Euskara espioi hizkuntza –

Amatiñok, Eibar.org atarian.

Espioitzarako kode sekretu gisa euskara erabili izana hainbatean aipatu izan da. Ahozko kondairak luzaro kontatu izan du aliatuak euskaraz baliatu zirela II. Mundu Gerran ezkutuko mezuak bidaltzeko, historialariek batere frogarik aurkitu ez duten arren. Frogatua dago, ordea, 160 urte lehenago Peñafloridako konteak euskal hitzak erabiltzeko agindua eman ziola Juan José Elhuyarri, espioitza-lana segurtatzeko.

XVIII. mendean ikergura handia zegoen Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen baitan; nabarmena zen Espaniako gobernuarengandik diru-laguntza jasotzeko premia; Gobernu espainiarrak, berriz, biziki nahi zuen Ingalaterrako Armadak Eskozian lortzen zituen kainoien kalitateaz jabetzea eta, zirkulua ixteko, nolabait uzten zuen euskal teknikariak aproposenak zirela Europako iker-zentruetan muturra sartzeko. Horra non, egoera hark jarri zituen zenbait euskal ikerlari espioitza-lanetan.

Zentzu honetan, 1778ko otsailaren 6an, Xabier Maria Munibek gutuna idatzi zion Juan Jose Elhuyarri (bost urte geroago wolframa bakartu zuten bi anaietako bat), Frantzian, Saxonian, Alemania, Suedian eta Eskozian zehar egin beharreko bidaiaz aginduak emanez, beti ere egiazko helburua ezkutatuz: “tendrá siempre presente el secreto inviolable que tiene jurado sobre el verdadero objeto de este viaje”.

Helbururik nagusietakoa Eskoziako kainoi-fabriketan sartzea zen eta, horretarako, aldez aurretik alemanez ikastea: “Desde Suecia pensará en introducirse por último escalón en las fábricas de Carron en Escocia, y a fin de ser admitido en ella [s] con menor recelo, se dirá alemán y del oficio, por cuya razón deberá imponerse bien en la lengua alemana mientras permanezca en Alemania”.

Eta Eskoziara heldu bezain laster “quedará de inteligencia con algún sujeto de confianza de Paris, a fin de mantener correspondencia por su medio con los comisionados del Exmo. Ministro de  Marina. El dicho corresponsal estará prevenido de que las cartas que reciba con cubierta alemana para un sujeto supuesto residente en Paris, deberá dirigirlas a España a V.E., y por si se interceptan las cartas, en un contexto indiferente en lengua alemana, sembrará con disimulo dicciones bascongadas, que juntándolas expresen lo que quiera comunicar a los comisionados”.

Euskara espioi hizkuntza Euskara espioi hizkuntza Euskara espioi hizkuntza