Errogabetasuna eta nazioa III –

Simone Weil filosofoaren testuaren itzulpen saioa

Bourgogne-ko konderria kultura original biziki distiratsu baten egoitza zen, haren desagerpenari biziraun ez ziona. XIV. mende-amaieran, Flandriako hiriek  harreman anaikor eta ezkutuak zituzten Parise eta Rouen hiriekin, baina flandriar gizaki zaurituek nahiago zuten hil CharlesVI-ren soldadoen eskutik artatuak izan baino. Soldado horiek egin zuten arpilaketa espedizio bat Holandan barna, eta handik ekarri zituzten burges batzu hiltzea erabaki zituzten; Gupida bulta batean bizia proposatu zieten, horren truk Frantziako erregearen menpeko izaitea onartu nahi bazuten, eta orduan, hauek erantzun zieten hilda ere haien hezurrek berek, ahal bazuten, ez zutela onartuko Frantziako erregearen autoritatearen menpeko izaitea. Garai bereko historialari katalan batek, bezpera siziliarren historiaz ari zenak, idazten zuen: “franrsesek, dominatzen duten toki guzietan bezala, izan daitekeen bezain krudelak direnak… “

Bretainiarrak etsitu ziren Anne beren erregina Frantziako erregearekin ezkontzera behartu zutelarik. Bretaniar horiek gaur, edo hobeto duela zenbait urte, itzuli balira, izanen ote zuten arrazoin onik erratu zirela pentsatzeko? Helburu aitorrezinak[1] xerkatzen eta kudeatzen dituzten pertsona batzuek autonomismo bretoia anitz zikindu baldinbadute ere, seguru da propaganda horrek baduela zerbait erreala dena faktuetan eta populazio horien sentimentuetan. Populu horretan badira alxor ezkutuak sor ezin direnak. Kultura frantsesa populu horri ez zaio egokia; eta berea ezin du hozitu. Ordutik beretik behereko kategoria sozialen hondoan mantendua da. Soldadu iletratu gehienak bretoiak dira; Pariseko prostitutuen kopuru handia bretoiarra omen da. Autonomia ez litzateke erremedioa izanen baina ezin da erran eritasuna ez dela existitzen.

Franche-Comté-ko lurraldea hain zoriontsu egon zena biziki aspaldiko espainolen mendepean,  XVII. mendean borrokatu zuen frantziarra ez bilakatzeko. Strasbourg-ko jendeak negarrez hasi ziren Louis XIV-ren tropak, bake denbora betean, beren hirian sartzen ikusi zituztelarik, demendreneko gerla aldarrikapenik egin gabe, Hitlerri zegokiokeen hitz-jate baten ondotik.

Paolik, Kortsikako azken heroiak ahal guzia egin zuen bere herria ez dadin eror Frantziaren aztaparretan. Oroitarri bat badu Florentziako eliza batean. Frantzian, nunbaitik ere,  ez da hartaz asko mintzatzen. Kortsika da errogabetzearen kutsaduraren etsenplua. Ugarte horren jendea konkistatu, kolonisatu, eta usteldu ondoren, pairatu behar izan dugu polizia, prefeta, polizia-gizon, adjudanta, lizeoko zaindari, edo antzeko funtzioetan, zeinei esker bere txandan frantsesak tratatzen zituen populazio guti edo asko konkistatu bat bezala. Neurri handi[2] batean haren falta da Frantziari bortizkeria eta krudeltasun fama emana izan bazaio kolonietako indigenoen artean.

Erregeak laudatzen ditugularik herri konkistatuak asimilatu izanagatik, zorigaitzez egiaren funtsa da neurri handi batean errogabetu dituztela. Hori asimilazio-modu erraza da nornahik egin lezakeena. Beren kultura kentzen zaien populuak edo kulturarik gabe egoiten dira, edo jasotzen dituzte eman nahi zaizkien purruskak. Kasu bietan, ez dute gehiago kolore desberdineko tatxarik egiten. Asimilatuak dirudite. Egiazki miretsi daitekeen asimilatze kasu  bakarra da populazioek  beren kulturak atxikitzen dituztelarik, nahiz beren kulturak modifikatuak izan. Bakanki gertatutako kasu miragesrria da.

Seguraski, erregimen zaharraren denboran, intentsitate handiko frantses kontzientzia bazen Frantziak dirdira handia zuen aldioro: adibidez,  XIII. mendean, Europa guzia Pariseko unibertsitatera lasterka zetorrelarik; XVI. mendean, Berpizkundea jadanik itzaliak edo oraindik ez piztuak egoitza Frantzian eginda zeukalarik; Louis XIV. aren lehen urteetan, letren ospea armenarekin batera batzen zenean. Baina ez da gutiago egia ez zituztela erregeek  lurralde desberdin horiek oro batu baizik eta Iraultzak xoilik.

Jadanik XVIII. mendean, ingurumen biziki desberdinetan, izigarriko korrupzioaren ondoan, bazen Frantzian patriotismo gar erregarri eta garden bat. Lekuko dugu laborari gazte hura, Restif de la Bretonnen anai gaztea, biziki dohatua, oraindik kasik haur zelarik soldado egin zena ongi publikoaren amodioz, eta hamazazpi urtetan erahila izan zena. Baina, egia erraiteko, Iraultzak zuen jadanik gaztearen gar hori eragiten. Izan ere, iraultza aurre-sentitu, goaitatu eta irrikatu zuten mende horretan guzian zehar.

Frantziako koronari menderatu populazio guziak Iraultzak urtu zituen masa bakar batean, eta hori lortu zuen nazio soberaniaren mozkorraldiaren [3] medioz. Denboran, frantses bortxaz egin izan ziren populazioak beraien nahiaz ziren bilakatu. Frantses ez ziren anitzek [4] frantses bilakatu nahi zuten. Izan ere, ordutik beretik frantses izaitea nazio soberranoa izaitea zen; Populuak denetan soberano bilakatu balira, espero zen bezala, Frantziak ez eiki zuen galtzen ahalko bide horretan hasi izanaren ospea. Gainera mugek ez zuten garrantzirik gehiago. Arrotzak ziren tiranoen esklabo gelditzen zirenak bakarrik. Zinez errepublikazale ziren arrotz guziak gogotik frantsestzat hartuak ziren titulu honorifikoz.

 

[1] Bretoi batzuek kolaboratu omen  zuten naziekin independentzia haiengandik lortzeko asmoz eta SWek datu hori baliatzen du bretaniarren autonomia (erruz) kondenatzeko eta autonomia  kondenatzen du nahiz ezin hobeki aitortzen zuen  konkistak Bretainiari eta Kortsikari egin kaltea.

[2] handi hori exageratua izan daiteke

[3] anitzek beharbada baina denek ez ordea. Gainera anitzek ez zezakeen pentsa zer izan zitakeen frantses izaitea.

[4] “mozkorraldia” hori bera gertatu zitzaien Garat anaiei, 1789ko abuztuaren 4ko gau hartan, Versailleseko asanbladan,  bozkatu zutelarik denekin batera “pribilegio” guzien deuseztaketa eskuetan zeukaten Lapurdi biltzarreko agindu- mandatuaren erabat kontra. Lapurtar gehienak, hobekuntza batzu goiti beheiti, lehen bezala beren foruekin  egon nahi zuten eta.

 

Errogabetasuna eta nazioa III Errogabetasuna eta nazioa III Errogabetasuna eta nazioa III Errogabetasuna eta nazioa III Errogabetasuna eta nazioa III