Psikologiaren egitekoari buruzko zenbait duda

Mamu bat dabil gizartean, pertsonok ditugun arazo ia guztiak Psikologiaren bidetik konpontzeko ahalegina egiten duen mamua, arazoak “pisikologizatzeko” ahalegina alegia. Baina arazoak konpontzeko Psikologiaren altzora doazenen artean askok ez du hauei aurre egiteko konponbiderik aurkitzen. Zer gertatzen da Psikologiak eskaintzen dizkigun konponbideen arrakastarekin?

Ez dut uste testu honen bidez galdera konplexu horren erantzuna helaraziko diodanik irakurleari, baina zenbait azalpenen bitartez Psikologiaren egitekoari buruzko hainbat galdera luzatzea eta hauei buruz hausnartzeko gonbitea egitea litzateke nire helburua.

Planteatzen dudan arazo honen azalpena gizartean bertan aurki dezakegula iruditzen zait niri. Gizarteak berak arau zehatzak inposatzen dizkio gizarte horren partaide den orori. Arau hauek inplizituki onartzen ditu jendarteak eta bizi ere arau horien arabera bizi eta antolatzen dira elkarrekiko gizakiek dituzten harremanak. Arazoak sortzen dira gizarte arau horien araberako izaera edo bizitzeko modua ez duten pertsonekin. Pertsona hauek gizarte arauekiko “desbiatuak” direla esan dezakegu. Honen ondorio zuzena litzateke “desbiatuak” diren horiek gizarte bazterketa jasan dezaketela edo inposaketaren bidez barneratu ditugun arau horien arabera ez bizitzeak eragiten digun barne egonezina.

Gizarte arauei buruz hitz egiten dudanean, ez nabil inolaz ere hitz egiten Estatuaren erakundeetatik eratorritako arau juridikoei buruz, zuzenbideak aztertzen dituen arau juridiko horien aurretik baitoaz gizartea, gizarte horrek dituen ezaugarriak eta gizarte horretan inplizituki hartutako arauak. Beraz, aurretik gizartea joango da eta honen atzetik Zuzenbidea bere arau juridikoekin.

Esan dudan moduan gizarte arauen arabera ez bizitzeak edo gizarte arauen araberako izaerakoa ez izateak barne egonezina sortaraz diezaioke edozein pertsonari. Asko dira egonezin honen azalpena beraien barnean aurkitzeko ahalegina egiten dutenak eta  konponbidearen bila Psikologiara jotzen dutenak. Baina Psikologiak ez die irtenbiderik eskaintzen. Psikologiak gizarteko arau horietara egokitzeko bidea zabaltzen eta errazten die nahiz eta horretarako norberaren izateko era ukatu behar, hau da, norbera aldatu behar gizarteak inposatutako arauen araberako bizitza egiteko.

Baina badirudi pertsonek izan ditzaketen arazoak gizartetik bertatik datozenak direla, gizarte honek ez duelako pertsona guztiak barne hartzen dituen arau sistema eskaintzen. Arau horiek guztiz arbitrarioak eta interes zehatz batzuen araberakoak dira eta botere guneetatik indartsuak diren baliabideei esker inposatzen dira (komunikabideak, lan harremanen sistema,…), gero gizarteak berak berezko mekanismoak piztuko ditu arau horien inposaketatik inor at gera ez dadin. Honela gizarte eredu zehatza inposatuz.

Gizartearen atzetik joango da Zuzenbidea arau juridikoak ezarriz. Arau juridiko horiek ere gizarte eredua inposatzen duten interesen araberakoak izango dira. Esan dezakegu gizarte arauak eta arau juridikoak estu-estu harremanduta daudela. Gizarte arauak ez betetzeak pertsona “desbiatuak” sorrarazten baditu, arau juridikoak ez betetzeak “desbiatuez”, delituez eta gaizkileez hitz egitera eraman gaitzake.

Beraz, honen aurrean zergatik ez dugu Soziologiara jotzen gizartea bera aztertu, gizartean dauden interes horiek identifikatzeko ahalegina eginez eta dominazio botere harremanak ulertzeko jarrera hartuz? Badakit norberak bakarrik gizarte eredua aldatzea ezinezkoa litzatekeela baina gizarte ereduari buruzko hausnarketa eginez barne egonezina eragiten diguten gizarte arau horiek dudatan jar ditzakegu eta hausnarketa kritikoaren eta duda kritikoaren bidetik gure buruaren ukazioa saihestu eta barne egonezina lasai dezakegu.

Honen aurrean Psikologiak partxeak jar diezazkieke gure arazoei baina nekez helduko da gizarte ereduei buruzko azterketa sakona egitera eta horren bidetik justuak ez diren ereduak aldatzeko proposamenak luzatzera.

Amaitzeko, esan behar dut arazoak psikologizatzeko ohitura bera ere gizarte eredua ezarri duten interesen araberakoa dela, pertsonek izan ditzaketen arazoen iturria pertsonan bertan aurkitu nahi duelako. Honela, inposatutako gizarte ereduak ez du beldurrik izan behar eredu hori dudatan jarriko duen izpiritu kritikoa deuseztuta geratzen baita. Baina pertsonen arazo iturriak gizarte ereduan aurkitzeko ahaleginean eredu hori eta eredu horren inposaketaren atzean dauden interesen gaineko hausnarketa kritikoa egiteko aukera izango dugu, injustiziaren salaketarekin batera. Hain garrantzitsua den hausnarketa hau litzateke botere guneetatik ekidin nahi dena, eta ekidin ere arazoen psikologizazioaren bidetik.

 

Aritz Grande Burgoa http://borrokagaraia.wordpress.com

Psikologiaren egitekoari buruzko zenbait duda