Langileriaren errogabetasuna XVII –

Simone Weil filosofoaren testuaren itzulpen saioa

Berrikitan, jende jantzien ingurunetan garatu den folklorearentzako mugimenduak laborariak lagundu beharko lituzke pentsatzen giza-gogoetaren munduan haiek ere etxean direla. Gaurko sistemak gogoetaren aktibitateari doakion guzia hiritar bakarren jabetza balitz bezala sinetsarazi nahi diete. Izan ere, gogoeta jarduera horren parte tipi bat, biziki tipi bat bakarrik eman nahi zaie, gogoeta handiak egiteko gaitasunik izango ez balute bezala.

Alta hori pentsatzea ikusmolde koloniala baizik ez da, maila soilik gutiago zorrotzean adierazten dena. Eta nola kolonietako indigeno batek, hezkuntza europar piska bat jaso duenak, bere populua mespretxatzen duen europar jantzi batek egingo lukeen baino gehiago, horrela du askotan eginen errient laborari seme  batek,

Laborari munduaren herri-erroztamendu moralaren baldintza lehena errientaren jardueran datza; Landa-eremuko errientaren ofizioa zerbait bereizia eta berariazkoa izan behar da. Ofizio horretarako formakuntza hiriko errientaren ofiziorako formakuntzarekin desberdina izan behar baita, baina ezta partzialki desberdina baizik eta osoki. Goi mailako tontakeria da  errientak molde berean moldatzea Bellevillerako edo landa-eremuko herri tipi baterako. Hau da tontakeria ezaugarri nausitzat duen garai baten zentzugabekeria askoetariko bat.

Bigarren baldintza da landa-eremuetako errientek laborariak ezagut ditzaten eta batez ere ez ditzaten mespretxa. Baina hau ez da  bakarrik  errientak laborarien artean hautatuz. Errient horien formakuntzan toki handi bat eman behar zaio herri guzietako folkloreari zeina errientari ez baitzaio aurkeztu behar kuriositate bat bezala baizik eta gauza handi bat bezala. Errientei esplikatu behar zaie nola artzainek parte hartu zuten giza-gogoetaren lehen espekulazioetan, argizagiei buruzkoetan, baita ongiari eta gaizkiari buruzkoetan, aitzinako testuetan  orotan ikusten diren  erkaketek erakusten duten bezala. Errient horiei irakurrarazi behar zaie laborari-literatura, hala nola Hesiode, Pier the ploughman, erdiaroko eresiak, zinez laborari mundukoak diren gaurko obra apurrak, hauek oro ikasi behar dute baina araiz kultura orokorrari kalte egin gabe. Horrelako prestakuntzaren ondotik, errientak urte batez edo beste departamendu bateko baserri batera igor litezke lanean ar daitezen mutil gisan eta izen ezkutupean; urte baten buruan, berriro eskola normaletara bil ginitzake beren esperientzia propioetan argi ikusten  laguntzeko. Berdin egin liteke lantegietan langile-auzoetako errientenzat. Baina horrelako esperientziak untsa prestatu behar dira, bestenaz, ez dituzte  gupida eta amodioa sortuko  baizik eta mespretsua eta nazka.

Abantail asko baizik ez balitzateke elizek herriko apaizen edo pastoren kondizioekin zerbait bereizi egiten balute. Ezkandalagarria da ikustea nola  Frantziako herriska osoki katoliko batean  erligioa falta izan daitekeen eguneroko bizitzan, bakarrik igandetako zenbait orenetan zokoratua baita; eta are eskandalagarriagoa da gogoratzen dugunean Jesusek bere parabolen gaiak nahiago zituela  landetako bizitzan hartu. Baina parabola horien kopuru handi bat ez da liturgian agertzen, eta agertzen direnek ez dute inolako arretarik sorrarazten. Nola errientak aipatzen dituen izarrak et iguzkia kaierretan eta liburuetan egoiten diren eta ez duten inolako erlaziorik zeruarekin, horrela ere igandetan elizetan aipatzen diren mahastiak, gariak eta ardiek ez dute inolako erlaziorik landetan dauden egiazko mahastia, garia eta ardiekin, zeinei laborariek egunero beren bizitzaren piska bat emaiten baidiete. Laborari kristauak beren erligio-bizitzan ere errogabetuak dira. 1937ko erakusketan elizarik gabeko herri bat irudikatzea ez zen anitzek erran zuten bezain absurdua.

JOCista[1] gazteak Kristo langile baten ideiarekin harotzen diren bezala, laborariek fiertate bera aurkitu beharko lukete ebangelioko parabolek landetako bizitzari emaiten dioten tokiagatik, baita liturgian  ogiak eta ardoak dauzkaten funtzioengatik ere. Eta horretatik ondorioztatu beharko lukete Kristautasuna zinez beraiena dela.

Laikotasunaren inguruko eztabaidak izan dira Frantzian laborari bizitzaren pozointzearen iturri nagusienetariko bat. Zorigaitzez ez dira oraindik bukatzear. Ezin da egon jarrera bat hartu gabe problema horri buruz, eta hasieratik emaiten du kasik ezinezkoa dela jarrera bat hartzea oso txarra ez denik.

Seguru da neutraltasuna gezur bat dela. Sistema laikoa ez da neutroa, haurrei filosofia bat erakasten die Saint sulspice[2] modukoa baino askoz goragokoa, baina egiazko kristautasuna baino askoz beheragokoa. Baina egungo egunetan egiazko kristautasuna biziki bakana da. Aldiz errient anitzek badute suhartasun erligiosez beteriko atxikimendua filosofia[3] horren aldera.

“Hezkuntzaren askatasun”a ez da soluzio bat. Adierazpen hau zentzuz huts dago. Haur baten formakuntza espirituala  nehorrena da; Ez haurrarena, bere eskuetan edukitzeko gai ez delako; ez burasoena; ezta estatuarena ere. Hainbeste aldarrikatua den familien eskubidea ez da gerla-makina bat baizik. Familia ez-kristau bateko haur bati Jesu kristoz mintzatzeko aukera naturala izango  lukeen eta egingo ez lukeen apaiza, federik gabeko apaiza izango litzateke. Eskola publikoa den bezala gordetzea, eta horren ondoan eskola pribatuaren lehia onartzea edo faboratzea zentzugabekeria da teoriaren eta praktikaren ikuspuntutik. Eskola pribatuak erlijiosoak ala ez, onetsiak izan behar dira ez askatasunaren printzipio batengatik baina baliagarritasunaren arrazoi batengatik, eskola ona den kasu berezi bakoitzetan, eta kontrol baten baldintzapean.

Apaizeriari parte bat emaitea hezkuntza publikoan ez da soluzio bat. Egiten ahal balitz ere ez litzateke desiragarri, zeren Frantzian ezinezkoa bailitzateke  gerla zibilarik gabe.

Zenbait hilabetez, Chevalier-en iniziatibari esker, Vichy-ko gobernuak errientei agindu zien Jainkoaz mintzatzea ikasleei, baina ez zen gustu txarreko arraileria baizik.

Laikotasunaren filosofiari estatutu ofiziala emaitea neurri arbitrarioa litzateke, zuzengabea litzateke ez baita iristen beharrezkoa dugun balio-exigentzia mailara, eta totalismora zuzen zuzenean eremanen gintuzke. Izan ere, nahiz laikotasunak piztu duen suhartasun elijiozko jakin bat, izatez  maila ahuleko suhartasun bat da, eta badakigu bizi garela suhartasaun goriko garai batean. Totalismoaren joera idolatroak ezin du oztoporik aurkitu egiazko bizi ezpiritualean baizik. Horregatik haurrak ohitzen ez baditugu jainkoari pentsatzera, bilakatuko dira faxistak edo komunistak beren burua zerbaiti eskaini beharragatik[4].

…

[1] “Jeunesse ouvriere catholique” mugimendua SWmilitante anarko sindikala ohiak,  estimu handian zeukana.

[2] ezagutzen ez dutan orden erlisoso bat, iduriz gustatzen ez zitzaiona.

[3] esaldi honetan ezin da jakin zer den filosofia hori: laikotasuna? kristautasuna? Laikotasuna segurago beharbada segidan erranen duena  ikusita

[4] nabarmen da azken paragrafo hau  ez zaiela gustatuko zuzeukide askori baina  eni pentsatzera emaiten dit asko.

Langileriaren errogabetasuna XVII Langileriaren errogabetasuna XVII Langileriaren errogabetasuna XVII Langileriaren errogabetasuna XVII