Laia Estrada zinegotzi ohi eta diputatu tarragonarra izango da CUPen hautagaia maiatzaren 12ko Kataluniako Parlamenturako hauteskundeetan. Kanpaina hasteko ordu gutxi falta direnean, zerrendaburu independentista eta antikapitalistak elkarrizketa eskaini dio Sare Antifaxistari. Kataluniako hauteskundeei begira CUPek defendatuko dituen funtsezko ideiak zehazteaz gain, Estrada oso kezkatuta agertu da Vox alderdiko faxistek erakundeetan duten ordezkaritzagaz. Eta horren erantzule egin ditu, neurri batean, oraindik kargu publikorik ez zutenean, ultraeskuindarrei hitza eman zieten komunikabideak. CUPen egiten dabiltzan barne eztabaida prozesuaz ere hitz egin du. Laia Estradaren arabera, “erakunde iraultzaile ororen betebeharra da bere burua aztertzea eta ebaluatzea”.

Zer itxaropen dituzue maiatzaren 12ko hauteskundeetan?

Logikoa denez, guk ahalik eta ordezkaritza handiena lortzea espero dugu, ahalik eta eragin handiena izan nahi dugulako hurrengo legegintzaldian. Batetik, gure autodeterminazio-prozesua berreskuratzeko eta, bestetik, biztanleria osoan gero eta handiagoak diren gizarte-beharrei erantzuteko. Pobretze-egoera orokortuan gaude, gutxiengo pribilegiatu bat gero eta aberatsagoa egiten ari baita, jende gehiena prekarizatzearen kontura. Gainera, eragina izan nahi dugu bizi dugun krisiak eta larrialdi klimatikoak dakartzan erronkei erantzuteko, hain zuzen ere erantzun sozial horren eskutik; baita gure autodeterminazio-prozesua berreskuratzeko ere.

ERCk, PSCk eta JxCatek osatzen duten blokeari aurre egiteaz berba egin duzue. Zergatik?

Guretzat, bloke bat osatu dute, azkenean ados jarri direlako Kataluniako agenda politikoa hartu duten gai handietan. Hiru alderdiek makroproiektuen agendaren inguruan bat egin dute. Asko hitz egin da Salouko eta Vila-secako Hard Rockaz, Europako kasinorik handiena eraikitzeko ideiaz, funtsean Caixari laguntza ematea helburu duena. Baina, badira beste makroproiektu batzuk agian oharkabean igaro direnak, esaterako, Laugarren Gerrikoa, Pirinioetako Neguko Olinpiar Jokoekin egin nahi zutena edota aireportua handitzea. Bakoitzak bere ñabardurekin, herritarren interes orokorrerako balio ez duten politika horiek praktikan jartzen ari dira. Aitzitik, agenda markatzen ari diren enpresa handi horien zerbitzura daude, alderdi handi horiek etengabe ohore egiten dietelako enpresei. Iskanbilan arituko dira askotan, baina azkenean berdin jokatzen dute.

Lehenik Junts per Catalunyarekin, eta gero kanpotik PSCrekin, Esquerrak gobernatu du politika horiek aplikatuz. Eta aurrerapenak izan zitezkeela ziruditen gauzak egin dituenean, hala nola energiaren kudeaketa publikoa egitea, azkenean eraikin publikoetan eguzki-plakak jartzera mugatu da. Tira, ondo dago. Baina, ezin da horretara mugatu CUPek mahai gainean jarri zuen ideia, honakoa esan genuenean: “Herrialdeko sektore estrategikoak kontrolatu behar dira, eta jendearen zerbitzura jarri”.

Horrek esan nahi du energia berriztagarrien ekoizpena modu errespetuzkoan eta deszentralizatuan planifikatuko duen enpresa publiko energetiko bat sortzea lurraldean. Eta, gainera, banaketarekin eta merkaturatzearekin ere bizkor ibiltzea, hornidurak eskuratzea eskubidea dela bermatzeko. Horren ordez, Esquerra eta Pere Aragones eraikin publikoetan eguzki-plakak jartzera mugatzen dira, ez dutelako nahi oligopolio energetikoa deseroso sentiaraztea. Horri buruz ari gara bloke bat direla esaten dugunean. Ñabardurak ñabardura, enpresa handien eta Madrilen morrontza erakusten ari dira. Izan ere, Katalunian egin diren politikak Espainiako Estatuaren mende jarri dituzte.

Energia publikoaz gain, etxebizitzaz ere hitz egin genezake, Katalunian orain mahai gainean dagoena (Espainiako Etxebizitza Legea) baino askoz ere lege anbiziotsuagoak onartu direlako. Eta nahiz eta lege horren mugak ezagutu, ez dute planteatu ere balizko zigorrik edo kasu kalteberetan alokairu soziala egotearen derrigortasunik, inor kalean utzi baino lehen. Mugak zeintzuk diren jakin arren, ez dituzte lege katalanak berreskuratu nahi izan edo askoz ere anbizio handiagoko lege propio berriak sortu.

Inkesta batzuek botoen %5 eta 5 ordezkari ematen dizkizuete. Zelan baloratzen dituzue inkesta horiek?

Badakigu inkestek nola funtzionatzen duten. Egin diren unearen eta inkesta horien parte-hartzearen araberakoak ere badira. Logikoa denez, azkenean botoa baldintzatzen dute, eta, beraz, nahiko eragin gaiztoa dute. Hasieran esan dizudan bezala, guk ahalik eta ordezkaritza handiena izan nahi dugu, ahalik eta eragin handiena izateko eta gure autodeterminazio-prozesua jendearen beharren zerbitzura jarri ahal izateko; baita herritarrek zerbitzu publikoen, etxebizitzen, prezioen kontrolaren eta aberastasunaren birbanaketaren arloan dituzten beharrak konpontzeko ere.

Baina, aldi berean, behar horiei erantzunez, gure autodeterminazio-prozesua ere aurrera eramatea nahi dugu. Izan ere, oso egiaztatuta daukagu Katalunian dauden adostasun sozial handiek ez dutela lekurik 78ko Erregimenean. Izan ere, nire ustez, 2015eko urriaren 1a baino lehenagoko 40 lege inguru egon dira, sistematikoki onartu eta bertan behera utzi zirenak. Arlo horietan egiten den edozein aurrerapen sozialek Estatuko esparrua gainditu beharko du. Eta, beraz, horrek aurrera egiten lagunduko dio gure autodeterminazio-prozesuari. Beti esan dugu: “Borroka sozialak eta independentistak bat egin behar dute nahitaez”.

Voxi botoen %7,9 eta 11 ordezkari ematen dizkiote. Kezkagarria al zaizue?

Jakina, kezkagarria da ultraeskuinaren gorakada eta faxismoa erakundeetan sartu izana. Hori ez da berez egun batetik bestera gertatzen. Maila globalean gertatzen ari den fenomenoa izateaz gain, Espainiako Estatuan hedabideek erraztu egin dute ultraeskuinak lehen orrialdeak betetzea eta elkarrizketak izatea, ordezkaritzarik ez zuenean. Aurreko hauteskundeetan ateak zabal-zabal ireki zitzaizkion eta, ziurrenik, neurri batean, erregimenak berak duen erantzuna da honakoa esatea: “Independentistok ausartzen bazarete une honetan dugun esparru hau zalantzan jartzen, begira zer datorkizuen gainera”. Independentismoak beraientzat dakarren mehatxuaz ez ezik, M15eko mugimendua izan zen guztiaz ere hitz egiten ari naiz. Elite ekonomikoen pribilegioak zalantzan jartzeak dakarren mehatxuaz, Ibex35ekoaz, alegia.

Horrek guztiak erantzuna dakar: “Begira zer gerta dakizuen edo zer etor daitekeen, orain zer dagoen zalantzan jartzen baduzue”. Eta hori diot, ultraeskuinaren presentzia kezkagarria delako, jakina, baina ultraeskuina orain iritsi den lekura nola iristen den ere aztertu behar da. Komunikabide atzerakoienek, baina ez haiek bakarrik, zeregin erabakigarria izan dute.

Baina beste fenomeno bat ere aztertu behar da: ezkerrak herritarren beharrei erantzuten ez dien heinean, ultraeskuinak edo faxismoak haztegi bat du, beren demagogiarekin eta gezurrekin jendearen desengainua eta frustrazioa aprobetxatzen dutelako, hazteko eta indartsu egiteko. Beraz, ezkerrak gaur egungo beharrei erantzun behar die, ausart. Eta dagoeneko ikusten ari gara, nahiz eta beraientzat historiako gobernu aurrerakoiena izan, ez direla gai Espainiako Estatuko oligarka handien pribilegioak zalantzan jartzeko.

Birfundazio-prozesu batean sartuta zaudete. Zertan datza?

Procés de Garbí izena ipini diogu horixe bera behetik eta ezkerretik datorren haizea delako. Zenbaitek birfundazio-prozesua deitzen diote, baina eztabaida-prozesu estrategikoa da. Birfundatzekoa izango da ala ez? Ikusiko dugu. Baina, prozesu horrek balio digu geure burua ebaluatzeko, ondo egin diren gauzak, aldatu beharrekoak edota erakundeetan dugun eginkizuna aztertzeko, baita kalean dugun zeregina ere. Eta oraindik egiteke genuen eztabaida bat da, jende askok hauteskundeetako emaitzekin lotzen duena. Baina, prozesu hori aurrera eramatea adostuta zegoen eta, hainbat arrazoirengatik, atzeratu egin da.

Hori guztia nabarmendu nahi dut, guretzat betebehar bat delako horrelako prozesua aurrera eramatea. Hauteskundeetako emaitzak onak edo txarrak diren alde batera utzita, erakunde iraultzaile batek bere burua aztertu behar du eta bere helburuak lortzeko benetan eraginkorra den begiratu behar du. Kasu honetan, Kataluniako ezker independentistaren helburuak hauek dira: Herrialde Katalan osoen independentzia lortzea, sozialismoaren eta feminismoaren eraikuntzan herritarrentzako eskubideak eta hobekuntza sozialak lortzea, ekologismoarekin batera. Badakigu epe luzerako helburuak direla, logikoa denez. Eta gure gizartearen eraldaketa sakona eskatzen dute. Egiten ditugunak helburu horietatik hurbiltzen edo urruntzen gaituen ikusi behar da. Hala, oraingoz, hamarnaka eztabaida izan ditugu, eta horietan militante kopuru handiak parte hartu du eztabaidetan. Horri esker, gainera, hainbat arrazoirengatik apur bat urrundu diren edo parte hartzeari utzi dioten kideekin konektatu ahal izan dugu berriro.

Jende askok galdetzen digu ia hauteskundeak ez diren une egokienean egingo. Jakina, guk jarri izan bagenitu, eztabaida estrategikoaren prozesua amaituta egongo zen. Baina, CUPen funtsezko gaiak ez daude eztabaidagai prozesuan. Beraz, ez da arazorik egongo. Guk prozesua eten dugu eta hauteskundeen ondoren berriro ekingo diogu. Eta legegintzaldian edo Legebiltzarreko jardunean eragina duten gaiak inolako arazorik gabe jorratuko ditugu. Erakunde iraultzaile ororen betebeharra da bere burua aztertzea eta ebaluatzea.

Azkenik, Herrialde Katalanetatik, zelan baloratzen dituzue Euskal Autonomia Erkidegoko apirilaren 21eko hauteskundeen emaitzak?

Logikoa denez, oso balorazio ona egiten dugu. Emaitza historikoak dira. Igandean, sare sozialen bidez, ezker abertzalea zoriondu genuen, beraiengatik pozteaz gain, Espainiako Estatuak zapaldutako herri guztientzako aurrerapen gisa ere ulertzen dugulako. Aurrerapauso bat da autodeterminazio eskubidearen aldeko borroka guztientzat, Espainiako Estatuaren esparruan. Beraz, asko poztu ginen.

Laia Estrada (CUPen hautagaia) Laia Estrada (CUPen hautagaia) Laia Estrada (CUPen hautagaia)