egon & ekarri

egon –

EGON

Erroa = GO

Orainaldia

da + go      dago + de
dago          daude

na + dago  ga + daude
nago           gaude

ha + dago  za + daude
hago           zaude

& zaude + te
zaudete

Iraganaldia

zen + go            zegoen + de
zegoen              zeuden

nin-en + dago    gin-en+ daude
nindagoen         gindauden
= nengoen         = geunden

hin-en + dago    zin-en + daude
hindagoen          zindauden
= hengoen          = zeunden

& zindauden + te
zindaudeten
= zeundeten

Alegiazkoa

le + go           lego + de
lego               leude

nin + dago     gin + daude
nindago         gindaude
= nengo         = geunde

hin + dago    zin + daude
hindago          zindaude
= hengo         = zeunde

& zindaude + te
zindaudete
= zeundete

Agintera

be + go          bego + de
bego               beude

 

egon

 

EKARRI

Erroa = KAR

Orainaldia

da + kar      dakar + tza
dakar          dakartza

na + dakar  ga + dakartza
nakar           gakartza

ha + dakar  za + dakartza
hakar           zakartza

& zakartza + te
zakartzate

Iraganaldia

zen + kar            zekarren + tza
zekarren            zekartzan

nin-en + dakar    gin-en+ dakartza
nindakarren        gindakartzan
= nenkarren        = genkartzan
* nekarren           * genekartzan

hin-en + dakar    zin-en + dakartza
hindakarren        zindakartzan
= henkarren        = zenkartzan
* hekarren           * zenekartzan

& zindakartzan + te
zindakartzaten
= zenkartzaten
    * zenekartzaten

Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan TZA jarri behar da eta singularra izatekotan TZA kendu:

* nekarren sg nekartzan pl
* hekarren sg nekartzan pl

* genekartzan pl genekarren sg
* zenekartzan pl zenekarren sg
& * zenekartzaten pl zenekarten sg

Alegiazkoa

le + kar            lekar + tza
lekar                lekartza

nin + dakar     gin + dakartza
nindakar         gindakartza
= nenkar         = genkartza
* nekar            * genekartza

hin + dakar    zin + dakartza
hindakar        zindakartza
= henkar        = zenkartza
* hekar           * zenekartza

& zindakartza + te
zindakartzate
= zenkartzate
    * zenekartzate

Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan TZA jarri behar da eta singularra izatekotan TZA kendu:

* nekar sg nekartza pl
* hekar sg nekartza pl

* genekartza pl genekar sg
* zenekartza pl zenekar sg
& * zenekartzate pl zenekarte sg

Agintera

be + kar            bekar + tza
bekar                bekartza

Adeitsuki

NAFFARRERA

19 pentsamendu “egon & ekarri”-ri buruz

  • Joséluis elduayen torres 2024-09-18 23:52

    AUPA Josu!!!!!!!, agurrak

  • Orain postean egon aditzaz gain, ekarri aditza ere jarri dut.
    Lafittek esan lukeen modura, voz nominativoan. Hau da, EKARRIren kasuan subjektua singularreko hirugarren personan denean.
    Aditz biak berdin berdin jokatzen dira. Identikoki, konjugazione bakarra daukagu eta!

    Adeitasunez

  • EGON

    2. versioa, NORIrekin erabilgarria.

    Erroa = GO

    Orainaldia

    da + go      dago + z
    dago          dagoz

    na + dago  ga + dagoz
    nago           gagoz

    ha + dago  za + dagoz
    hago           zagoz

    & zagoz + te
        zagozte

    Iraganaldia

    zen + go            zegoen + z
    zegoen               zegozen

    nin-en + dago    gin-en+ dagoz
    nindagoen         gindagozen
    = nengoen         = gengozen

    hin-en + dago    zin-en + dagoz
    hindagoen          zindagozen
    = hengoen           = zengozen

    & zindagozen + te
        zindagozten
        = zengozten

    Alegiazkoa

    le + go           lego + de
    lego               leude

    nin + dago     gin + dagoz
    nindago         gindagoz
    = nengo         = gengoz

    hin + dago    zin + dagoz
    hindago          zindagoz
    = hengo           = zengoz

    & zindagoz + te
        zindagozte
        = zengozte

    Agintera

    be + go          bego + z
    bego               begoz

  • EKARRI

    2. versioa, NORIrekin erabilgarria.

    Erroa = KAR

    Orainaldia

    da + kar      dakar + z
    dakar          dakarz

    na + dakar  ga + dakarz
    nakar           gakarz

    ha + dakar  za + dakarz
    hakar           zakarz

    & zakarz + te
        zakarzte

    Iraganaldia

    zen + kar            zekarren + z
    zekarren             zekarzen

    nin-en + dakar    gin-en+ dakarz
    nindakarren        gindakarzen
    = nenkarren        = genkarzen
    * nekarren * genekarzen

    hin-en + dakar    zin-en + dakarz
    hindakarren        zindakarzen
    = henkarren        = zenkarzen
    * hekarren * zenekarzen

    & zindakarzen + te
        zindakarzten
        = zenkarzten
    * zenekarzten

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan Z jarri behar da eta singularra izatekotan Z kendu:

    * nekarren sg nekarzen pl
    * hekarren sg nekarzen pl

    * genekarzen pl genekarren sg
    * zenekarzen pl zenekarren sg
    & * zenekarzten pl zenekarten sg

    Alegiazkoa

    le + kar            lekar + z
    lekar                lekarz

    nin + dakar    gin + dakarz
    nindakar         gindakarz
    = nenkar         = genkarz
    * nekar * genekarz

    hin + dakar    zin + dakarz
    hindakar        zindakarz
    = henkar        = zenkarz
    * hekar * zenekarz

    & zindakarz + te
        zindakarzte
        = zenkarzte
    * zenekarzte

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan Z jarri behar da eta singularra izatekotan Z kendu:

    * nekar sg nekarz pl
    * hekar sg nekarz pl

    * genekarz pl genekar sg
    * zenekarz pl zenekar sg
    & * zenekarzte pl zenekarte sg

    Agintera

    be + kar            bekar + tza
    bekar                bekartza

    Adeitasunez

  • NORI eta NORK

    NORI-atzizkiak:

    KI preposizioa gehi:

    t k n o gu zu zue e

    Adibidez:

    dago + kio = dagokio
    dagoz + kio = dagozkio

    dakar + kio = dakarkio
    dakarz + kio = dakarzkio

    NORK-atzizkiak

    t k n – gu zu zue te

    dakar + te = dakarte
    dakartza + te dakartzate

    dakar + kio + te = dakarkiote
    dakarz + kio + te = dakarzkiote

    Adeitsuki

  • KE partikulak probabiitatea edo posibilitatea adierazten du.

    1 Erroaren ostean:

    dago + ke = dagoke
    dakar + ke = dakarke

    2 NOR-en pluralgilearen ostean NORIrik ez badago:

    dagoz + ke = dagozke
    dakarz + ke = dakarzke

    3 NORI-atzizkien ostean:

    dagokio + ke = dagokioke
    dakarkio + ke = dakarkioke
    dagozkio + ke = dagozkioke
    dakarzkio + ke = dakarzkioke

    4 Edota NORK-atzizkiak baino lehen:

    dakarte + ke = dakarkete
    dakarkiozu + ke = dakarkiokezu
    dakarzkiogu + ke = dakarzkiokegu

    Iraganaldiko eta alegiazko adizkietan ere berdin berdin:

    zegokeen, zekarkeen, zegozkeen, zekarzkeen, zegokiokeen, zekarkiokeen, zegozkiokeen, zekarzkiokeen, zekarketen, zenekarkiokeen, genekarzkiokeen…

    legoke, lekarke, legozke, lekarzke, legokioke, lekarkioke, legozkioke, lekarzkioke, lekarkete, zenekarkioke, genekarzkioke…

    Eta aginteran ere:

    betorke
    bekarke
    betozke
    bekarzke
    betorkioke
    bekarkiote
    betozkioke
    bekarzkioke

    bekarkete
    bekarzkete
    bekarkiokete
    bekarzkiokete

    Adeitsuki

  • Benat Castorene 2024-09-19 16:04

    Kaixo Josu
    Ez ote da kontraesana “ke” (probabilitatea edo posibilitatea erran nahi duena) eta “betor” agintera artean ?

  • Kaixo, Beñat!

    betorke eskaera bigunagoa da betor baino:: “betor posible bazaio” edo

    Adeitasunez

  • Erka ditzagun ama-alabak diren bi aditz hauek: edun & eduki.
    Orainaldian ikusiren ditugu:

    EDUN

    Erroa = DU

    Orainaldia

    da + du        dadu + z     dadu + it
    dadu            daduz         daditu /
    dau              dauz            daitu / deitu
    du                duz              ditu

    na + du        ga + duz      ga + ditu
    nadu            gaduz           gaditu
    nau              gauz              gaitu

    ha + du        za + duz       za + ditu
    hadu            zaduz            zaditu
    hau              zauz               zaitu

    & zaduz + te    zaditu + te
        zaduzte        zadituzte
        zauzte          zaituzte

    EDUKI = EDUN + KI

    Erroa = DUKA = DU + KA

    Oharra: Objektu plurala denean:

    DUZ + KA = DUZKA
    edo
    DUKA + Z = DUZKA

    eta ez DUKAZ. Argi ikusten da, beraz, EDUKI aditza EDUN aditzaren gainean eraikirik dagoela.

    Orainaldia

    da + duka   daduka + z
    daduka       daduzka
    dauka         dauzka

    na + daduka   ga + daduzka
    naduka            gaduzka
    nauka              gauzka

    ha + daduka    za + daduzka
    haduka            zaduzka  
    hauka              zauzka

    & zaduzka + te
        zaduzkate
        zauzkate

  • Ikusten dugu edun eta eduki aditzak ia ia berdinak direla.

    daduz & daduzka
    dauz & dauzka

    Desberdinagoa da oraindilk egungo ukan aditza edun honetarik.

    dauz & ditu

    Agian independenteki (edun, eduki eta ukan bezala ) trakta litezke, ezta?

  • EDUN

    Erroa = DU

    Orainaldia

    da + du       dadu + z dadu + it dadu       daduz daditu /
    dau dauz daitu / deitu
    du duz ditu

    na + du  ga + duz ga + ditu
    nadu           gaduz gaditu
    nau gauz gaitu

    ha + du   za + duz za + ditu
    hadu          zaduz zaditu
    hau zauz zaitu

    & zaduz + te zaditu + te
        zaduzte zadituzte
    zauzte zaituzte

    Iraganaldia

    zen + du       zeduen + z zeduen + it
    zeduen         zeduzen zedituen
    = zeuen = zeuzen zeituen
    = zuen zituen

    nin-en + du gin-en + duz gin-en + ditu
    ninduen   ginduzen gindituen
    gintuen
    = nenduen  = genduzen = gendituen
    neduen * genituen
    neuen
    *nuen

    hin-en + du    zin-en + duz zin-en + ditu
    hinduen        zinduzen zindituen
    zintuen
    = henduen    = zenduzen = zendituen
    heduen * zenituen
    heuen
    * huen

    & zinduzen + te zindituen + te
        zinduzten zindituzten
    zintuzten
    = zenduzten * zendituzten
    * zenituzten

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan Z edo IT jarri behar da eta singularra izatekotan Z edo IT kendu:

    Z

    neuen sg neuzen pl
    heuen sg heuzen pl

    genduzen pl genduen sg
    zenduzen pl zenduen sg
    zenduzten pl zenduten sg

    IT
    * nuen sg nituen pl
    * huen sg hituen pl

    * genituen pl genuen sg
    * zenituen pl zenuen sg
    & * zenituzten pl zenuten sg

    Alegiazkoa

    le + du            ledu + z ledu + it
    ledu                leduz leditu
    leu leuz leitu
    lu luz litu

    nin + du gin + duz gin + ditu
    nindu   ginduz ginditu
    gintu
    = nendu  = genduz = genditu
    nedu * genitu
    neu
    *nu

    hin + du    zin + duz zin + ditu
    hindu        zinduz zinditu
    zintu
    = hendu     = zenduz = zenditu
    hedu * zenitu
    heu
    * hu

    & zinduz + te zinditu + te
        zinduzte zindituzte
    zintuzte
    = zenduzte * zendituzte
    * zenituzte

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan Z edo IT jarri behar da eta singularra izatekotan Z edo IT kendu:

    Z

    neuen sg neuzen pl
    heuen sg heuzen pl

    genduzen pl genduen sg
    zenduzen pl zenduen sg
    zenduzten pl zenduten sg

    IT
    * nuen sg nituen pl
    * huen sg hituen pl

    * genituen pl genuen sg
    * zenituen pl zenuen sg
    & * zenituzten pl zenuten sg

    Agintera

    be + du        bedu + z bedu + it
    bedu            beduz beditu
    beu beuz beitu
    bu buz bitu

    Adeitsuki

    • Deskolokaturik geratu dirade. Lastima!
      Banan banan prestaturem ditut EDUN (dadu / daduz) alde batetik eta UKAN (du / ditu) beste aldetik.

  • Aditz Batua liburuan, 113. orrialdean:

    “Hain usuko ez direlako, ez ditugu halaz ere hemen paradigma osoak ipini nahi izan. Inork erabili nahi izatekotan, bitarakoak lirateke ereduak: daukakiot edota daukiot, neukakion edota neukion…”

    Esan dezadan, berriz ere, daukiot eta neukion modukoak ez direla EDUKI aditzarenak, EDUN aditzarenak baizik.

    Adibidez: dauzkigute nor-nori-nork aditz laguntzailea da.

    Lapurdi eta Nafarroa Beherean:

    dauzkigute ( = dauzkute)

    Zuberoan:

    deizküe

    Euskara Batuan:

    dizkigute

    Mendebaldeko euskeran:

    deuskueZ

    Bilakaera:

    1 dauzkigute > deuzkigute > deizkigute > dizkigute

    2 dauzkigute > dauzkute > deuzkue > deuskue(z) & deizküe

    Adiskidetsuki

  • EDUN soila

    Erroa = DU

    Orainaldia

    da + du       dadu + z
    dadu       daduz
    dau dauz

    na + dadu  ga + daduz
    nadu           gaduz
    nau gauz

    ha + dadu za + daduz
    hadu          zaduz
    hau zauz

    & zaduz + te
        zaduzte
    zauzte

    Iraganaldia

    zen + dadu  zeduen + z
    zeduen          zeduzen
    = zeuen = zeuzen

    nin-en + dadu gin-en + daduz
    nindaduen   gindaduzen
    = nenduen  = * genduzen
    + ninduen + ginduzen
    * neduen
    * neuen

    hin-en + du     zin-en + daduz
    nindaduen zindaduzen
    = nenduen      = * zenduzen
    + hinduen     + zinduzen
    * heduen
    * heuen

    & zindaduzen + te
    zindaduzten
        * zenduzten
    + zinduzten

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan Z jarri behar da eta singularra izatekotan Z kendu:

    neduen sg neduzen pl
    = neuen sg neuzen pl
    heduen sg heduzen pl
    = heuen sg heuzen pl

    genduzen pl genduen sg
    zenduzen pl zenduen sg
    zenduzten pl zenduten sg

    Alegiazkoa

    le + dadu  ledu + z
    ledu         leduz
    = leu = leuz

    nin + dadu gin + daduz
    nindadu   gindaduz
    = nendu = * genduz
    + nindu + ginduz
    * nedu
    * neu

    hin + du     zin + daduz
    nindadu zindaduz
    = nendu       = * zenduz
    + hindu     + zinduz
    * hedu
    * heu

    & zindaduz + te
    zindaduzte
        * zenduzte
    + zinduzte

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan Z jarri behar da eta singularra izatekotan Z kendu:

    nedu sg neduz pl
    = neu sg neuz pl
    hedu sg heduz pl
    = heu sg heuz pl

    genduz pl gendu sg
    zenduz pl zendu sg
    zenduzte pl zendute sg

    Agintera

    be + du        bedu + z
    bedu            beduz
    beu beuz

    Adeitsuki

  • UKAN soila

    Erroa = DU

    Orainaldia

    da + du       dadu + it
    dadu       daditu
    dau daitu
    du deitu
    ditu

    na + du  ga + ditu
    nadu           gaditu
    nau gaitu

    ha + du za + ditu
    hadu          zaditu
    hau zaitu

    & zaditu + te
        zadituzte
    zaituzte

    Iraganaldia

    zen + du  zeduen + it
    zeduen          zedituen
    = zeuen = zeituen
    = zuen = zituen

    nin-en + du gin-en + ditu
    ninduen   gindituen
    = nenduen  * gendituen
    * neduen * genituen
    * neuen
    * nuen

    hin-en + du     zin-en + ditu
    ninduen zindituen
    = nenduen      * zendituen
    * heduen     * zenituen
    * heuen
    * huen

    & zindituen + te
    zindituzten
        * zendituzten
    + zenituzten

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan IT jarri behar da eta singularra izatekotan IT kendu:

    neduen sg nedituen pl
    = neuen sg neituen pl
    = nuen sg nituen pl
    heduen sg hedituen pl
    = heuen sg heituen pl
    = huen sg hituen

    gendituen pl genduen sg
    = genituen pl genuen sg
    zendituen pl zenduen sg
    = zenituen pl zenuen sg
    zendituzten pl zenduten sg
    = zenituzten pl zenuten sg

    Alegiazkoa

    le + du  ledu + it
    ledu           leditu
    = leu = leitu
    = luen = litu

    nin + du gin + ditu
    nindu   ginditu
    = nendu  * genditu
    * nedu * genitu
    * neu
    * nu

    hin + du     zin + ditu
    nindu zinditu
    = nendu      * zenditu
    * hedu     * zenitu
    * heu
    * hu

    & zinditu + te
    zindituzte
        * zendituzte
    + zenituzte

    Oharra: Asteriskodunak NORK-nor bakarrak dira. NOR objektua plurala bada, orduan IT jarri behar da eta singularra izatekotan IT kendu:

    nedu sg neditu pl
    = neu sg neitu pl
    = nu sg nitu pl
    hedu sg heditu pl
    = heu sg heitu pl
    = hu sg hitu

    genditu pl gendu sg
    = genitu pl genu sg
    zenditu pl zendu sg
    = zenitu pl zenu sg
    zendituzte pl zendute sg
    = zenituzte pl zenute sg

    Agintera

    be + du        bedu + it
    bedu            beditu
    beu beitu
    bu bitu

    Adeitsuki

  • Probak egiten. Barka!

    EDUN

    NORK: HARK

    NOR: HURA eta HAIEK

    HURA HAIEK

    dadu daduz
    nadu gaduz
    hadu zaduz
    & zaduzte

    zeduen zeduzen
    nindaduen gindaduzen
    hindaduen zindaduzen
    & zindaduzten

    ledu leduz
    nindadu gindaduz
    hindadu zindaduz
    & zindaduzte

    bedu beduz

    NORI: HARI

    dadukio daduzkio
    nadukio gaduzkio
    hadukio zaduzkio
    & zaduzkiote

    zedukion zeduzkion
    nindadukion gindaduzkion
    hindaduen zindaduzkion
    & zindaduzkioten

    ledukio leduzkio
    nindadukio gindaduzkio
    hindadukio zindaduzkio
    & zindaduzkiote

    bedukio beduzkio

  • DADUKIO = DAUKIO

    + RA
    1. factitivoa
    2. pre-dativoa

    DARADUKIO = DARAUKIO

    Neuc hor RA postpositionea dakussat: etchera(t), calera(t), Bilbaora(t),
    ceina latinez AD baita:

    ad + portatu = apportatu
    ad + trahitu = attrahitu

    ekarri + ra = erakarri

    Adeitsuki

  • KIO
    Aldaerak: O, KO eta KA

    KIO
    dadukio = daukio:

    daduo = dauo = deuo = deio = dio
    daduko = dauko
    daduka = dauka

    dauko eta dauka adizkiek egun nori-tasuna galdua dute. Gauza bera adierazteko daukotso / deukotso eta daukakio erabiltzen dira gaur egun.

    + RA

    daradukio = daraukio:
    daradu- = dradu- = drau- = derau-

    deraukio:

    derauo = dereio = deio = dio
    derauko
    derauka

    Z + KIO = ZKIO
    Aldaerak: zko, tzo, zka, tza

    daduzkio = dauzkio:

    daduzkio = dauzkio = deuzkio = deizkio = dizkio

    daduzko = dauzko
    dadutzo = dautzo & deutso(z)
    daduzka = dauzka
    dadutza = dautza & deutsa(z)

    dadutza Leizarraga eta Axularrentzat daduzka / dauzka adizkiaren aldaera zen.

    + RA

    daraduzkio = darauzkio:
    daradu = dradu = drau = derau

    derauzkio:

    derauzko
    derautzo
    derauzka
    derautza

    Adeitsuki

  • Aditz oinarri orokorra:

    Orainaldia

    da     daz
    : es : son
    : está : están

    na           gaz
    ha zaz
    & zaz + te
        zazte

    Iraganaldia

    zen          zezen
    : era : eran
    : estaba : estaban

    ninen   ginzen
    hinen zinzen
    & zinzen + te
    zinzeten

    Alegiazkoa

    le            lez
    : fuese : fuesen
    : estuviese : estuviesen

    nin   ginz
    hin zinz
    & zinz + te
        zinzte

    Agintera

    be            bez
    : sea : sean
    : esté : estén

    + TOR
    : viniendo

    dator datoz
    : está / están viniendo

    zetorren zetozen
    : estaba / estaban viniendo

    letor letoz
    : estuviese / estuviesen viniendo

    betor betoz
    : esté / estén viniendo

    Oharñoa: R + Z = Z

    Adeitsuki

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude