Nazionalismo norgehiagokak Europan (Frantzia) II –

Nazionalismo norgehiagokak Europan (Espainia) I

Bigarren artikulu honetan, iparraldeko Frantzia atlantikoak hegoaldeko Mediterraneoko Okzitania politiko eta linguistiko-kulturalaren aurka buruturiko gurutzada-gerra izango dugu ardatz, kataroen heresia gudukatzeko aitzakian.

Aita Santu Inozentzio III.ak egin zuen gurutzadarako deia 1209an. Ordurako jada lau gurutzada eginak zituzten gurutzatu katolikoek musulmanen aurka, baina ordukoa ez zen hala, okzitaniarrak kristauak baitziren; armada batekin aita santuak ez zituen kataroak borrokatu nahi, kataroekiko toleranteegiak zekuskien Okzitaniako buruzagiak Erromaren mendeko eta esaneko bihurtu baino. Okzitaniako Tolosako Raimundo VI.a kondea ahalegindu zen zetorkion erasoa saihesten, leialtasuna aitortuz aita santuari eta atxikimendua fede katolikoari, baina haren aitortzei edo (trikimailuei) ez zitzaien kasurik egin; gurutzada geldiezina zen.

Lyonen, Frantzia iparraldeko 20.000 gurutzatu elkartu ziren, eta orduan 20.000 lagun inguru zituen Beziers herrian sartu ziren. Helburua kataroen heresia deuseztatzea bazen, lehenbizi, jakin behar zuten zein ziren sekta horretakoak; baina, begira zer esan zuen aita santuaren legatu Zisterko abade Arnaud Amary-k: “hil itzazue denak, Jainkoak bereiziko ditu bereak”. Maria Magdalenaren elizan, kasu, 7.000 herritar sarraskitu zituzten Petri Vaux Cernay monje historialariak idatzi zuenez; Amaury abade gotzaina bera ikaraturik gelditu zen jazotako masakrearekin. Sarraskiaren ondotik, su eman zioten Beziersi. Jainkoaren izenean, hiria hiltegi bihurtu zuten, Guilhem Figueira trobadoreak deitoratu zuenez.

Alde batera, ia ez zaigu sinesgarria egiten. Halabeharrez, duela gutxi meza bat entzun dut. Apaizak aldaretik gizakiok elkarri barkatzeak daukan indarraz hitz egin zuen. Adibide adierazgarri bat ere jarri zuen:  Nelson Mandela jada presidente zela, bazkaltzen ari omen zen jatetxe batean. Han bertan gizon bat zegoen bakarrik bazkaltzen. Mandelak ezagutu eta bere mahaira etortzera gonbidatu zuen. Gizona dardarka. Mandela preso egon zela, torturatu zuen kartzelazain ohia zen. Mandelak lasaitzeko esan omen zion barkatzen ziola eta. Jakina, apaizak ez zuen aipatu Mandelak Afrikako Kongresu Nazional alderdiko beso armatua (Umkhonto we Sizwe, MK) sortu zuela eta haren buru izan zela. Zenbat aurpegi (izan) ditu historian zehar Eliza katoliko erromatarrak?

Aita santuak gurutzadara deitzen zuenean, esan nahi zuen gerra erlijiosoa zela, eta gerrariak erlijiosoak bihurtzen zirela -erlijioso askok parte hartzen zuten, aita santuaren  ordezkari abade gotzaina buruetarik zela, buruzagi militarraz gainera-, hots, Jainkoak aginduta hiltzen zutela edo hiltzen zirela; hiltzen baziren, zuzenean zerura joango ziren, eta konkistatzen zutena berena izango zen, Jainkoak hala nahita. Frantziako iparraldeko jauntxo batek hegoaldeko jauntxo kataro (?) baten gaztelua konkistatzen bazuen, berea zuen handik aurrera, haren lur eta mendeko eta ondasun guztiekin.

Beziersen egindako sarraskia ahoz aho zabaldu zen. Asko errenditu egin ziren, kasu, Albi herria. Beste batzuetan sarraski itzelak egiten jarraitu zuten. Tolosatik 15 kilometrora dagoen Muret herrian gudu erabakigarria gertatu zen. Tolosako Raimundo VI.a kondeak eta Petri II.a Aragoiko erregeak armada handi bat bildu zuten gurutzatuei aurre egiteko. Baina Simon Montfortekoaren gurutzatuek birrinduta utzi zuten armada okzitaniar-katalana; guduan hil zen Aragoiko erregea eta Raimundo VI.a kondeak 1214an Ingalaterrara ihes egin behar izan zuen. Hogei urteren buruan (1209-1229) trobalarien Okzitania ederra, Frantziak baino kultura bikainagoa zuena, toleranteagoa kataroekin eta, erabat txikitua gelditu zen eta Frantziara anexatua konkistaren bitartez. Horrela, Frantzia, hurrengo bost mendeetarako Europako erresuma jendetsuena eta boteretsuena bihurtu zen, Atlantikoan eta Mediterraneoan zati ederra bereganatuz.

Zer zen Okzitania? Batez ere kultura bat, hizkuntza bat. Artean Okzitania terminoa ez zegoen. Frantzia eta frantsesa bai. Gerrako arerioak ziren, batetik, Frantzia, zeina lurraldeak eta monarkiak definitzen zuen, eta, bestetik, okzitaniarren lurralde ezberdinak, elkarrekin erlazionatuak baina botere bakar batek bildu gabeak. Hizkuntzak lotzen zituen. 1220ko dekretu batean, bandoetako diferentzien gainetik Okzitania osoa adierazi nahi zuela, Tolosako kondeak “gure hizkuntza honetako gizonak” espresioa erabili zuen. Okzitaniarrek nazio kontzientzia bizia zuten, gerrak areagotu ziena. Hizkuntza komunaren kontzientzia zen, “frantsesen” hizkuntzaren kontrara. Hala adierazi du Josiana Ubaud andre okzitaniar marseillarrak. Erromako Elizak Okzitania guztia Frantziari eman zion edota bi botere nagusiek elkarri.

Nazionalismo norgehiagokak Europan (Frantzia) II