Munduko agertoki geopolitiko berria

Munduko agertoki geopolitiko berria –

Azken hamarkadaren hauteskunde demokratikoetako asko hauteskunde-iruzurraren salaketek markatuta egon dira: Nigeria, Ukraina, Mexiko, Bielorrusia, Honduras, Venezuela, Boli Kosta, Thailandia, Pakistan eta Afganistan, kasurako. Demokratikoki aukeratutako gobernuek nazioarteko bakartzea —Bolivia, Ekuador, Venezuela, Nikaragua eta Gaza— jasan dute. Sasi-hauteskundeak ere bai esku-kolpe bigunak edulkoratzeko (Honduras) xedez, eta hainbat gobernu autokratiko hutsek sistema politikoko nazioarteko komunitateen onarpena jaso dute, beste batzuen artean, Egiptok, Georgiak eta Errusiak.

Munduko agertoki geopolitiko berria
Arg: Worl Economic Forum (wikipedia)

Samuel Huntington idazleak The Third Wave (Hirugarren Olatua, 1991) liburuan azaltzen duenez, munduak hiru desegonkortze-olatugatik eta demokratizazioagatik pairatu ditu halako egoerak. Huntingtonen arabera, demokratizazio-olatu bat «garai zehaztuan gertatzen diren erregimen ez-demokratikotik beste demokratiko batera trantsizioetako multzo bat» izango litzateke.

Bere demokraziarako trantsizioen munduko hirugarren olatuaren analisian (1974an Portugaleko Krabelinen Iraultzarekin hasi zuen azterketa), herriak pobreziatik irten eta garapeneko ertaineko mailara heldu zirenean, herrien demokratizazioaren posibilitateak handitu zirela ondorioztatu zuen. Horrela, 1974 eta 1990 bitartean, olatu demokratizatzailea Hego Europara iritsi, Latinoamerikara jauzi egin eta Asiarantz abiatu zen, herri postsobietarren sistema autoritarioak kitatuz.

Udaberri arabiarra deituarekin (haren detonatzailea Tunisian izan zuen eta mimetismoagatik arku mediterraneoko gainerako herri arabiarretara 2010-2013 hirurtekoan zehar hedatu zena), demokraziarako trantsizioetako munduko Hirugarren Olatuko arku mediterraneoko herri arabiarretara heltzea gertatu zen.

Hala ere, Armada egiptoarrak Morsiren kontra egindako esku-kolpearen ondoren, munduko olatu desegonkortzaile berrira joan ahal izango ginateke, ondoren datozen kausengatik: arrazoi ekonomikoak (ekonomia osoaren gainbeheran), kulturalak —ustelkeriaren kulturagatiko mendebaldeko demokrazia formal nagusietako gainbehera, AEBeko «defizit demokratikoa», Obama Administrazioak burututako Prism Programan irudikatuta eta sinesgarritasun demokratikoko Hirugarren Munduko kontaezin gobernuko galera—, eta geopolitikoak (AEB eta Errusia arteko Gerra Hotzaren endemismo errepikarirako itzuleraren ondoren agertuko den munduko agertoki geopolitiko berria.