Etortzen den munduaren azkena

2018-11-29 08:00
Jakes Bortairu
- Mundua

Etortzen den munduaren azkena –

Gure zibilizazio industrialaren lehertze edo eroraldia mehatxu hurbil eta erreala bilakatzen ari dela gero eta gehiago aipatzen da azken denboretan. Tesia horrek alor askotako zientzia berri bat ere sortzen omen dela dio: kolapsologia. Dena galdua da, ala bada oraindik salbatzeko biderik?

Etortzen den munduaren azkena Erregularki, eta berrikitan kasik astero, azterketa zientifiko batzuek dokumentatzen dituzte azkartzen ari diren prozesu latzak: klima aldaketa, bio-aniztasunaren murrizketa, itsasoen azidotasun emendatzea, naturaren baliabideen agortzea eta abar luze bat. Horietan oinarrituz, eroraldia iragartzen digute kolapsologoek, beren iduriko jada hasia eta saihestezina. Liburu, konferentzia, emankizun eta artikuluak biderkatu dira azken hilabeteetan eta arrakasta mediatikoa bildu dute tesiaren bozeramaileek. Kritikak eta eztabaida biziak era piztu dira, askotan tesia hau menpekotasun harreman orotik kanpo kokatua delako, kapitalismoaren irabazle/ galtzaile funtsezko dikotomia kontutan hartu gabe. Egia erran, hondamendiaren perspektiba horri sinesgarritasuna emaiten diote errepikatzen diren eguraldi gertakari latzek, mehatxuen aurrean sistema sozio-ekonomikoaren inertziak, gobernamenduen axolagabekeriak eta Hulot ministroak berak dimisioa ematerakoan ahoan bilorik gabe errandakoak. Adibidez, duela hiru urtez Parisen COP 21eko akordioa izenpetu denetik, berotze gazen ekoizpenak emendatzen segitu du, 2017an marka bat gainditu duelarik (+3,7%). Beraz afera ez da gehiago klima aldaketa nola kudeatu edota soilik mundializazio nola erregulatu baizik eta Mendebaldeko sistema ekonomikoaren eroraldiaren hipotesia noiz eta nola gerta daitekeen.

Nahasmenduak areagotzen ari

Haatik hondamendiaren tesiak indarra hartzen duen bitartean, nahasmenduak ere areagotzen dira. Batzuek gizakien tupusteko desagerpena aipatzen dute, zientzi-fikzioak aspaldidanik luze zabal jorratu duena baina berrikitan indar handiz eleberri, filma edo telesailetako gai oparoa bilakatu dena. Irudimen kolektiboan inpaktu handia sortzen du eta batzuek sor litezkeen ondorio politiko kezkagarriak azpimarratzen dituzte : antsietate soziala hedatu, joera politiko bortitzak elikatu, eko- diktaturei bidea errextu eta azken finean pentsamendu politiko oro desagerrarazi. Izan ere, holako perspektiba batekin, ezerk ez du gehiago inportantziarik. Borroka eta erresistentzia guziak hutsalak dira. Ezintasuna eta desmobilizazioa nagusi, bakoitzak berea eta kitto. Alta hondamendiaren bidean hasiak garela alde askotatik uka ezina bada ere, prozesua ongi definitu eta pentsatu beharra dagoela azpimarratzen dute batzuek. Yves Cochet politikariak adibidez eroraldiaz zera dio: prozesu baten bukaera da nun eta jendetzaren gehiengoari oinarrizko beharrak (ura, elikadura, bizitegia, energia, jantziak..) ez direlarik gehiago emanak, arrazoizko prezioan eta legeak xedaturiko zerbitzu batzuen bitartez.

Eredu produktibista hobendun

Definizio horrek fantasmak eta apokalipsiaren irudiak bazter utzi eta naturaren lege zorrotzei, sistema ekonomiko eta sozio-politikoaren parametroak gaineratzen dizkie. Alabainan ikusmolde esentzialistek eroraldiaren errua gizakien izaerari leporatu ordez, duela bost mende inguruan sortu, indartu eta nagusitu den kapitalismo eta bere garapen eredu produktibista eta kontsumerista arazoaren erdigunea kokatzen du. Gisa berean, gizadiaren historian zehar gertaturiko sistema batzuen hondamendiek erakusten dute krisia ekologikoen eragina eta ondorioak ezin direla sekulan ulertu multzo sozial desberdinen arteko indar harremanetatik kanpo. Definizio horrek bestalde, eroraldia oroz gainetik planetaren herrialde aberatsen arazoa dela ere erakusten digu. Izan ere, zenbat miliar jende jadanik horrela bizi da munduan zehar? Ez ote dugu Greziako populuari finantza-kapitalismoak 2010etik jasanarazi dionarekin hondamendiaren adibide hurbila? Perspektiba erabat aldatzen da orduan.