2032an Lurra jo dezakeen asteroide bat –

2024ko abenduaren amaieran, astronomoek 2024 YR4 izeneko Lurretik gertuko asteroide bat detektatu zuten, 40 eta 100 metro arteko diametroa zuena. Hasierako behaketek 2032ko abenduaren 22an asteroideak Lurra jotzeko %1,7ko aukera dagoela adierazten du, Torino Eraginaren Arriskuen Eskalan 3. mailan kokatuz. Sailkapen honek nazioarteko espazio-agentziak bultzatu ditu monitorizazio ahaleginak areagotu eta planetaren defentsarako aurretiazko plangintza abiatzera.

2024 YR4 asteroidea, Europako Hegoaldeko Behatokiaren “Teleskopio Oso Handia” bidez grabatua.

2024 YR4, ATLAS sistemak behatu zuen lehen aldiz Txilen 2024ko abenduaren 27an. Aurrez, asteroidea Lurretik 828.800 kilometro ingurura igaro zen 2024ko abenduaren 25ean, aurkitu baino bi egun lehenago. Orain gure planetatik urruntzen ari da eta 2028ko abenduan egingo du hurrengo hurbilketa. Etorkizuneko behaketa hauek funtsezkoak izango dira bere orbita-ibilbidea fintzeko eta balizko mehatxuak ebaluatzeko.

Lehen analisiek iradokitzen dute 2024 YR4 S motako edo L motako asteroide harritsu bat dela, 19,5 minutu inguruko errotazio-aldia duena. Bere tamaina kontuan hartuta, inpaktu batek gutxi gorabehera 7,8 megatona TNTren baliokidea den energia askatu dezake, eskualdeko kalte handiak eragin ditzakeelarik. Konparaziorako, Tunguskako inpaktua dugu. 5 eta 30 megatona arteko inpaktua izan zen, 2000 km koadro suntsituz. Zorionez, Siberian egin zuen inpaktua, inor hil gabe. Baina antzeko inpaktua itsasoan edo eremu populatuetan gertatu daiteke etorkizunean.

NASAk 2022ko irailean DART misioa deitutako asteroideen birbideratze proba egin zuen asteroideen desbideratze teknologiaren eraginkortasuna ebaluatzeko. Agentziak ikusi nahi zuen inpaktu zinetiko bat —esaterako, espazio-ontzi bat asteroide baten aurka nahita talka egitea 13.645 mila orduko (6,1 kilometro segundoko)— nahikoa izango zen zeruko objektu baten mugimendua espazioan aldatzeko. Europako Espazio Agentziak (ESA) HERA misioa garatzen ari da, planetaren defentsarako lehen programa sendoetako bat. HERA 2024an jaurtiko da eta 2026an Dimorphos asteroidera iritsiko da, NASAren DART misioak 2022an inpaktatu zuen asteroide berdinera. Bere helburua da inpaktuaren ondorioak zehaztasunez aztertzea eta etorkizuneko defentsa-misioak hobetzea. Hala ere, HERA azterketa misio bat da, ez benetako defentsa-sistema bat. Halako proiektu gehiago behar dira, azkar eta eraginkortasunez, Lurra benetan babestu ahal izateko.

Inpaktua izateko probabilitatea txikia izan arren, 2024 YR4-ren aurkikuntzak berriz ere azpimarratzen du esplorazio eta planetaren defentsarako espazio-misioetan inbertsio sendo eta iraunkorra behar dela. Gaur egun, Estatu Batuek espazio-misioetarako urtean 25.400 milioi dolar bideratzen dituzte (NASAren aurrekontua, 2024), baina horren zati handi bat satelite komertzialetara eta Lurreko azpiegituretara doa. Europar Batasunean, ESAren aurrekontua 7.080 milioi eurokoa da (2024), baina planetaren defentsarako zuzenean 200 milioi euro baino ez dira erabiltzen. Konparazioan, AEBk 2023an soilik 858.000 milioi dolar gastatu zituen defentsa militarrean, eta Europa osoko defentsa-gastua 300.000 milioi eurotik gorakoa izan zen.

Finantzaketa faltaren ondorioz, oraindik ez dugu benetako planetaren defentsa-sistemarik. Unibertsitateek eta NASAren DART misioak erakutsi dutenez, gaur egungo teknologiarekin asteroide bat desbideratzea posible da. DART misioak 2022an Dimorphos asteroidearen orbita arrakastaz aldatu zuen, baina misio hori esperimentala izan zen, ez benetako defentsa-programa bat. 1960ko hamarkadan, Apollo programak ibilgailu tripulatuak Ilargira bidaltzeko gaitasuna zuen; ordutik, teknologia aurreratu da, baina ez da planetaren defentsarako sistemarik ezarri.

Lurraren segurtasunerako arrisku handia dago, izan ere, gaur egun, milioika objektu orbitatzen ari dira Eguzki-sisteman, eta NEO (Near-Earth Object) gisa katalogatutako 33.000 asteroide baino gehiago daude. NASAren arabera, 140 metro baino handiagoak diren asteroideen %60 oraindik detektatu gabe daude. Horietako batek inpaktatuko balu, energia askapenak 100 megatonetik gorako eztanda eragin lezake, munduko arma nuklear indartsuena baino hamar aldiz handiagoa.

Beraz, ezinbestekoa da planetaren defentsarako finantzaketa handitzea. Oraingo aurrekontu mugatuekin, ezin dira behar bezala garatu teleskopio dedikatuak, asteroideen defentsa-misioak eta larrialdi-planak. Gobernuek eta nazioarteko agentziek ezin dute espazioaren pribatizazioan oinarritu; Lurraren babesa lehentasun kolektiboa izan behar da. Teknologia dugu, esperientzia dugu, baina ekintza faltak gure etorkizuna arriskuan jartzen du.  

espazioa.com/2025/02/02/2032an-lurra-jo-dezakeen-asteroide-bat-aurkitu-dute

2032an Lurra jo dezakeen asteroide bat aurkitu dute