Palestina Eguna Bilbo Zaharrean
Palestina Eguna Bilbo Zaharrean –
Bihar larunbata, ekainak 25, Bilbo Zaharreko eta Alde Zaharreko hainbat kolektibok Palestinako herriari elkartasuna adierazteko eguna antolatu dugu, Palestina Eguna.
Egun osoan zehar, 12.00etatik 20.00etara, jende guztiarentzako jarduerak izango dira:
12:00 – 14:00 Haurrentzako jolasak/tailerrak (Iturburu plazan).
12:00 – 15:00 Azoka Internazionalista (Bilbi plaza).
12:00 – 13:00 Zuzeneko irratsaioa (Bilbi plaza). 13:00 – 15:00 Falafel – Potea (Bilbi plazan). 13:30 – 15:00 Kontzertua Konpost taldearekin (Bilbi plaza).
18:30 – 19:30 Kalejira (Bilbi).
19:30 – 20:00 Kontzentrazioa (San Anton Zubian).
20:00 – 20:30 Egunaren amaiera (Bilbi plaza).
Egun hau bizilagunetatik sortu zen, Final Fourean (maiatzak 6-8) Hapoel Holon talde israeldarraren jarraitzaile diren hooliganen talde handi batek auzoko tabernetan Palestinako banderak egoteagatik auzoan eragindako kalteei erantzuteko.
Egun honekin Bilbo Zaharreko eta Alde Zaharreko bizilagunek auzo solidarioetan bizi garela erakutsi nahi dugu. Solidarioak gure jendearekin, baina baita beste herri zapaldu batzuekin ere, hala nola herri palestinarrarekin.
Hau da gure auzoen benetako irudia. Gu harro gaude haien historiaz, borrokaz, langile-auzo gisa duten erreferentzialtasunaz, kultura- aniztasunaz.
Auzokide solidarioak gara, eta ez ditugu bidegabekeriak onartzen, ez eta rol joko honetan esleitu nahi zaigun papera ere. Antolatuta egoteko eta erakundeen edo basati faxista edo sionisten erabakietatik babesteko asmoa alde batera uzten ez duten auzoak gara.
Horregatik, herritar guztiei dei egiten diegu Palestina Egunera hurbil daitezen, Palestinako herriari elkartasuna adierazteko.
Palestina Eguna Bilbo Zaharrean
Nire galdera da: Palestinan ezagutzen al dute Euskal Herria eta daukagun arazoa?
eta nire galdera: euskal herritarrek ezagutzen al dabe benetan (herri moduan jeneralean) Israelgo Gobernuaren eta Palestinarren artekoa???
Zeren ezein bada GENOZIDIOA hauxe da nabarmena. Baina ikusi al duzue ezein hedabideko titularretan horri GENOZIDIO deitzen?
Armaniarren, uighuren eta besteren genozidioez bai, baina eta palestinarren GENOZIDIOAZ berba egiten edo idatzita ez dakusat dut inongo hedabideren goiburutan.
Pekatu larria al da Yawhen aurrean?
Bai, munduak ezagutzen du palestinarren genozidioa, aspalditik gainera. Baina nire galdera, Josu: palestinarrek ezagutzen al dute euskaldunen genozidioa?
iduritzen zait etnozidio hitza egiatik hurbilagoa litzatekeela genzidio hitza baino. Bai kasu batean baia bestean ere.
Genozidioak suposatzen du suntsiketa fisikoa eta sistematikoa.
Etnozidioak aldiz estruktura sozialen eta ezaugarri etnikoen suntsiketa metodikoa baliabide anitzen bidez, okupazioa, administrazioa, erakaskuntza , ekonomiaren kontrola, inbasioa, propaganda eta abar.
Welcoming of the Palestinian Ambassador by the Lehendakari… https://www.basquecountry.eus/news/-/news/2019/welcoming-of-the-palestinian-ambassador-by-the-lehendakari/
GENOZIDIOA garbi dag zer den: gizakien “GENOS” jendea oro, belaualdia oro suntsitzea.
Hori ETNOS (arraza, herria) suntsitzea baino gehio edo gutxiago al duk? Ez zekiat. Baina nik diodana da, ezen ez berba bara ez bestea EZ dudala ikusi gure hedabideen goiburuetan Palestinarrei buruz.
Eta esperantza gutxi ed batere ez diat inoiz ikusiko dudan.
Yawhé bera baitzegok, seguru, hedabideen kontrol-bulegoan, Mosad-ekin eskuz esku.
Garagarrak uste dik Euskal Herriaren kasua bistatik galtzea dela beste herrietaz arduratzea,
Nire iritziz, ordea, ez dago EHa salbatzerik, gainontzeko herri zanpatuekiko internazionalismorik bage. Alferrik geu bakarrik. Besteak gabe ez gatuk inor.
Josu, hedabideetan palestinarrak zapalduak direnik ez dela aipatzen diozu eta hori ez da egia. Nik badakit zapalduak direla eta komunikabideei esker izan da, ni ez naiz han inoiz egon. Eta nire ama ere ez da inoiz han egon, eta ez ditu Mosad eta horrelakoak ezagutzen baina ondo daki palestinarren egoera zein den. Txikitatik hazi gara eguerdian bazkaltzen ari garelarik palestina-israel gatazka albistegietan delarik. Eta irudiak ikustea nahikoa da zapaldua zein den jakiteko. Mikel Aiestarani entzun nion behin esaten israeldarrek bazekitela nazioarteko iritzi publikoaren (hedabideak) kontrola galdua zutela eta euren kontrako iritzi horren aurkako gerra galdua zutela, baina bost axola zaiela. Eta Josu, zu orain esanez ezkutatu egiten dela palestinarrena. Hemen ezkutatzekotan euskaldunena ezkutatzen da, hori bai ez dela inon agertzen. Horregatik berriro galdetzen dizut, palestinarrek ezagutzen al dute euskal arazoa? Internazionalismoak salbatuko omen gaitu… ez dakit ze internazionalismo klase den hori gu beste guztieraz arduratzen besteei gureak axola ez dienean. Palestinan balkoietan ikurriñak ikusten al dituzu? Hemen, milaka palestinar bandera daude. Ezetz, ezetz… hemengo betikoak ibiltzen dira Arafat-en zapiekin eta horrelakoekin abangoardian baleude bezala. Lotsa ematen didate.
Ongi ulertu badut:
Genozidio bat, bururaino eramaten bada, etnozidio bat da gainera
Aldiz etnozidio bat ez da baitezpada genozidio bat. Guk pairatzen dugu etnozidio saio bat ez genozidio bat ordea!
Debate hau izan zen jadanik Zuzeun.
Bestetik biziki ongi konprenitzen dut Garagarraren sendimendua baina ez du inolaz ere erran nahi soraio garela beste zapalduen aldera.
Genozidio adibideak emaitekotan aipa nitzake juduena, armeniarrena eta Tutsirena. Ezin latzagoak izan arre, beharrik ez dira bururaino eremanak izan.
Etnozidioei dagokienez, ez gara urrun joan behar. Usuagoak dira, motelagoak, ixilagoak eta nahas litezke asimilazio sinple batekin. Iparraldeari gertatzen zaiona da. 1789tik Iparraldeari baita Bretaniari eregertatzen ari zaiona da. Eta kasu horietan ezin eiki da genozidiorik aipatu.
Bistakoa da kasu batzutan bi fenomenoak nahas daitezkeela.
Benat, uste diat bat gatozela genozidio eta etnozidioaz.
EH-ena etnozidio bat duk, bai hizkuntza, baita kulturarena.
Etnozidio hori kolonizazio erasoaren bidez gauzatzen da gaur egun, eta kolonizatzaile nagusia hemen berton datza: ETB eta UPV Zuzenfaritzatan, batipat.
Eta ez, nire ustez, emigranteetan. Horrenbeste edo gehio etnozidio datza (buru-etnozidioa) euskal populazio-hazkunde tasa negatiboan. Hau da beste gai bat bazterrera utzia.
Galarragaren eritzia bai uletzen dudala, baina palestinarrek gurea EZ ezagutzea, guk haiena bezainbeste, guztiz ulergarria duk: ez zeukatek horretarako informaziorik ez eta aukerarik (gerra beroan baitaude, GENOZIDIO atarian.
baina erran nahi dudana duk, ze guk oro har palestinarrena azaletik jakin arren, haien GENOZIDIOA ez dakusadala ezein hedabidetan aipatua GENOZIDIO edo ETNOZIDIO gisara (tutsi, uighur eta armeniarrena bezala),
eta galdetzen diat ZERGATIK HORI. Yawhé eta Mosad daudelako bitartean? eta OTAN bera eta bere hedabide atlantistak?
Alegia, esan nahi duzuna, esaten ez duzun arren, palestinarrak gu baino okerrago daudela. Eta nik esango dizut palestinarrak gu baino hobeto daudela zentzu guztietan. Kulturalki eta hizkuntza mailan gu baino hobeto daude, nazioartea euren alde dago eta jaiotze tasarekin gu baino mila aldiz hobeto daude. Gu kulturalki eta hizkuntza mailan hilda gaude, nazioarteak ez daki ezer gutaz eta jaiotze tasa beldurgarria da. Palestinarrei azken pausua egitea falta zaie soilik, guri dena falta zaigu egiteko.
Sahararrak ere gu baino hobeto daude. NBEk autodeterminazio eskubidea onartzen die eta eskatzen du. Hori luxua da. Pentsa une batez NBEk eskubide hori aitortzea Euskal Herriarentzat. Gero ez dela gauzatzen esango didazue baina gutxienez aitortzen dizue. Guk ez daukagu hori ere. Eta gero hemen gabiltza woke abanguardian zerbait izango bagina bezala. Lotsa ematen didate, lotsa.
Beti ados Garagarrak dioenarekin.
interesgarria litzateke aztertzea zein irizpideren araberan NBEk autodeterminazio eskubidea esleitzen duen.
Suposatzen dut EH eta Kurdistani dagokienez NBEk ez duela NBEkide oso inportanteak hasarretu nahi. Zaharrari dagokionez, Marrokak ez du pisu bera eta herri asko alde izango dira, Algeria buru. Palestinari dagokionez berdin, Israel nahikoa isolatua da eta.
arratsaldeon,
Bi lurralde-herri akderatzeak arazoa eta erratzea ekar dezake.
Begira adibidez Ukraiakoa EHaz gonbaratzea zernolako pentsamendu kafkianoetara eraman duen gure jendea (Zelensky eta Donbasskierako jarrera hipnotikoak lekuko
Baina dárraigun gure dialektikarekin.
EHko ala Palestinako egoera ote gaizkiagoa?
Zuen ustez, EHkoa, eta ez zaizue falta argudiorik.
Baina nerorek ere badituk neureak. Aldera ditzagun.
Palestina GENOZIDIOAREN atarian dagoke, ene aburuz;
eta EHa, barriz, ETNOZIDIOAREN atarian.
EHan Gerra Hotza bizi dugu (bai hizkuntza eta kulturaz, kolonizatuak topera)
Palestinak Gerra Beroa bizi du, Israeldarren esku.
EHak manifa mugidetarako aukera du; aldiz, Palestinan manifestatzeak tiroz zauritua edo hiltzea esan nahi du.
Zein da hortaz egoera hobea, Gerra Htza ala Gerra Beroa?
Agian erranen didazue Gerra Beroak eusldunon kontzientzia piztu zezaleeka eta bere kolonizazio modorrotik atera; baina nik uste diat Bero mota horrek ez digula gure Hotz-mota konpondu, baizik eta are larritu.
NBEk ezagutze du Sáhara eta Palestina, eeta EZ EHa.
Baina har kontutan NBE bera OTANen barnean dagoela, eta berez azken honek duela azken hitza; beraz, orduan, NBEn ezagutza eta medaila guztiak TXATARRA.
Nire ustez Palestinak gorriak ikusiko ditu, AEB-OTAN prestatzen ari den Musulmanen aitziko eraso hasi barrian.
EHaren aldetik, gure arazo nagisia geure hizkuntzaren eta kulturaren ezagutza eta kultura-eskasia dugu ARAZO NAGUSI.
Borrokatu behar diren bi arrisku ( bederen! ) ikusten ditut:
Bat da gu euskaldunok jadanik “zerbait izango bagina bezala” denaz arduratzea, dena aztertzea, komentatzea eta defenditzea, EBetatik eta Europatik datozekigun moda guziak jarraitzea abtsolutuki eta txepelki “IN edo besteak bezainbat” izan nahian.
Bestea da ez konprenitzea gaur euskaldun moderno bakoitza, gaztea batez ere, mundu osoaren parte sentitzen dela eta ezin zaiola agindu independentziaz bakarrik arduratzea beste kezka eta interes guziak gerorako uztea eskatuz. Euskal herria eta euskaldunak, zuzenean eta filtrorik gabe, murgilduak dira mundu globalisatuko gertakari eta ideia politikoetan et filosofikoetan.
Josu iduritzen zait “genozidio” hitzaren erabilpen gehiegizkoa egiteko joera duzula. Eraso edo errepresio basa bat ez dira oraindik genozidio bat.
Ez dut uste izraeldarrak, momentu batez bederen, gauzak liratekeen palestindarren genozidioa egiteko ez eta alderantziz. Sarraskiak aldiz bai egin dituzte eta beharbada eginen oraindik eta eta hori bi alderdien aldetik.
Han ere etnozidio arrisku kontu da gehien bat, bai ta izraeldarren kaltetan ere. Oso guti eta isolatuak dira miliopka arabiarren artean.
Ene uste apalean, han bi aldeetako baketsuenen eskuetan dago auzi mauzi ahal bezain gutien txar baten esperantza ahula.
Baina han ez dugu komentatu baizik egin, Garagarrak dioen bezala, itzul gaitzen Euskal herrira othoi!
bai, itzul gaitezen, baina arazo amankomuna begibistatik galdu barik, ezen arras murgilduta baikaude geoestrategia orokorrean: 2030-AGENDAN etab., hemengo politikari “eskertiarrek” deskuiduan uzten dutena.
Hona bertora itzuliz, uste dudana duk kultura-eskasia dezente dugula EH bedeinkatu honetan.
Hizkuntza-altxor izugarria diagu, baina ez diagu balioztazen; hizkuntza bera ere “asignatura” gisa irakasten ditek Akademia orotan, batere motibazio gabe (ez euskak HISTORIA/PENTSAERA/ANTROPOLOGIA/FILOSOFIA-HIZKUNTZA, EGOERA SOZIOPOLITIKO-ELEBITASUNEZKOA…ez ezer. Euskera bere biluzian. Zelan espero hortik ezagutzarik eta kulturarik.
Belaunaldi barria ia analfabetoa duk, tamalez, bere kulturari buruz.
Eta gainera, kolonizatua gradu gorenean.
Beraz, hori dok arazo nagusiena, ene aburuz.
Hori nola konpondu?
ironiaz eta adar jotzeaz, akaso?
“gazteok, ez dizute irakatsi ezer-ezer zuen Akademiatan, ZIRIA SARTU DIZUETE, kar-kar-kar”
Beste bidea, serioagoa eta epe luzekoa, KULTURA TRANSMISIORAKO EKINTZA litzateke: “KULTURGINTZA-ii” deritzoguna, hirurogeitakoaren pareko KULTURGINTZA ERRENAZIMENDU zoragarri hura.
Nik ez diat beste biderik ikusten.
Euskal populuaren genozidio/etnozidio eztabaidarako, gomendatzen dizuet gaia sakon aztertu duen baten artikulu hau irakurtzea (Xabier Irujo):
“Genozidioaren ikuspegiaren abiapuntua Euskal Herriko
historia aztertzeko eta interpretatzeko”
https://ojs.ehu.eus/index.php/Bidebarrieta/article/view/19833/17669&sa=U&ved=2ahUKEwj3ntGticn4AhUE8hoKHSYwA6E4ChAWegQIBRAC&usg=AOvVaw26VMJf5rFOAd1BrBJCd_AO
NBEren arabera:
“any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnic, racial or religious group, as such:
(a) Killing members of the group;
(b) Causing serious bodily or mental harm to members of the group;
(c) Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to bring about its physical destruction in whole or in part;
(d) Imposing measures intended to prevent births within the group;
(e) Forcibly transferring children of the group to another group.
—?Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, Article 2”
Konkistan zehar, hilketa masiboak egin dira. Desplazamendu behartuak. Natalitatea diberatuki suntsitu dute. Eta ez dago entozidio eta genozidio arteko bereizketarik araudian. Afera argi dago beraz. Espainia eta Frantzia estatu genozidak dira.
txit argigarria X. Irujoren dokumentua.
Bestalde, GENOZIDIO eta ETNOZIDIOAri dagokionez ia gauza bera da.
Berba horiek grekotik etorriak dira oraintsu:
“GÉNOS”, euskeraz LEINUA da (linaje)
“ÉTNOS”, euskeraz, HERRIA.
Esan dodanez, hitz hauek duela gutxi “bueltatu” dira grekotik:
“bueltatu, diñot, ze hara hemendik joan baitziren (euskera-iberikotik) duela 10.000 urte, emigrazio MADALEINDARRAREKIN (magdaleniense, gure Kobetatik harantz joan zirenean.
Josu esaten duzuna egia da eta proposamenak baliagarriak lirateke EAEko administrazio autonomoak erabili nahi edo erabili ahal balituzte. Baina, guretako,. euskal jendearen ekimena iratzartzeko ez zaut iduritzen berez operatiboak direnik. Iduritzen zait kate begi konkretu bat falta duzula aoperatiboa izaiteko.
Batik bat, NBE ren definizioak biziki estentsiboa dirudi. ( batez ere a) eta b) ikusita) Horrekin ez dago herri bat ere munduan genozida izan ez denik. Naziak eta Turkoak lasai izan daitezke ez dira bakarrak genoziden munduan.
Artetik erraiteko horrelako definiziio laxoarekin erran daiteke ETA bera genozida izan zela espanolen kontra.
Egia erraiteko, ene aldetik, beti errana dut Frantzia etnozida zela euskal herrian bainan genozidia erraitera bada oraindik alde bat. Nahiz erahil duen eta berdin egunen batean erahil lezakeen oraindik behar balu.
Gilen milesker loturarako, denbora piska bat behar dut irakurtzeko. Baina momentuz, laburpenaren araberan, badiriudi ez duela diferentziarik egiten etnozidioa eta genozidioa artean. Hori hautu bat da baina ene isuriko ez du errealitatea argitzen.
Igande on denoi
genocida, genocidio eta ethnocida, ethnocidio terminoac joan den mendean sorthu ciren.
Ethnocidio, berez, genocidio culturala berceric ez da. Franciac eguiten deraucona Iphar Euscal Herriari ethnocidioa da. Euscal cultura eta hizcunça behin eta berriz çaphalduaz.
Adeitsuqui
Proposamen bat:
Etnozidioa gehiago dagokio kultura eta bizi modu baten suntsiketari
Genozidioa gehiago kultura horren parte hartzaile guzien erahilketa fisikoari.
Biak intentsioz eginak.
Gehiago zehazten dut prudentziaz zeren askotan nahasketak iza go dira.
Eta bai ene iduriko ere, hemen etnozidioa da indarrean, nahiz garaian lapurtarren deportazioa genozidio kutsu nabarmen bat zeukan.
Gero ez gara horregatik hasarretuko aski da jakitea nornerak zer definizio erabiltzen duen, biak berdintzen dituen ala bereizten dituen.
Bitxia da alainan, denok gauza bertsua pentsarzen dugula, beti eta berriro ateratzen den definizio-eztabaida hau!
Gatu honek baduke beste buztanik!
Izango da seguraz ere arrazoi ezkutu bat eta norbaitek azaltzen ahal balu hainbat hobe denontzat.
Adeitasunez
https://fr.m.wikipedia.org/wiki/Ethnocide
“ou encore la tentative du général Franco d’éradiquer les langues catalane et basque dans les années 1930 en Espagne.”
Francorena baino ascoz ethocidagoa eta cikinagoa Franciaco Republicac eguin eta eguiten duena da. Haren contra protestatzen ahal cen, baina republica baten contra norc eguin leçaque deus, ezta?
Adeitsuqui
Etnozida dena iparraldean da, 1789ko iraultzatik administrazioaren eta legearen funtzionamentu normala estatu demokratiko baten mozorro pean eta hau guzia, gainera, gizakiaren eskubide unibertsalen herrian !.
Ahulezia egoeran dagoen populu tipi baten abusua da.
Ezdakit, kolaborazio giro honetan, abertzale askorik gai den oraindik hori argi ta garbi erraiteko.
Baina, Josu, hortik erraitera Frantziar errepublikaren portaera “Francorena baino ascoz ethocidagoa eta cikinagoa…” dela nahikoa eztabaidagarria da!
Xabier Irujoren esan batzuk:
https://www.eitb.eus/eu/telebista/programak/ahoz-aho/bideoak/osoa/8852480/xabier-irujo-euskaldun-izateko-gogoak-egiten-gaitu-euskaldun-ez-da-hizkuntza-ezta-bestelako-etiketarik/
01:56
“Normalean pentsatzen du jendeak genoziodioa dela jendearen hilketa, hilketa masiboa, baina hori ez da. Genozidioa da herri baten patroi nazionala desagertaraztea. Hau da, hizkuntza, ohiturak, gizartea eratzeko modua. Hori dena desagertaraztea da genozidioa. Orduan, genozidio kulturala eta genozidioa azkenean sinonimoak dira. Genozidio kulturala da genozidioaren estrategia bat, besterik ez”.
15:41
“Hemen ezinezkoa izango zen gaur egun ikustea, gure unibertsitateetan inkluso, inkluso euskeraz esango nuke, Euskal Herriko genozidioari buruzko klase bat. Hori ezinezkoa da, politikoki, sozialki. Etorriko da eguna non horrelakoak posible diren, gaur ez da. (…) Orduan kanpotik egin behar.
24:29
“Genozidioa gertatzeko ez da hilketarik egon behar. Iparraldean ikusten ari garena euskararekin, adibidez, ofizialtasunarekin eta, hori da genozidioa. Genozidioa da [Raphael] Lemkinek deskribatu zuen moduan. Hizkuntza bat, bertako hizkuntza debekatzea da genozidioa. Ez da genozidio kulturala, genozidioa da. Hori da hemen gertatzen ari dena eta desde luego azken bi mendeetan gertatu dena, garbi dago”.
Eneko Bidegain:
https://zuzeu.eus/euskal-herria/etnozidioaren-konplizeak/
“orain euskararen kontra egitea, etnozidio eta genozidio bidez sortutako egoera baten alde egitea da. Genozidioaren onarpena eta etnozidioaren jarraipena. (…) Bistan da, hori ukatzen dute. Hots, negazionismoa egiten dute. Genozidioak berekin dakar negazionismoa ere”.
Beñat, diozu: “Artetik erraiteko horrelako definiziio laxoarekin erran daiteke ETA bera genozida izan zela espanolen kontra”.
Nik dakidala, ETAk inoiz ez zuen helburutzat izan Euskal Herriko espainolak edo frantsesak exterminatzea. Beraz ez du betetzen geneozidioaren definizioa, ia 1.000 pertsona hil zituen ere.
Eta bai, Frantzia askoz eraginkorragoa izan da, eta da, Euskal Herria suntsitzen Espainia baino, Franco barne hartuta ere. Ez dut uste hori demostratu beharrik dagoela.
Inperio guzti-guztiek, deitu LA FRANCE-“REPUBLIQUE”, deitu “EL REINO” DE ESPAÑA, Dituk etnozidak gutxienez, nahiz eta “demokraziaz maskaratu”
orain Errusiar inperioa eta RasPutin zeudek modan, eta Atantistek deabrutuak. Baina beha “demokrazia atlantistei:
CANADA “demokratikoa”: bertako autoktonoak suntsitzen, umeak bahitzen eta kontzentrazio-esparruetan akatzen. (oraitsu agertu danez.
Beha NEW ZEALAND&AUSTRALIA “demokratikoak”, hango suomiak sarraskitzen krudelki.
Beha LA FRANCE-REPUBLIQUE DEMOCRATIQUE, Zuberotarrak ankerki erbesteratze eta Matalats Maulekoa “a être dépecer” kondenatzen, pour la liberté, l´egalité et la fraternitë. En fin… eta gero Errusofobia ereiten eta hedatzen.
Gilen milesker esplikazio horietarako/
itxura guzien arabera Irurorentzat genozidio eta etnozidio sinonimoak dira. Zergatik ez? hautu bat da. Hiztegi anitzetan diferentzia bat egiten dute.
Ez dut inon ere erran ETAk genozidio bat egin zuenik baizik eta Batik bik aipaturiko definizio laxoarekin hori bai erran ginezakeela.
Azkenean inork baino hobeki badakizu Gilen Michel Duharten liburua euskararatu nuela bertan ikusten baitzen argi ta garbi estatu errepublikarra hasieratik etnozidioa izan zela eta jarraitzen duela.
Gero jakitea xuxen Frantziatik edo Espainatik zein den eraginkorrena? Josu eta zu segur bazirezte Frantzia dela posible da nahiz ez dakitan nola neurtzen duzuen eraginkortasuna arlo horretan. Egia erraiteko berdin zait.
LaFRANCE-Republiquek buru-jana borobilagoa egiten jakn izan du zuen partean, pour la Patrie francaiseratzen populazioa, disimulu handiagoz eta estridentzia gutxiagoz bereganatzen populua (ageriko torturarik gabe, eta hola…)
Hots, kolonizazio eraginkorragoa eragiten jakin du.
El REINO DE ESPAÑAn, aldiz, torpeagoak izan dira, nabarmenegiak edo…
Bai, gainera hemen indarren arteko disproportzioa askoz handiagoa zen hegoaldean baino. Euskaldunak ez gira sekulan 120 000 baino gehiago izan; Demendren errisistentzia segidan isolatua zen eta jarraian lehertua. IK bezala ez da hain aspaldi.