Produktibitatea krisiaren eragile –

Produktibitatea krisiaren eragile

1. Badirudi kapitalismoaren historiak egiaztatu egiten duela, ekonomian, orokorrean, produktibitatea hedatzeko aldiak eman direnean, atzetik krisialdiak edo inbertsioen beheraldiak eta laneko produktibitatearen goraldiak etorri direla. Fenomeno horren azalpen bat baino gehiago izan da, baina interesgarria da ez aztertzea soilik aldi batzuen eta besteen arteko etenaldiaren eta txandakatzearen ikuspegitik. Bereziki interesgarria da aztertzea hipotesi hau: laneko produktibitatearen gehikuntzak berak sortzen du, hain zuzen ere, inbertsioen errentagarritasunaren beheranzko joera epe ertain edo luzera, eta, ondorioz, krisi ekonomikoa.
2. Zenbait autorek aztertu dute paradoxa hori, eta aipagarriak dira analisi marxistaren ikuspegitik egindakoak. Labur esanda, produktibitateak gora egiteak –batez ere inbertsio teknologikoaren bidez– produkziorako behar diren lanpostuak murriztea dakar, eta, ondorioz, behera egiten du balio erantsiak. Argi dagoenez, fenomeno hori ez da gertatzen berrikuntza teknologikoak sartzean aitzindariak diren enpresetan, etekinak lortzen baitituzte kostuak murriztearen eta marjina handiagoak izatearen ondorioz. Errentagarritasunaren gaineko inpaktu negatiboa ukitutako sektorearen multzoan gertatzen da, merkatuak prezioak murrizten dituenean kostu murritzago berriekin bat.
3. Enpresen joera da marjinen murrizketa horri salmenten hedapenaren bidez erantzutea ahal bezain pronto. Baina aukera hori gero eta zailagoa da aurrerapen teknologikoak eta balio erantsiaren euspena ekonomia osoan gertatzen badira.
4. Kasu horretan, ohiko konponbidea da –baina ez bakarra– merkatuaren kanpoko hedapenetara jotzea salmenta guztien balio osoa mantentzeko, marjinen murrizketa konpentsatuta. Joera horrek azaltzen du azken bi mendeetan Mendebaldeko potentziek aldian-aldian erabilitako aparteko oldarkortasuna, merkatu kolonialak urgentziaz hartu nahian edo lehiakide industrialak suntsitu nahian, haien merkatuak harrapatzeko.
5. Halaber, aipatutakoa da kapitalismoak merkatuak etengabe zabaltzea behar duela eta merkatu berriak ez izatea kapitalismoak sistema gisa bizirik irauteko gaur egun duen zailtasun handiena izan daitekeela babesten duen ideia azaltzen duen arrazoia.
6. Gogora dezagun azken hedapen handia 90eko hamarkadan izan zela, Ekialdeko merkatuak zabaldu zirenean, Sobietar Batasuna desagertu ondoren eta Txinan merkatu-ekonomia sartu ondoren.
7. Mendebaldeko merkatuetan sartu gabeko lurraldeen murrizketa gogorrak eta testuinguru geopolitikoaren aldaketak hedapen geografikorako bide hori itxi dute, dirudienez, eta, hortaz, itxita geratuko litzateke kapitalismoaren hedapenerako ohiko ihes-balbula. Ihes-balbula hori gabe, inbertsioen errentagarritasunak azkar higatzeko joera du eta, ondorioz, erabat murrizten da inbertsio produktiboa.
8. Azken emaitza ezezaguneko gerra nuklear baten hipotesia planteatzen ez badugu, Europako oraingo garapen-ereduaren etorkizunaren ardatza barne-doikuntza izango da, nahitaez. Eta ez dirudi lan erraza denik, ez ikuspegi ekonomiko hutsetik, ez ikuspegi sozial eta politikotik. Ziurrenik, hori da «Berrabiatze Handia» proiektuak aurre egin nahi dion erronka. Gogora dezagun, aipatutako hipotesia zuzena izanez gero, ez gaudela kudeaketa txarrak edo politika desegokiek eragindako krisi baten aurrean, inbertitzaileen pizgarrian oinarritutako merkatu-ekonomia baten testuinguruan kokatutako produktibitatearen hedapenaren ondorio saihestezinaren aurrean baizik.

PDF:  https://drive.google.com/file/FIfsSHe0/view

Produktibitatea krisiaren eragile