Britainia Handiko Grooming taldeen fenomenoaz – 

Charlie Peters kazetaria da.

Britainia Handiko grooming taldeen eskandalua arreta erakartzen ari da. Lehen ere gertatu izan da, baina orain ezberdina dirudi. Kazetaritzan eman dudan zatirik handiena gai horren berri ematen pasa dut, Britainia Handiko historia modernoko ankerkeriarik izugarriena delako. X-eko hari honetan kontatuko dizuet arazoaz dakidana, aurkitu dudana eta oraindik jakiteko dagoena…

Noiz hasi zen?

Umeak kalean aurkitu, erakarri eta sexualki jazartzen dituzten gizon taldeei buruzko informazioak 1970eko urteetatik datoz. Baina gaiak oihartzuna lortu zuen lehen aldia Ann Cryer diputatu laboristak kezka adierazi zuenean izan zen, “gizon asiarrek” eskola atarietan neska gazteak erasotzen zituztelako.

2003. urtea zen. Alderdiko askok arrazakeria leporatu zioten eta izu-alarma bat instalatu behar izan zuten. Cryer-en izen ona laidotu zuten, nagusiki pakistandarrak diren gizonezkoek egindako tratu txar ikaragarriak jasaten dituzten neskei laguntzen saiatzeagatik. Horrela tratatua izan zen lehen pertsona izan zen, baina ez azkena, inondik ere.

Urtebete geroago, 2004an, ‘Edge of the City‘ ekoitzi zen, Channel 4en dokumentala, Bradford-eko gizarte langileei buruz. Emisioa baino ordu batzuk lehenago kendu zuten programaziotik. Faxismoaren Aurkako Batasunak, The 1990 Trust eta Arrazakeriaren Aurkako Biltzar Nazionalak, baita Yorkshire Mendebaldeko Polizia Buruak ere, Channel 4 hertsatu egin omen zuten, dokumentalaren emisioa geldiarazteko.

Tokiko hauteskundeak zetozen eta, dokumentalak grooming-koadrilak erakusten zituen lehen aldiz. Hego Asiako gizonak, neska zuri nerabeez abusatzen. Kezkatuta zeuden BNPk, abusatzaile koadrilen inguruan zarata handia egiten ari zen alderdiak, handik etekina aterako ote zuen. Beraz, programa bertan behera utzi zen. Halaxe ba, taldean bortxatuak diren 11 urte inguruko neskatoei buruz eztabaidatzeko beste aukera bat galdu zen.

Iparraldean ziharduen kazetaria izan zen istorioaz arduratzen hurrengoa. The Times-eko Andrew Norfolk-ek Ann Cryerren berri eman zuen, baina ez zion istorioari jarraitu nahi izan, onartu zuenez, «ez nuen nahi istorioa egia izatea, oso deseroso jartzen ninduelako».

“Gutxiengo etniko bateko gizonak ume zurien aurkako sexu-gehiegikeriak egiten ari direla iradokitzea beti izango da eskuin muturraren fantasia-istorioa, egia bihurtua”. “Neure senetik larritasun liberal bat ziztu bizian piztu zitzaidan”. 2010ean, ordea, Norfolken zerbait gertatu zen eta, iruditu zitzaion ja ezin zuela ez ikusiarena egin.

2010ean, Manchesterreko grooming talde bati buruzko irrati-erreportaje bat entzun zuen. Artxiboetan begira hasi zen. Jokamolde berdin bat errepikatzen zela konturatu zen.

1997az geroztik, 17 kasu izan ziren 13 udalerritan, non gizon talde bat kalean neska baten atzetik ibili eta erakarri nahian ibili zen. 56 zigortuetatik 3 zuriak ziren, 53 asiarrak. Horietatik, 50ek musulman izenak zituzten, gehienak pakistandarrak. Agintariengana joan zenean, ordea, ez zioten ezer esan nahi izan. Barnardo’s haurrentzako ongintza elkarteak harekin ez hitz egiteko egindu zien bere langileei.

Garai hartan, bazirudien arazo honi buruz hitz egiten zuten pertsona nabarmen bakarrak eskuineko politikari eta militanteak zirela, Tommy Robinson-en EDL bezalakoak.

Groomer-en estrategia ohikoa izaten da beren burua lagun edo mutil-lagun moduan aurkeztea. Horregatik deitzen diegu groomer koadrilak. Ondoren, beraien lagunartera erakartzen dituzte neskak, opariekin eta arretarekin. Drogak eta alkohola eskaini. Eta gero sexu-abusuak egin. Mehatxuak erabiltzen dituzte nesken edo beraien familiaren aurka, kontrolpean edukitzeko. Eta, gero, neska koadrila osoari pasatzen diote, bortxatzeko.

Albistea zartarazi zuena Rotherham izan zen, gainbeheran dagoen altzairu-lantegi bat eta Erdi Aroko kapera ederra dauzkan hiri txikia. Han ezagutu zuen Andrew Norfolk-ek Jayne Senior, Risky Business-eko zuzendaria, esplotazio arriskuan dauden haurrekin lan egiten duen gazteentzako proiektua. Bere lanean, abusuen biktima izandako gero eta neska gehiago zeuzkan. Norfolk-i biktimak eta beren senideak aurkeztu zizkion.

Hala ere, kazetariak eta salatzaileak ez zuten igartzen eskandaluaren tamaina norainokoa izango zen. Herrian izandako abusuei buruzko informazioak hamarkada batzuk lehenagotik zetozen. Norfolki biktimek abusu izugarrien berri eman zioten: tortura eta sexu gehiegikeria lazgarrienak. Eta, baita ere, nola agintariek huts egin zieten: Rotherham-go udalak eta Yorkshire Hegoaldeko Poliziak.

Istorioek sumina eragin zuten.

Gobernuak esku hartu zuen eta, Alexis Jay gizarte langileari ikerketa bat egitea agindu zion. Jay ohartu zen ez zela neska gutxi batzuen kontua. Haren kalkuluen arabera, 1997 eta 2013 artean, 1.400 ume izan ziren sexu-abusuen biktima. Hori estimazio kontserbadorea zen. Ia biktima guztiak zuriak ziren, erasotzaile gehienak pakistandarrak. Eta hori, hiriko biztanleen %5 besterik ez zirela. Txostenaren epaia hain izan zen gogorra, Rotherhameko Udala 2015ean ikertua izan zen.

Louise Caseyk agerian jarri zuen agintariek biktimei huts egin zietela eta udalak abusuak estali zituela. Zuzentasun politikoaren erruz. Baina zerbait zitalagoa ere bazegoen.

Pakistandar-britainiar zinegotziek ezohiko boterea zeukaten udalerrian, eta kezkak isilarazteko baliatu ziren botere hartaz. Beren ezinegonak azaltzen saiatu ziren pertsonei ahoa estaltzen zieten, arrazakeria salaketa faltsuekin. Zinegotzi batzuek lana utzi bazuten ere, ez zuten inor kaleratu.

Errudun guztiek pentsioa mantendu zuten. Batzuek beste udaletan lana lortu zuten. Jakinaren gainean egon arren ez ikusiarena egin zuten gizon batzuk, AZKENEAN, Alderdi Laboristak hautagaitzetatik kanporatu zituen 2023an, GB News-en erreportai batzuen ondoren.

Galdera serioak zeuden, nola utzi ote zuten arazoa hainbeste denboran luzatzen. Badago adibide bat, oroimenean betirako grabatua gelditu zaidana.

2000ko martxoan, haur-bortxatzaile baten eta poliziaren artean akordio bat egon zen. Abusatzaile batek neska abusatua poliziaren eskuetan utzi zuen. Horren truke, gizona libre gelditu zen.

Jahanghir Akhtar, gerora udalbatzako buruorde izango zenari, akordioa erraztea leporatu zioten, hark ukatu bazuen ere. Erasotzailea haren lehengusua zen, Arshid Hussain, gangster ezaguna.

Zuzenbide-sistemaren gainetik senitarteko-lotura zabalak jartzen dituen atzerriko sistema bat, Yorkshire Hegoaldean istiluak sortzen?

Hassan Ali, isilpeko akordioa antolatzen lagundu omen zuen polizia, akusatua eta ikerketapean zegoela jakinarazi zioten egun berean, auto batek harrapatuta hil zen. Hura hiltzean, ez zen ikerketa gehiagorik egin.

Barne Ministerioaren txosten bat ere egon zen. 2000. urtean, tokiko abokatu batek Risky Business-ekin lan egin zuen. Abusuen nondik norakoak aztertzean, haietako asko Arshid Hussain gangsterrarekin eta bere anaiekin lotuta zeudela ikusi zuen. Txostena aurkeztu zuenean, ordea, “ez zuela balio” esan zioten.

Eta harekin lan egin zuen biktima bat poliziara joan zenean, bere abusatzaileak SMS mezu bat bidali zion: bere anaia zeukala. Biktimak salaketa kendu zuen. Baina, nork abisatu ote zion abusatzaileari Polizia-etxetik, biktima han zegoela?

Abokatuak horregatik kexa adierazi zuenean, esan zioten ez zitzala inoiz ere berriz “asiar” gizonak aipatu. Bi eguneko berdintasun eta aniztasun ikastaro batera joatea agindu zioten. Ondo irakurri duzu. Neskei erasotzen dieten gutxiengo etniko bateko bortxatzaileen inguruan kezkak adierazten badituzu, trebatze ideologikoko ikastaro batera bidaliko zaituzte.

Gero, Risky Business-en bulegoetan indarrez sartu ziren. Antza, ez zuten aterik bortxatu. Artxibategia bortxatu zutenik ere ez zuen ematen, baina artxiboak desagertu egin ziren. Gainera, pasahitzaz babestua zegoen ordenagailuan sartu eta dokumentuak ezabatu zituzten. Inoiz egin ez ziren bileren aktak sortu zituzten. Nor ote zegoen lapurretaren atzean? Ez zuten inor atxilotu. Inoiz ez da ezer argitu.

Hala ere, grooming taldeen eskandaluan beldurgarriena zen Rotherham ez zela herri bakarra. Rochdale ere bazegoen. Asiako gizon talde batek neskak abusatu zituen. «Leku berezi batera» eraman eta alkohola galanki ematen zieten. Gero, gizonek elkarri pasatzen zizkioten neskak, pilota baten antzera. Neskak zeuden eraikineko atean, zerrenda bat omen zegoen izenekin. Bortxatzaile bat hara zihoan bakoitzean, bere izenaren ondoan marka bat egiten omen zen, hilabete bukaeran bortxaketa bakoitzarengatik ordain zezan. Pederasten zintzotasun-kutxa bat bezalakoa zen. Rochdaleko huts egiteak hain izan ziren larriak, Maggie Oliver salatzailearen ausardia behar izan baitzen herriko eskandalua agerian uzteko.

Eta gero Telford zegoen. Hango Udal Laborista ikerketari oztopoak jartzen saiatu zen. Hamar gizonek gutun bat idatzi zioten Barne Ministroari, esanez ez zela beharrezkoa. Batzuek zioten ikerketa-kazetariek argitara emandako erreportaiak “sentsazionalistak” zirela, baita Rotherhamen eta Rochdaleko kasuak azaleratu ondoren ere. Crowther txostena idatzi zenean, ordea, gutxienez 1.000 biktima zeudela jakin zen.

Biktima gehienak zuriak ziren, erasotzaile gehienak pakistandarrak. Herritarren %4,7 baino ez da asiarra. Jokamolde berbera, arraza berekoak jomugatzat dituena, behin eta berriro.

Rotherham, Rochdale eta Telford herri eta hiri gutxi batzuk baino ez dira, erasotzaile-talde hauek jasan dituztenen artean. Britainia Handi osotik informazio sinesgarri eta prozesu judizial arrakastatsuak bildu ditut, Bristol eta Oxfordetik Glasgowraino. Herri horietako izugarrikeria bakoitzak bere erreportaia mereziko luke, bere analisi eta bere erantzun bidezkoarekin.

Erasotzaileek herri batetik bestera trafikatzen zuten neska askorekin. Gurasoak esku hartzen saiatzen zirenean, beraiek atxilotuko zituztela mehatxatzen zieten. Ezagutu izan ditut etsi-etsian Poliziari laguntza eskatu ondoren zigortuak izan diren gurasoak, beraien alabak, neskatoak, bortxatzaile taldeen jomugan zeudelako kezkatuta zeudenak.

Grooming taldeen istorioa arantza bat da Britainia Handi Kultura Anitzekoaren bihotzean sartuta. Hamarkadetan zehar, britainiar-pakistandar gizon taldeek neskato zuri adingabeak erasotu eta bortxatu dituzte. Eta agintariek ez dute ezer egin, arraza-tentsioen kutxa astindu nahi izan ez dutelako. Literalki, komunitate-kohesioa lehenetsi dute, emakumeen eta nesken ongizate eta segurtasunaren gainetik.

Kasu askotan, erasoak bortxaketaz landa zihoazen, sadismora iritsiz. Testigantzak irakurtzea, epaiketetara joatea, bizirik atera zirenekin hitz egitea… batzuetan, benetan lazgarria da. Ez segi hau irakurtzen zailegia egiten bazaizu.

Talde-bortxaketak, uzkia zabaltzeko aire-bonbak, jipoiak, neskak bortxatzaileen inizialekin “markatzea”. Hautsitako botilak sartzen zizkieten. Neskak gasolinaz bustitzen zituzten. Labankadak. Golpeak. Exekuzio faltsuak. Benetako exekuzioak. Deprabazio hutsa eta erabatekoa.

Sarritan, neskei «puta zuria» deitzen zieten. Ziurrasko, horiek izan dira egungo Britainia Handiko arraza-gorrotozko krimenik larrienak. Ez dute inon parekorik. Agintariek, baina, ez dute horrela ikusi nahi. Eta herrialdean zeri buruz bai eta zeri buruz ez eztabaidatu behar den erabakitzen dutenek ere ez dute horrela ikusi nahi. Hala ere, frogek hala erakusten dute.

Estatuak ahalegin handia egin du ez onartzeko. Urteetako presioaren ondoren, Barne Ministerioak grooming taldeen gainean txosten bat agindu behar izan zuen. Hasieran, funtzionarioak gurpila zulatzen saiatu ziren. Eta horrek funtzionatu ez zienean, matxuratu egin zuten. Euren datu-base propioa erabili beharrean, ikerketa trakets gutxi batzuetan oinarritu ziren.

Titularra besterik ez zuten nahi: erasotzaile ohikoenak gizonezko zuriak dira. Horrela, arraza-gatazkarik ez dagoela ondoriozta zezaketen. Zuriak, baina, une hartan biztanleriaren %85 ziren, gutxienez. Txostenak, aldiz, erakutsi zuen zuriak erasotzaileen %30 baino gutxiago zirela. Asiarrek, bereziki pakistandar-britainiarrek, ordezkaritza handiegia zuten. Konponketa bat izan zen, petatxu bat, amarru bat.

Duela gutxi, ikerketa batek erakutsi du pakistandarrak nagusi direla grooming taldeen estatistiketan. Akusazioen kopurua biztanleria osoarekin alderatuz gero, Ingalaterran eta Galesen, 16 urtetik gorako 2.200 gizon musulmanetik 1 delitu horregatik auzipetua izan zen, 1997tik 2017ra. Pakistandarrei dagokienez, 1.700etik 1 izan zen. Rochdalen, 16 urtetik gorako 280 musulmanetatik 1 auzipetu zuten. Telforden, 126tik 1 izan zen. Rotherhamen, 73tik 1. HIRUROGEITA HAMAHIRUTIK BAT.

Zu horretaz ohartzea nahi ez duten indar ilun berberak gogor mugitu dira Andrew Norfolken aurka. Arrazista eta islamofoboa izatea leporatu diote. Ezker muturreko eta islamiar taldeen aliantza gaizto batek jazartu du. Sinplea da. Gezurra behin eta berriz errepikatuko dute. Eta ados ez dagoen oro berdin tratatuko dute.

Gauza bera egin zioten Sarah Champion-i; arazo latz honen aurka hitz egin zuenean, Ezkerrak eraso egin zion Rotherhameko parlamentari laboristari. Jack Straw-i ere arrazakeria leporatu zioten, Andrew Norfolken erreportaia aipatzeagatik.

Denbora batez, jendea isilarazteko jazartze kanpaina honek funtzionatu zuen. Kasuak iristen ziren baina, ez zegoen jarraipenik, ez zegoen inor puntuak batuko zituenik.

Tommy Robinson izan zen kasik ahots bakarra, baina stablishment-ak ez zion jaramonik egin, sortuko zen polemikaren beldur. Inork ez du arrakastarik izan gai hau publiko zabalean sartzen saiatzean.

2021eko neguan proiektu bat hasi nuen. Grooming koadrilen eskandaluak beti izutu izan nau. Baina arrastoa hoztuta zegoela zirudien. Eta inork ez zuen lortu kazetaritza osoa erakartzea. Orduan, Dampier Guy lagunak eta biok ehundaka libra batzuk batu genituen, lanean oporrak eskatu eta Rotherhamera joan ginen filmatzera.

Material ikaragarria, elkarrizketa esklusiboak eta ikuspegi handia lortu genituen, bi afizionatu ginen arren. Proiektua ia mundu guztiak baztertu zigun. Eskuineko hedabideek ere ez zuten nirekin lan egin nahi. Are gutxiago kate handiek. GB Newsek, baina, potentziala ikusi zigun. Colin Brazier-ek bere programan jarri ninduen neure proiektuaz hitz egiten, eta handik gutxira kanalak dokumental bat egitea enkargatu zidan. Bazen garaia, Britainia Handiaren Lotsa agerian uzteko.

Urtebeteko ikerketak sakonki hunkitu ninduen. Ez bakarrik abusuen tamainarengatik edo estaltzeko moduarengatik, baizik eta oraindik ere gertatzen ari zelako. Hainbeste urteren ondoren, biktimek zioten abusuak ez zirela amaitu. Zenbait kasutan, okerrera egiten ari zirela.

Kasu askotan, bortxatzaileak kartzelatik atera ziren, urte batzuk barruan igaro ondoren. Imajinatu: zure bortxatzailea zure kale berberetatik ibiltzen ikustea. Eta haietako batzuk antolatuta zeuden. Leku batzuetan atzetik segika eduki nituen. Kalean etsai giroa sumatzen zen.

Inoiz ez ditut ahaztuko nire lehen ikerketa eta filmazio egunak Telford, Rochdale eta Glodwick-eko zenbait lekutan, Oldham inguruetan. Arras ingurune etsaia zen. Nire lantalde txikia nonahi nabarmentzen zen. Ez ginen ongi etorriak. Askotan leku batzuetatik lehen bailehen ateratzen ginen, behar genuena lasterka eta korrika filmatu ondoren. Gure galderak eta gu geu EZ ginen ongi etorriak.

Azkenean, ‘Grooming Gangs: Britain’s Shame’ eman genuenean, lasaitu egin nintzen. Proiektu handia izan zen. Eta, handik gutxira, Suella Braverman orduko Barne Ministroak Grooming taldeei aurre egiteko lantalde berri bat iragarri zuen, dokumentalean gure eskakizun politiko nagusia zena. Urtebetean ehunka atxiloketa egin ziren.

Hala ere, borroka oraindik ez zen amaitua. Banekien askoz biktima gehiago zeudela, haien istorioak kontatu behar zirela. Banekien bortxatzaile gehiegi aske zebilela gure kaleetan. Eta banekien ezker muturra eta islamistak nire bila etorriko zirela, noski. Batez ere arrazista izatea leporatu didate, kezka berak adierazi dituzten gainontzeko guztiei bezala.

Baina eraso mota horrek ez du nirekin funtzionatzen. Nire salaketei erantzuteko arrazista deitu nahi didan edonork zenbaki bat har dezake, ilaran jarri eta nire ipurdian musu eman. Berdin zait. Etxeko lanak eginak ditut. Zuen kalumniak alferrik dira.

Dokumentala estreinatu zenetik, nazio mailako eskandalu honetatik bizirik atera direnen kausa defendatzen jarraitu dut. Beste zenbait plataformetan ere erreportaje ausartak izan dira, baina publiko zabaleko ahots eta iritzilari nabarmenek arazoaren egia baztertzen jarraitzen dute. Agian Andrew Norfolk, Champion eta beste batzuek jasandako jazarpenen beldur dira.

Baina, horren ondorioz, istorio ASKO gelditu zaizkit haietaz berri emateko.

GB News-en bitartez, agerian utzi ditut abusuen berri izan arren ezer egin ez zuten zinegotziak. Nire erreportai baten ondorioz, parlamenturako hautagai bat hautagaitzatik kanporatua izan zen. Argitaratu dugu pakistandar erasotzaile taldeen inguruko salaketak isilarazi zituen zinegotzi ohi bat, gero, Osasun Sistema Nazionalean lan egiten hasi zela, ANIZTASUN ETA INKLUSIO sailean. Eta poliziaren porrot gehiago agerian utzi ditut kasu zahar eta berrietan.

Askoz gehiago dago egiteko. Badakit oraindik ere badirela, polizian eta udaletan, justiziari aurre egin beharko lioketen gizon errudunak.

Esaterako, Rotherhameko polizien kontra 265 salaketa jarri dira jokabide okerrengatik, eta 47 agente daude 91 ikerketaren barruan. Horietatik, bostek baino ez dute jaso zigorren bat. Inor ez dute kaleratu. Horietako batzuk, goi mailako ofizialak. Askok erretiroa hartu dute.

Hori da orain nire eginkizuna: bortxaketa masiboetan edo horiek ezkutatzen parte hartu duen inor ez dadila zigorrik gabe geratu.

Engaia zaitez. Jarri harremanetan. Egon erne.