Berandu al da berotze globala geldiarazteko? – 

Iragarpen Meteorologikoa bezalako sistema konplexuetara eramandako “tximeleta efektua” deiturikoak, albo-ondorio gisa, etorkizuneko mediato bat aurrez antzemateko ezintasuna izango luke. Horrela, mundu osorako aurreikuspen meteorologikoak egiteko erabiltzen diren eredu kuantikoak, hala nola AEBetako GFS, Europako ECMWF High RES edo HAFS, aurreko ereduetan oinarritutako simulazioak baino ez lirateke. Beraz, aldagai oker bat soilik sartzeak edo ustekabeko aldagai bat bat-batean agertzeak eredu horien errore-marjina simulatutako denbora-unitate bakoitzean anplifikatzea eragiten du, ehuneko ehuneko muga estratosferikoa ere gainditzeraino.

Aurreko hamarkadara arte, iragarpen meteorologikoa eredu finituek diseinatzen zuten. Eredu horiek hainbat etorkizun alternatibo intermodelatu edo simulatu zitzaketen, eta, ondorioz, fidagarritasun-maila handiko iragarpenak egiten zituzten. Hala ere, zirkulazio atmosferikoaren aldaketa dela eta, azken hirurtekoan Karibea Europako hegoaldearekin lotzen duten “hezetasun-autobide edo-ibaiak” agertu dira, eta horrek klima heze eta epela sortu du Hegoaldean; Europako iparraldea eta Kanadako eta AEBetako eremu zabalak, berriz, txorrotada polarreko korrontearen preso geratu dira. Aire-fluxu kontzentratu handi eta estu horrek elurte oparoak eta haize izoztzaileak eragin ditu.

Aldi berean, DANASen (depresio isolatua maila altuetara) agerpena areagotzen ari da, eta, haize hezeek elikatuta, uholde larriak eragiten baitituzte Europako hegoaldeko herrialdeetan, Afrikako iparraldean, Ipar Amerikako ipar-mendebaldean eta Hego Amerikako hegoaldeko muturrean. DANAS horiek loturarik gabeko kaosaren legeek zuzenduko lituzkete, eta indar zentripetoek eta zentrifugoek bultzatutako mugimendu erratikoekin mugituko lirateke. Horrek haien aldakortasuna areagotuko luke, bai eta eredu kuantikoen zailtasuna ere, haien balizko ibilbidea eta tokiko inpaktua behar besteko aurrerapenaz marrazteko, eta hori anabasa prediktibo bihurtzen da.

Munduko Meteorologia Erakundeak (MME) ohartarazi du 2024a 2023a baino are beroagoa izan daitekeela, El Niño ekitaldiak tenperatura globaletan eragin handiena izan ohi duelako bere gailurrera iritsi ondoren. Ondorioz, tenperatura globala 1,5 gradu Celsius igotzea lor liteke industriaurreko mailen gainetik, Klima Aldaketari buruzko Parisko Akordioaren helburuetan muga gaindiezintzat hartuta eta Ipar Globalak berotegi-efektuko gasen emisioa murrizteko duen moteltasuna dela eta, berotze globala datorren hamarkadan paroxismoraino areagotuko dela ondorio daiteke.

Germán Gorraiz López – Analista

Berandu al da berotze globala geldiarazteko?