Sexu- eta genero-hiztegia –

Sexu-orientazioari, identitateari eta genero-adierazpenari lotua

Aitortu beharra dut hiztegi hau idazteari ekin nionean ez nenkiela hain itsaso zabalean sartzen nintzenik. Aitortu beharra dut generoen mundu hau berria egiten zaidala eta, ondorioz, artikulu honek erakusteko baino ikasteko balio izan didala. Egia esan, ikasteko asmoz sartu bainintzen abentura honetan. Aitortu beharra dut azalpen batzuk ilun geratzen zaizkidala oraindik ere eta ez naizela osotara ulertzera iritsi. Hiztegi honek oinarrizko tresna izan nahi du, kanpoan beste hainbat hitz geratzen dela jakinik.

Azalpenak ez dira nik asmatuak. Denak interesatuen eta adituen webguneetatik edo Googletik bertatik atera ditut. Batzuetan desberdintasunak aurkitu ditut azalpenetan. Beraz, litekeena da kontzeptu batzuk ez oso argi azaldu izana.

Itzulpena egiterakoan, Elhuyarren ELIA itzultzailea baliatu dut euskarri nagusi gisa.

Dakitenei, akatsak edo gabeziak aurkitzen dutelarik, iruzkinak bidal ditzaten eskatu nahi diet, denok hobeki jantzita buka dezagun “GENERO- ETA SEXU-HIZTEGIA”ren abentura hau.

Abrisexuala

Sexualitatez aldatzen den pertsona. Sexualitatearen sentimenduak ez dira aldatzen, etiketa bakarrik. Etiketa maiz alda lezake, baina sentimendu sexualak ez. Oro har, genero batzuei buruz zer sentitu ez jakitearekin lotuta dago, baina, hala eta guztiz ere, saiatzen da.

Abrorromantikoa

Orientazio erromantikoa duen pertsona, etengabe aldatzen dena edo identitate erromantiko, heterorromantiko, homorromantiko, birromantiko eta abarren artean dabilen pertsona. Manabro, womabro, enabro, minabro, finabro, ninabro, pluralbro, monabro edo nullabro izan daiteke.

Abrosexuala

Ez nahasi abrisexualarekin. Sexualitate aldakorra edo arina duen pertsona. Edozein sexualitateren artean alda daiteke, espektro monosexualean, multisexualean, alosexualean edo asexualean, besteak beste.

Ageneroa, agender edo neutroa

Inolako genero-identitaterekin identifikatzen ez den pertsona, identitaterik ez duena edo inolako genero-identitaterik izan nahi ez duena.

Alosexuala

Beste pertsona batzuenganako sexu-erakarpena sentitzen duen pertsona, generoa edozein dela ere, eta heterosexual, gay edo bestelako orientazio gisa identifikatzen den axola izan gabe.

Androginoa

Fisikoki ertaina den pertsona, gizon eta emakumeen sexu-ezaugarriak dituena, edota bere sexua modu argian agertzen ez duen gizon edo emakume batena.

Androginosexuala

Pertsona androginoekiko, hau da, ezaugarri maskulino zein femeninoak dituztenekiko sexu-erakarpena sentitzen duen pertsona.

Androsexuala

Gizonekin eta maskulinotasunaren espektro sexogenerikoarekin lotura erotikoak, afektiboak eta sexualak ezar ditzakeen pertsona.

Antrosexuala

Beren sexu-joera ezagutzen ez duen edo joera bakarrarekin ere identifikatzen ez den pertsona. Pertsona honek modu arinean esperimentatzen ditu loturak, eta edozein genero eta nortasuneko pertsonekin sor ditzake.

Aquoisexuala

Asexualitatea eta quoisexualitatea uztartzen dituen pertsona. Sexu-erakarpenaren esperientziarik ez duela senti dezake, baina ez dago ziur, ez baitu guztiz ulertzen zer den sexu-erakarpena. Beste definizio bat da partzialki asexuala dela, baina ez dela gai bere identitatearen alde alosexuala zein den jakiteko.

Arroeisa (ingelesez arro-ace)

Asexuala zein arromantikoa den pertsona. Bi espektroak hartzen dituen edozein identitate barne hartzen du, hala nola asexual demirromantikoa, gris-erromantiko quoisexuala, fraisexuala, etab.

Arromantikoa

Beste pertsonekiko erakarpen erromantikorik sentitzen ez duen edo oso gutxi sentitzen duen pertsona.

Asexuala

Beste pertsonekiko sexu-erakarpenik sentitzen ez duen edo oso gutxi sentitzen duen pertsona.

Autosexuala

Norberarekiko sexu-erakarpena sentitzen duen eta sexualitatearen testuinguruan norbere konpainiaz gozatzen duen pertsona.

Azefluxa

Asexualitatearen espektroan mantentzen den pertsona. Erabat asexual senti daiteke egun batean, eta grisexual bestean, edo baita alosexual ere.

Bi izpiritukoa

Ipar Amerikako indigenen artean, erakarpen homosexual/homorromantikoa eta genero disidentzia ugari biltzen ditu. Gay, lesbiana, bisexual, trans, queer eta abar, adibidez.

Bigeneroa

Bi genero-identitate desberdinen barruan definitu edo aurki daitekeen pertsona.

Binarioa

Bi sexu besterik ez dagoela uste duen pertsona, femeninoa eta maskulinoa, bi generorekin zuzenean bat egiten duena, emakumea eta gizona.

Birromantikoa

Bi generorekiko erakarpen erromantikoa sentitzen duen pertsona. Alosexuala edo asexuala izan daiteke.

Bisexuala edo plurisexuala

 Genero bereko edo desberdinetako jendearenganako sexu-erakarpena eta emoziozkoa sentitzen duen pertsona.

Bisexual +

Bisexual plusen multzoak pansexualak, omnisexualak, birromantikoak, polisexualak eta genero fluidokoak barne hartzen ditu.

Blurgeneroa

Lausotuta dauden genero bat baino gehiago izateko sentsazioa duena, identifikatzeko gai ez izateraino.

Bukuriosoa

Nortasun sexual desberdinak esperimentatzeko irekita dagoen pertsona, bisexual edo homosexual gisa ezinbestean identifikatu gabe.

Demigeneroa

Genero-identitate jakin batekin lotura partziala, baina ez erabatekoa, duen pertsona. Genero jakin batekin partzialki lotura duten pertsona ez-binarioa.

Demisexuala

Aldez aurretik konexio emozionalik izan gabe erakarpen sexualik sentitzen ez duen pertsona. Lehen begiratuan ez du inolako genero konkreturekiko erakarpenik sentitzen, nahiz eta edozein gizakik erakar dezakeen, beti ere aurretik lotura afektibo bat ezarri bada.

Dologeneroa

Bere genero-identitatea aldatzen ari den pertsona, berarekin dagoen pertsonaren generoaren arabera.

Drag

Pertsonaia androgino bat sortzen duen pertsona, plataformekin, ileordeekin, kaskoekin, lumekin eta osagarriekin jolasean, beti arreta erakarriz.

Drag queen

Emakumez mozorrotzen diren pertsonak, gehienetan gizonak, makillajea, orrazkera eta jantziak esajeratuz, dragek ohi duten moduan. “Queen” “erregina” bezala itzultzen dutenez, drag queen bat “dragaren erregina” da.

DSD (SGA Sexu-garapenaren aldeak)

Obulutegi-ehuna zein testikulu-ehuna duen pertsona. Gonada bakarra izan dezake (obotestikulua) edo obulutegi eta barrabil bana. XX kromosomak, XY kromosomak edo biak izan ditzake. Kanpo-genitalak zalantzazkoak izan daitezke edo itxura maskulinoa edo femeninoa izan dezakete.

Emakume maskulinoak

Emakume jaio arren, tradizioz gizonekin lotzen diren ezaugarriak eta esamoldeak bereganatzen dituen pertsona.

Endosexo

Jaiotzetik sexu-ezaugarriek eme edo arraren parametro biologikoak, medikoak eta sozialak betetzen dituen pertsona.

Ez-ados generoa (non-konforming)

Gizarteak bere generoari ezartzen dizkion ezaugarriekin bat ez datorren pertsona. Bere adierazteko moduagatik, bere genero rolengatik edo beste alderdi batzuengatik izan daiteke.

Ez-binarioa

Bi generoen arteko nahasketa batekin identifika daitekeen pertsona, ez batarekin eta ez bestearekin edo denborarekin aldatzen den genero identitate fluidoa esperimenta lezakeena.

Finsexuala

Feminitatearekiko erakarpen erromantiko eta sexuala sentitzen duen pertsona, feminitatea adierazten duenaren genero-identitatea kontutan hartu gabe.

Fraisexuala

Ia ezagutzen ez duen norbanakoarekiko erakarpen sexuala sentitzen duen pertsona, haiek ezagutzen hasi eta interesa erabat galtzen duen arte.

Gaya

Emozionalki, afektiboki edota sexualki erakarrita sentitzen den gizona, bere generokotzat hartzen dituen pertsonekiko.

Genero fluidoa

Genero-identitate desberdinen artean txandakatu daitekeen pertsona, bizi-unearen arabera, modu jarraituan, edo aurreikusi ezin den moduan eta arbitrarioki.

Ginosexuala

Feminitateak erromantikoki eta fisikoki erakartzen duen pertsona.

Gizon femeninoa edo femboy

Tradizioz emakumezkoenak izan diren ezaugarriak erakusten dituen gizona, hala nola soinekoak, gonak edota izterrerainoko mediak erabiltzea.

Grisexuala

Sexu-pultsio baxua izanik, ezaugarri, baldintza edo egoera jakin bat betetzen duen beste pertsona batenganako sexu-erakarpena sentitzen duen pertsona.

Heterorromantikoa

Bakarrik beste sexuko edo generoko gizabanakoekiko erakarpen erromantikoa sentitzen duen pertsona.

Heterosexuala

Emakumeenganako erakarpena sentitzen duena da gizon heterosexuala; emakume heterosexuala, berriz, gizonenganako erakarpena sentitzen duena.

Heterozentrikoa

Heterosexualitatea giza sexualitatearen beste edozein forma baino hobea dela uste duen pertsona, eta hauek anormaltzat, antinaturaltzat edo gaixotasuntzat jotzen dituena.

Homorromantikoa

Sexu edo genero bereko pertsonenganako erakarpen erromantikoa baino sentitzen ez duen pertsona.

Homosexuala

Sexu bereko banakoenganako sexu-joera duen pertsona.

Intergeneroa

Bere burua genero tradizional (emakume/gizon) bakar bateko kidetzat hartzen ez duen pertsona; aitzitik, bere burua maskulino eta femenino gisa ikus dezake, ez maskulino eta ez femenino gisa, edo genero horietatik aparte.

Intersexuala

Gorputz maskulino eta femeninoen ohiko kontzeptu binarioarekin bat ez datozen ezaugarri sexualekin (sexu-anatomia, ugalketa-organoak, patroi hormonalak edota kromosomalak…) jaio den pertsona.

Lesbiana

Emozionalki, afektiboki edota sexualki erakarrita sentitzen den emakumea, bere generokotzat hartzen dituen pertsonekiko.

Lithsexuala

Maitatua izan gabe maitatzea aukeratzen duen pertsona.

Minsexuala

Maskulinoak diren gizabanako guztiekiko erakarpena sentitzen duen pertsona. Gizon maskulinoak, ez-binario maskulinoak eta emakume maskulinoak erakartzen dute.

Nebisexuala

Oreztak dituzten pertsonek, bereziki aurpegian, erakartzen edo kitzikatzen duten pertsona.

Neutrois

Genero neutrala duen pertsona. Ez da gizon eta ez emakume, baina badu generoa. Ez da ageneroaren edo agenderraren berdina, biak generorik ez izatearekin lotuta baitaude. Neutrois hitza zirkulu polimaitekorretan erabiltzen da batez ere.

Omnisexuala

Genero guztiekiko erakarpen emozionala, afektiboa edota erromantikoa sentitzen duen pertsona.

Panerromantikoa

Genero guztietako pertsonek erromantikoki erakartzen duten pertsona, sexu berekoak izan edo ez.

Pangeneroa

Identitate ultrafluido hau dinamikoa da eta egunez egun edo unez une alda daiteke, maskulinoa, femeninoa, transgeneroa edo ez-binarioa bezalako identitateak barne.

Pansexuala

Beste batekiko erakarpena sentitzen duen pertsona, berdin dio emakumea, gizona, pertsona ez-binarioa, homosexuala, bisexuala, transa, genero fluidokoa, queer, intersexuala edo bestelakoa den.

Poligeneroa

Genero identitate anitzak esperimentatzen dituen pertsona. Batzuek generoa aldatzen dute; beste batzuek, berriz, hainbat genero dituzte aldi berean.

Polimaitekorra

Aldi berean harreman erromantiko bat baino gehiago duen pertsona, inplikatutako alde guztien ezagutza eta baimenarekin.

Polisexuala

Genero batekiko baina ez denekiko emoziozko erakarpena, afektiboa edota erromantikoa sentitzen duen pertsona.

Pornosexuala

Pornografiarekin soilik lotuta dagoen sexu-joera duen pertsona.

Queer

Gizon-emakume binarioaz harago, genero adierazpen anitzekin identifika daitekeen pertsona.

Questioning

Seguru ez dagoen edo bere sexu-joera edo genero-identitatea aztertzen ari den pertsona.

Quoisexuala

Asexualen multzoan integratzen da. Harremanik ez duen edo erakarpen eta orientazio sexualaren esperientziak edo kontzeptuak ulertzen ez dituen pertsona izan daiteke. Sexu-erakarpenaz eta orientazioaz dituen sentimenduez nahasmena sentitzen duena ere izan daiteke.

Sapiosexuala

Sexu-erakarpena beste pertsona batekiko konexio intelektualaren bidez edo haren adimenaren bidez gertatzen zaion pertsona.

Skoliosexuala

“Agenero” batek erakartzen duen pertsona. Edozein motatako genitalak izan ditzake eta edozein motatako genero identitatearekin identifika daiteke.

Trabestia

Beste generoko jantzi eta rolak kopiatzen dituen pertsona. Emakume itxura izateko bere jokabidea aldatzen duen gizona edo gizon itxura izateko bere jokabidea aldatzen duen emakumea.

Transerotikoa

Transgeneroak edo transexualak erakartzen duten pertsona.

Transexuala

Jaiotzean esleitu zaion sexua ez bezalako genero-identitatea duen pertsona. Askotan, bere gorputza aldatzen du hormonen, kirurgien eta beste baliabide batzuen bidez, bere genero identitateekin ahalik eta gehien bat etortzeko.

Transgeneroa

Jaiotzean esleitu zitzaion sexuarekin lotuta egon ohi diren identitate eta genero-adierazpenekin bat ez datorren pertsona.

Trigeneroa

Hiru genero-identitate konbinatzen duen pertsona, maskulinoa, femeninoa, ageneroa, genero fluidoa, ez-ados generoa edota beste edozein genero-identitate ez-binarioa.

Zisgeneroa edo zissexuala

Jaiotzean esleitutako genero edo sexuarekin identifikatzen den pertsona. Bere identitatea esleitu zitzaionarekin bat datorrela sentitzen duena.

Sexu- eta genero–hiztegia