestela. Independentismoaren dilema da non sortu etekina emango digun gatazka. Aldebakartasunak gatazka esan nahi du, indar posizioa, kolektiboak erabakitzen duela talka noiz, nola eta non sortu.

GAIZKA ARANGUREN – Jazarpen egoeran ez bada gatazka azaleratzen, badirudi ez dagoela gatazkarik. EHan konfrontazio zibil bat sortu beharrean gaude. Arraroa egiten zait ekimen indartsu asko ez ikusi izana, ez biolentoak.

ZELAI NIKOLAS – Katalunian beti izan dute garbi borondate demokratikoa herritarren bitartez azaleratzea, edo alderdien bitartez, mandatu demokratikoak emanda. Alderdiek euren artean adostasunak egin dituzte. Pausu bakoitzeko zilegitasuna lortzen zuten. Beharrezkoa da zilegitasuna emango digun bidea jorratzea; konfrontazioa bai, baina pausuak ondo pentsatuta.

GAIZKA ARANGUREN – Uste dut osagarriak direla GED eta konfrontazio zibila, fokismo puntu txiki bat. Froga: jazarpena azaleratzeko 100 gaztek uko egingo diogu espainiar eskubide eta betebeharrei, eta euskaldun libre gisa biziko gara. Gazte horiek kartzelan amaituko dute. Ez da bateragarria?

ZELAI NIKOLAS – Nik ez diot inori esango zer egin behar duen, baina zergatik amaitu behar dute kartzelan? Ez dauka zertan gertatu.

Unai Apaolaza – Kartzelan amaituko dugu, parean ez dauzkagu demokratak. Aurrerapausuak egin ahala, Estatuak hortik erantzungo du.

.

EREDU POLITIKOA

UNAI APAOLAZA– Eztabaida politiko nazional lasairik ez dut ikusten. Prozesu independentista martxan jarri behar da, eta horren gainean teorizatuko dugu, baina ezinezkoa da alderantziz. Nik uste dut hauteskundeetako emaitzei esker estatu baten beharra ikusten dutela orain herritar gehiagok, abagune oso ona daukagu independentistok.

ZELAI NIKOLAS – Ez dago bideragarritasun proiekturik. Baina prozesua demokratikoa izan beharko da. Batetik, printzipio demokratikoa, herritarrak ahaldundu; bideragarritasun printzipioa, zoru komuna demokraziarentzat, ze eskubide bermatuko dizkigun etorkizuneko estatuak; egitura ekonomikoaz ere eztabaidatu beharko dugu.

GAIZKA ARANGUREN – Proposamen zehatza: eztabaidaren abiapuntuan hiztegia eta estilo liburua adostu beharko litzateke. Eragileak gai badira hori komunikabideetara eramateko, abiapuntu potentea litzateke. Hitzen eta kontzeptuen inguruan ados egotea sekulakoa litzateke.

Balizko errotak / Balizko errotak / Balizko errotak / Balizko errotak / Balizko errotak / Balizko errotak