Euskaraz jardutea garesti Eusko Jaurlaritzan
Euskaraz jardutea garesti Eusko Jaurlaritzan –
“Interpretazioa” esaten diogu, normalean, aldibereko ahozko itzulpenari, kabina eta kaskoen bidez itzulpena zuzenean helarazten duenari, oso gutxi erabiltzen den baina euskaldunon hizkuntza eskubideak bermatzeko tresna bikaina izan daitekeenari.
Nork ez du bizi izan, inoiz, eskolako batzar batean, laneko bilera batean… “bueno, erdaraz egingo dut, denek uler dezaten…” ustezko “edukazio onaren” mozorropean ezkutatzen den jokabide suizida hori? Bada, horren alternatiba bikaina dugu interpretazioa. Probatu duenak badaki. Eta zergatik ez da, beraz, bultzatzen? Zergatik ez da haren aldeko pedagogia egiten? Zergatik ez da diruz laguntzen, saritzen, hedatzen?
Demagun sindikatu abertzalea zarela eta euskararen aldeko jarrera duzula. Eta langileen batzar bat antolatu nahi duzula, adibidez, Eusko Jaurlaritzan, Lakuan, langileen lan-baldintzen inguruan. Eta euskaraz egin nahi zenukeela, baina badirela euskaraz ez dakiten langileak…
Zera, Eusko Jaurlaritzak baditu interprete (bikain) gutxi batzuk; azpiegitura eta tresnak ere bai… tira, animatu zara eta Jaurlaritzari eskatu diozu zerbitzua, pentsatuz, “kontsentsuaren aroan” sindikatu baten euskararen (euskaldunen) aldeko urrats batek erraztasunak eta laguntza baino ez dituela jasoko, eta zerbitzua (publikoa) erabiltzeagatik ez dizutela xoxik eskatuko (horixe bakarrik behar genuen: hizkuntza eskubideak bermatzeko ahalegina egiteagatik pagatu???).
Txalorik ez duzu espero ezta behar ere. Konformatzen zara trabarik jartzen ez badizute edo “ordainsaririk” kobratzen ez badizute. Horrekin pozik.
Baina usteak erdia ustel, eta beste erdia garesti xamar. Zerga “normalizatzailea” ezarri digute euskaldunoi, baita Eusko Jaurlaritzan ere! Jaurlaritzak erantzun dizu bertako interpretazio zerbitzua erabiltzeko ordaindu behar dela, nahi eta nahi ez. Majo ordaindu gainera.
Bestela esanda, batzarrean euskaldunek euskaraz normaltasunez jarduteko aukera izatea nahi baduzu, kutxatik pasa eta zerga “normalizatzailea” ordaindu beharra duzula: 120€ ordu beteko zerbitzuaren truk, eta bikoitza baino gehiago bi ordukoarengatik, eta abar…
Ez da fikzioa. Benetan gertatu da. Eta sindikatu horrek ordaindu behar izan dio Eusko Jaurlaritzari (“Normalizazioaren”, eta Euskaraldiaren, eta Euskararen Aholku Batzordearen amari berari) Jaurlaritzako langile euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzen saiatzeagatik! Jaurlaritza barrutik ezagutzen ez dutenei, sinesgaitz gertatuko zaie hona ekarritakoa: euskaraz jardun nahi duenari erraztasunik ez ematea… Hizkuntza-eskubideak bermatzeko profesional bikainak eta tresnak eskueran ez jartzea…
Interpretazioa (aldi bereko itzulpena) tresna bikaina da euskararen normalizazioaren alde. Agintea, dirua, makinak eta eskumena dituztenek (erakunde publikoek) interpretazioa bultzatzeko plangintza serio bat landu behar lukete (interpreteen prestakuntza, tresneria, zerbitzua erabiltzeko aukera elkarte eta erakunde orori ematea gainkosturik gabe…).
Oraingo egoera absurdua da; mingarria ere bai. Inor ez gaude behartuta batzar bat euskaraz egiteko arriskua geure gain hartzera. Erosoagoa da ele bitan edo “como-decía-en-euskera” formatuan egitea, kasurik onenean, eta euskaldunon kaltetan.
Baina, hara, norbaitek erabakitzen duenean teknologiaz baliatzea euskaraz duin jarduteko, inoren hizkuntza-eskubideak zanpatu barik, zergatik ordainarazi behar zaio apustu hori? Ez litzateke alderantziz izan behar? Horrela saritzen da euskararen aldeko konpromisoa?
Eusko Jaurlaritzak kanpaina asko egiten ditu euskararen alde. Kanpaina horien “irisgarritasuna” badaezpadakoa iruditzen zaigu askotan. Hementxe dauka aukera bikain bat, egunez eguneko jardunean sektore askok erabil dezaketena, ohitura linguistikoak aldatzeko makina indartsu bat, emaitzak zuzenean, instantean erakusten dituena.
Borondaterik baldin badu…
Martin Rezola, Gerardo Luzuriaga eta Jonjo Agirre
Eusko Jaurlaritzako langileak
Euskaraz jardutea garesti Eusko Jaurlaritzan
Arazoi duzu aldibereko itzulpena galdeginik eta espero dut kitorik lortuko duzuela egunen batean.…nahiz dudatzen dutan ez baita deuskeria bat.
Ez dut ukatzen kostu bat baden bainan kostua estakuru bat izango da. Ez dute nahi horrelako galderak ugal ez daitezen zeren eta ko-ofizialtasunaren esangura zehatza galdezkatuko bailukete..
« inoren hizkuntza-eskubideak zanpatu barik » esaten duzunean iduritzen zait gutiesten duzula aspektu zinboliko inportantea. Nahi ta ez, erdaldunak sentituko lirateke desbalorizatuak eta Madridek ez du hori nahi eta Jaurlatitzak ez eta ere.
Koofizialtasunaren mozorropean, hizkuntza lehentasunaren kontua da.
Beste egoera batean, ene herrian, zinegotzi batzu euskaraz aritu ondoren beraiek itzultzen zutenean, denek paso, antieuskaldunek barru. Galdegin zutenean aldi bereko itzulpena orduan bai barruko kalapitak, eta kanpotikako prefetaren interbentzioa.
Galderabat : beste zentzuan, euskaldunek galdatzen dutenean aldibereko itzulpena norbaitek erdaraz mintzatu nahi dielarik, zer da erantzuna ?
Kaixo Beñat
Egia da EAJ-k (are gutxiago bere bazkide PSOEk) ez dituela erdaldunak deseroso sentiarazi nahi izaten. Baina kasu honetan ardura ez litzateke beraiena, sindikatuona (edo beste eragile batzuena) baino. Batzarra sindikatuak (kasu honetan ELAk) deitua zen. Berrehun langile bertaratu ziren, eta horietatik 50 inguruk erabili zituzten kaskoak.
Batzarra hasi eta buka euskara hutsez egin zen, eta inork ere ez zuen kexarik txikiena adierazi.
“…euskaldunek galdatzen dutenean aldibereko itzulpena norbaitek erdaraz mintzatu nahi dielarik, zer da erantzuna ?” galdetzen didazu jarraian.
Inork ez du, Jaurlaritzan egin ditudan 19 urteetan, aldibereko itzulpenik eskatu bilera españolez (ia guztiak) zelarik.
Euskaldun arruntak gara Jaurlaritzan dihardugunok ere… konformaerrazak…
Denak gara jaurlaritzako langileak bezala euskaldun arruntak eta konforma errazak, gure aldean batez ere.
Bi hizkuntzen ko-ofizialtasunak zerbait erran nahi balu, eta, ez banaiz oker, gure Herrian logikoki exigitu beharko ginuke ere euskaraz mintza zakigun dela zuzenean edo aldibereko itzulpenarekin.
Bainan egia erraiteko, ezdakit sekulan posible izango den, eta egunen batean ez den izanen arrazoigarriagoa muga linguistikoak jartzea, euskara atxiki nahi badugu behintzat.
Hala ere, anartean, arrazoi duzu borrokatzea, euskara erresistentzia nazionalaren erdian dago. Espero dut ez zarela sentitzen eta ez zarela sobera isolatua.
Muga itogarriak ezarri dizkigutenez, muga askatzaileak ezartzearen aldekoa naiz ni, Espainiatik eta Frantziatik babestuko gaituztenak alegia.
Hortik aurrera, euskaldunok oinarrizko eskubideak aldarrikatu eta exijitu behar genituzke Euskal Herria osoan. Areago EAE, “Euskadi”, Bascauntry edo Eusko Oasia delako honetan.
Izan ere, bere garaian EAJk bultzatutako (oso bestelako Lehendakari batekin, Garaikoetxearekin) “Euskararen Legeak” gure eskubideak zehatz-mehatz aitortzen dituelako:
4. artikulua
Herri-aginteek Euskal Autonomia Erkidegoan hizkuntza dela-eta inor
diskriminatu ez dadin zainduko dute eta neurri egokiak hartuko dituzte.
5. artikulua
1. Euskal Herriko herritar guztiek dute hizkuntza ofizialak jakiteko eta
erabiltzeko eskubidea, bai ahoz eta bai idatziz.
2. Euskal Herriko herritarrei honako funtsezko hizkuntza-eskubide hauek
aitortzen zaizkie:
d) Lanbide-jarduerak, langintza, politikagintza eta sindikatu-jarduera
euskaraz egiteko eskubidea.
e) Edozein bilkuratan euskaraz mintzatzeko eskubidea.
3. Herri-aginteek eskubide hauen erabilera ziurtatuko dute Autonomia
Erkidegoaren lurraldean, eraginkorrak eta benetakoak izan daitezen.
…
Uste dut ondoriozta daitekeela Eusko Jaurlaritzak EZ dituela bere legeak betetzen euskaldunon eskubideei dagokionez.
Sinadurak biltzen ari gara Jaurlaritzako langileen artean, Jaurlaritzak legea bete dezan.
Gaia hullantik ezagutzen dut, Xiberoako bilkura publiko zonbaitetan interpretazio lana egiten dut. Gehienetan % 25ak soilik du baliatzen, beraz besteek euskaraz dakite. Enetako bilkura publikoen antolazaleetan da giltza: haiek euskaraz soilik egitea erabakitzen dutenean inork ez du protestarik egiten. Ez dugu “oinarrizko ezkubide alkarritzea” egiterik baizik eta gizarteko sail guzietan pratika horren ohidura bilakatzea.
Kaixo, Beñat:
Gurean, gaztelaniatik euskararako interpretazioak ez du zentzurik. Interprete lankideek ere ez dute batere gogoko. Nik behin bakarrik ikusi dut,:Euskaltzaindiaren aurtengo jardunaldi batean, hizlaria (espainiarra) gaztelaniaz, eta interpretea aldi berean haren hitzak euskaratzen; alferrik, inork ez baitzituen kaskoak jantzita.
Euskara, euskaldunak, zanpatzeko bi bide nagusi daude.
Bat, espainiarrek eta frantsesek erabiltzen dutena: eraso zuzenarena, erdeinu agerikoa erakusten duena, imintziorik gabe euskaldunak bazterrera uztekoa.
Bestea, Jaurlaritza eta enparauena. Euskararen alde dagoelakoan erdararen alde egiten duena. Ikusezina, aldekotasunaren mozorropean, ezerezera kondenatzen gaituena. Ikusleak beste aldera begira daudenean zangotraba egin edo ostikoa jotzearen zalea. Hilgarria.
Hemen deskribatu duzuen adibidean bezala.
Ongi Martin,
Alta dakidanez gure irratiek erdaldun bat galdezkatzen dutenean interpretazioa egiten dute ( beti ez dizut segurtatuko)
Orduan horrek ere ez duia zentzurik?
Ba beraiek – Hpskoak- harro asko daude beren buruekin (galanta gainera baten batena). Azken okurrentzia: beren burua saritzea azaroaren 6an, Lakuan, kudeaketa (en fin…) aitzaki hartuz…. Aukera polita duzue ipurdi bistan uzteko, bai jefeaj, baita trepak ere
Ba ez dakit, Beñat. Kasu hori diferentea atzematen dut (horregatik idatzi dugu “gurean”). Euskarazko irrati batean, nik ez nioke atea parez pare zabalduko gaztelaniari, baina soseguz aztertu beharko litzateke egoera bakoitza, kasuistika eta abar.
Aupa, Martin. Baliteke Euskaltzaindiaren jardunaldi horren antolatzaileek pentsatzea bertara joango ziren batzuk izan zitezkeela espainolez ez zekiten Iparraldeko euskaldunak. Gero, joatea edo ez joatea beste kontu bat da.
Martin, ez duzuia uste, zinez nahi badugu euskararen alde egin, biek arrazoi dutela bai irratiak bai ta euskalzaindiak ere? Bai, azken honek beharbada hobe eginen zuen utzi ez balu konferentzialaria erdaraz hitz egitera zuzenean entzulei baizik eta interpretaren bitartez. Debatea ere ondotik horrela segitzen ahalko zen.
Gure aldean ( artetik erraiteko ezdakit zer den egokiagoa “gurean” edo “gurealdean”) ardura pleinitzen gara aski dela erdaldun bakar bat egoitea gure artean denek frantsesez egitera bortxatuak senti gaitezen. Euskalzaindiak behintzat bere interpretea aprobetxatu behar du eta menturaz etsenplua edo ideia guri eman.
Ba Bidasoaz mendebalderako “gure aldean” ere berdin. Aski da erdaldun bakar bat, edo erdaldun erdi bat, guztiak españolez hasteko, “edukazioagatik”, badakizu.
Edukazioa esaten baitiogu menpekotasunari, hizkuntza ordezkapenari “normalizazio prozesu” deitzen zaion ber gisan, edo Gara eta Deiari egunkari “elebidun”, eta horrela…
Baina gero hilzorian dauden Amerikako herri xumeei gure “eredu arrakastatsua” saltzen diegu, eta denak pozik aizu, gure mixeriak kanpoko hautsez estalirik.
Ez dakit gure “eredu arrakastatsua” saltzean, Jaurlaritzako mixerien edo gure “edukazio onaren” berri ematen ote zaien, hainbeste miresten gaituzten jatorrizko herri amerikarrei…
Lagunok, euskaldun bizirauteko bi behar edo baldintza ikusten ditut:
1) Bat da, eguneroko bizitzan , familian, lanean, karrikan, egunkarietan, administrazioarekin, irakurketetan euskara pratikatzea.
bainan ez da nahikoa beste baldintzat ikusten dut
2) Bigarrena da euskara egitea gure kultur hizkuntza, alegia, irakurtzeko, idazteko, pentsatzeko…
Gauden egoeran biak oso zailak ikusten ditut:
Lehena ez dagokigu guri bakarrik gure ingrumenaren preso gara parte haundi batean.
Bigarrenaz bezaibatean, izigarriko borondatea behar da eta gaitasun bat ezohikoa.
Orduan bi aterabide ikusten ditut berez elgar kontra esaten ez dutenak , eta guk oposatu behar ez ditugunak. Elkar osatzen dute eta biek badute elgarren beharra.
Bat da (eufemismoz ari naiz) lortzea erregimen politika aldaketa bat.
Bigarrena da euskaraz bizi nahi duten jendeez osatutako komunitateak eraikitzea.
Ez dut erraiten bata ala bertzea erraza direnik;
Bainan, astakeria edo, grabeagoa enetzat, gezurra diotala pentsatzen duenak bota diezadala lehen harria.
Nik harririk ez, eskua baizik. Erabat bat.