Bikote harremanak eta burokrazia III –

Pentsioak, banantzeak, jaraunspenak, seme-alabak eta testamentuak bikoteen artean

Zer gertatzen da seme-alabekin gurasoak banandu edo dibortziatzen direnean? Zer eskubide ditu alargunak heriotzagatik? Jarraian, ezkontzarekin eta izatezko bikoteekin zerikusia duten gai horiek eta beste batzuk konpontzen saiatuko gara.

Ezkontide baten heriotza: jaraunspena, testamentua eta eskubideak

Zer ondorio eta ondorio sortzen dira ezkontzaren barruan, kideetako bat hiltzen denean? Ezkontza-batasuna irabazpidezko sozietate baten printzipioetan oinarritzen bazen, ezkontideetako bat hiltzen denean sozietatea likidatu ohi da. Notario aurreko likidazioa egin ondoren, jaraunspena banatzeari ekin zitzaion.

Jarauntsiko ondasun eta eskubideak, jarauntsiko ondasuna deritzona, sozietatearen hildakoari zegokion erdiak eta haren ondasun pribatibo guztiek osatuko dituzte. Bestalde, biek etxe baten titulartasuna badute, hildakoaren bikotekideak etxe horren jabetza edo erabiltzeko eskubidea lor dezake. Jasotakoaren balioa jarauntsiarena baino handiagoa bada, ezkontideak hildakoaren jaraunsle legitimoei transferitu beharko lieke aldea.

Izatezko bikoteek ezkontzen eskubide berberak al dituzte? Erantzuna ezezkoa da. Espainian, izatezko bikoteak ez daude araututa Estatuan, ezkontza araututa dagoen bezala; beraz, autonomia-erkidego bakoitzak eskumena du gai horri buruzko bere arauak idazteko. Beraz, lege autonomikoetara jo behar da ezkontide bakoitzari kasu horietan zer eskubide dagozkion egiaztatzeko.

Ezkontzei dagokienez, gure Kode Zibilak bere artikuluetan jasotzen ditu ezkontideetako bat hiltzen denean gerta daitezkeen egoerak. Adibidez, testamentua izanez gero eta seme-alabarik izanez gero, alargunak gozamen-eskubidea du hobekuntzaren herena jasotzeko. Modu sinpleagoan azalduta, alargunak, gutxienez, hildakoaren ondasunen % 33 izango luke bizirik dagoen bitartean erabiltzeko eta gozatzeko eskubidea, haren etxebizitza barne.

Zer gertatzen da seme-alabarik ez dagoenean? Ordenamendu juridikoa argia da: alargunak jarauntsiko ondasunen erdiaren usufruktua lortzen du. Eta testamenturik ez balego? Hildakoak bere azken borondatea idatziz utzi ez badu, alargunari dagozkion jaraunspen-eskubideak, Kode Zibilaren arabera, oso mugatuak dira. Gainera ondorengorik balego, eskubide horiek are gutxiago urrituko lirateke.

Alarguntza-pentsioa

Oro har, alarguntza-pentsioa Gizarte Segurantzaren prestazio gisa defini dezakegu, hildako pertsonaren bikotekidea babesteko helburua duena. Baina, une oso gogorretan ekonomikoki laguntzeko sortutako mekanismoa izan arren, mundu guztiak ez du laguntza hori jasotzeko eskubiderik. Baldintza batzuk bete behar dira.

Lehenik eta behin, hildakoaren ezkontidearen eskubideei heldu aurretik, ezinbestekoa da hildakoa Gizarte Segurantzako erregimen orokorrean alta emanda egotea eta azken 5 urteetan gutxienez 500 egun kotizatu izana. Bestela, gutxienez 15 urtez kotizatu beharko du. Harreman afektiboen burokratizazioa horretaraino iristen da.

Edonola ere, pertsona batek alarguntza-pentsioa jasotzeko eskubidea izango du hainbat kasutan. Jarraian errepasatuko ditugu.

• Hildakoaren ezkontidea zen eta seme-alaba komunak daude. Elkarrekin ondorengorik ez badago, pentsioa izango da bakarrik ezkontza heriotza baino urtebete lehenago egin bada. Baldintza horietako bat ere betetzen ez bada, alargunak aldi baterako prestazioa bakarrik jasotzeko eskubidea izango du.

• Dibortzioa edo banantzea zegoen, epai judizialaren edo notariotza-eskrituraren bidez. Kasu horretan, konpentsazio-pentsioa jasotzen bazuen, alarguntza-pentsio bihurtuko zen.

• Hildakoaren izatezko bikotea zen. Alargunak alarguntasunagatiko prestazioa jasotzeko eskubidea izan dezan, ezinbesteko baldintza da erregistro eskudunean gutxienez hil baino 2 urte lehenago inskribatu izana. Gainera, egiaztatu behar da bizikidetza egonkorra izan zela heriotzaren aurreko 5 urteetan.

Banantze-prozesua seme-alaba adingabeekin

Zer dio ordenamendu juridikoak seme-alabei buruz …

…

Irakurri artikulua osorik kaixomaitia.eus-en blogean.

 

Bikote harremanak eta burokrazia III