Munduaz hitz egin edo mundutik hitz egin? – 

Nahiko merke eta doakoa dugu hitz egitea. Honetaz, horretaz edota harako hartaz mintzo gaitezke lasai asko. Hitz egindako horren baitan mundua dago erdigunean, edo, gutxienez, hitz egindako horrekiko harremanean mundua dugu beti. Mintzo garenean, munduaz (edo mundukoaz) mintzo gaitezke, baina, bestetik, munduaz hitz egin bainoago, gaudeneko mundutik mintzo gaitezke. Hartara, hor bi hitz egiteko molde ditugu; munduaz hitz egin genezake, edota, gaudeneko mundutik hitz egin genezake. Berez ezein esanahirik ez duten adierazle mordoska dute hizkuntzek, hala nola, “hau”, “han”, “orain”, “atzo”…berez eta izatez esanahi-edukirik batere ez dutenak, baina arian-arain erabili ohi direnak munduko puntuak, zatiak edota zonaldeak seinalatzeko. Bestetik, zer edo zer adierazi nahi dituzten hitzak ditugu, hala nola, “txakurra”, “berdea”, “salto egin”, “pixkana”… hizpide dugun mundu hori kalifikatzeko erabili ohi diren hitzak ditugu bigarren motako hauek, munduari erreferentzia egiteko zein mundua bera egituratzeko.

Zer dugu, bada, partekatutako errealiatea multzo bateko hitzak bestekoekin ondo uztartzea baino? Hortaz, zer edo zer errealtzat joko da, baldin eta, batera, zer edo zer seinalatzen bada, eta, kasurako, hemen edo han dagoela esaten bada, eta gaur edo atzo gertatu dela zehaztaten bada, eta, hartara, nahi adin zehaztapen ematen badira, eta, bestetik, seinalutako dena delako horri esanahi duten eta kalifikatzaileak diren beste zenbait hitz egoki eratxikitzen bazaio.

Honela, bada, badirudi, edo gutxienez horren itxura egin ohi dugu, hizpidera eramandako mundu hori eta kokatuak gaudeneko mundu hori batera mundu bera direla. Ez dakit baina, kontuak hortik ote doazen; izanez ere, nago gramatika bera politikaren eskakizunetara makurrarazten dugula. Zinezko eta benazko mundua, zinetan ukitu-haztatu daitekeen hori, idealetik ez du deusik ere, eta ez du ideien ezein beharrik, hitz egiten ari gareneko mundu hau baino ez da, egon gaudeneko mundu hau baino ez da. Aurrez aurre, mutur aurrean, eduki uste dugun mundua ez da berez “mundua”, sistemak, zein bere gramatika ofizialak, ez dio mutur aurreko dena delako horri “mundu” kalifikatzailerik aitortzen, horretarako merezimedurik ez dio aitortzen. Halere, hor, bertatik bertara dugun zin-zinezko horretan gaude zu eta biok, zu eta biok eta denok, hor gaude kokatuak.

Bien bitartean, hor dugu denon mintzagai den mundu ofiziala, den-denok ahotan hartu beharrekoa. Aspaldiko elurteak hizpide badira, bada, horretaz hitz egin beharko dugu derrigor, edota, etokizunean lortuko den hotzean egindako fusioa mintzagai bada, hori hartu beharko dugu ahotan ezinbestean, edota zulo beltzak dirala, zein amaginarrebaren zimurrak direla, edota dena delakoa dela, bada, beste horrenbeste, horretaz mintzo behar denok, derrigor eta aitzakiarik gabe.

Guztiarekin ere, gu, zu, ni, denok, ez gaude mintzagai dugun mundu horretan. Eta gauden gaudeneko hori ez da mundu eurentzat, goiko horientzat. Ez da mundu, besteetan beste, zu eta biok ez garelako inor euren ikusirako, ez garelako inortxo ere, edo, izatekotan, beste edonor izan gintezkeelako, eta, guztiok batera, besteak, edo beste horiek, izan gintezkeelako, betiere zer edo zer izatekotan. Atergabe eta une oro beste horietariko bat izango gara, izatekotan, euren ikusirako.

Kontuak horrela, gogorik eza senti dezake nor bakoitzak, gogo falta. Izanez ere, nor bakoitzak, izaki erreal-erreal gisa, egon-egon nahi du, benetan egon, era guztiz haztagarri batean egon nahi du. Presente, oso presente, egon nahiko genuke denok. Horren truke baina, inortxo ere ez izateko arriskua hartu behar dugu. Bestela, estualdi hori eramanezin balitzaigu-edo, badugu betiere hor amore emateko alternatiba, eta, etsia emanda, prentsako, telebistako eta sareetako albistegietara eta beren profezietara bueltatu eta horretara eginez gero, mundu ofiazialeko beste “nor” zenbakarri bilakatu berriz ere.

Munduaz hitz egin edo mundutik hitz egin?