Planetaren mugen barruko gizarterako proposamenak –

Sustrai Erakuntza Fundazioak txosten berria aurkeztu du: Zer egin Desazkundearen aurrean? Datozen hamarkadetako Nafarroako gizartearentzako proposamen koadernoa. Planetaren mugen barruan garatzen jarrai dezakeen Nafarroako gizarte baterantz aurrera egiteko proposamenak biltzen dituen testua da. Txosten osoa deskarga dezakezu, bai PDF formatuan, bai EPUB formatuan (liburu elektronikoetarako erabilgarria). Paperean ere eskura daiteke eskaera orri honen bidez eskatuta, eta postaz bidaliko dizugu. Jarraian laburpen bat irakur dezakezu…

Azken urteotan hainbat krisi izan dira. Lehenik eta behin, 2008ko krisi ekonomikoa izan zen, mundu osoan eragina izan zuena eta ondorio sozial suntsitzaileak izan zituena; 16 urte geroago, oraindik ez gara sendatu. Ondoren, mundu mailako pandemia larri batek eragindakoa, eta, azkenik, Europan ustez gerra baten ondorioz sortutako prezioen krisi berri batean murgilduta gaude. Hala ere, inori ez zaio eskapatzen krisi “koiuntural” horien guztien azpian eskaintzaren eta eskariaren merkatuko funtzionamendu-arazo soiletatik haratago doan zerbait dagoela.

Planetaren zikloetan 9 muga kritiko gainditzetik gertu gaude, eta horietako batzuk dagoeneko gurutzatu ditugu. Horregatik, krisiaren jatorria ekoizpen-sistemak eta kontsumo-sistema nagusiak muga horiek gainditzean bilatu beharko litzateke. Izan ere, pairatzen ditugun krisi sanitario, militar, ekonomiko, kultural, sozial eta abarren atzean krisi ekologiko larri bat dago. Iraganetik ikastera behartzen gaituzte krisiok, orainari eta etorkizunari heltzeko. Ezin dugu denbora gehiago galdu.

Gertaera horien aurrean, gurea bezalako planeta mugatu batean irtenbide posible bakarra Lurrak ematen dizkigun baliabide eta zerbitzu naturalen erabilera murriztea da. Eta nahitaez gertatuko den zerbait da, eta, izatez, jadanik gertatzen ariko litzateke.

Panorama honen aurrean bi modutan jardun dezakegu: Ipar Globaleko herrialdeetan gaur egungoaren antzeko bizimodua mantentzen saiatu, baina gero eta pertsona gutxiagori mugatuz eta gainontzekoak ahal bezala bizitzen utziz (kapitalismo ekofaxista), edo planetaren mugetara egokitzen saiatu, modu demokratiko eta ekitatiboan planetako biztanle guztientzat. Ekonomiaren eta ekosistemen erabileraren Desazkunde planifikatu baten inguruan ariko ginateke Ipar Globalean, gizaki guztientzako planeta-mugetara egokitutako bizi-maila lortzeko.

Ideia horien aurrean, gobernatzen gaituzten botere-egiturak, politikoak zein ekonomikoak, lehenengoaren antz handiagoa duten irteerak proposatzen ari dira. Gaur egungoa bezalako sistema ekonomikoa mantentzen saiatzen dira, baina eskala handiko energia berriztagarrien ustiapenean oinarrituta. Ez dituzte, beste behin ere, planeten mugak kontuan hartzen. Eta beharrezkotzat jotzen dutenean, gerra erabiltzen dute horretarako.

Berriztagarrien hedapenean soilik oinarritutako erantzunak arazo ugari dituelako. Haien produkzioa aldizkakoa da, eta nekez gorde daiteke. Mineralen erauzketa asko handitu behar da sistema hauek ezartzeko. Eta ez dira nahikoak gaur egun egiten dugun energia-kontsumo handiari aurre egiteko. Hori dela eta, sistema berriztagarrien eskala handiko hedapenak metropolien kontsumoa jasaten jarraituko duten lurraldeen kolonialismoa mantendu edo areagotu egingo du, eta estraktibismoak haien espazio naturalak suntsituko ditu.

Zibilizazio krisitzat uler daitekeen egoera honek aukeratzeko egoeran jartzen gaitu: edo krisi ekologikoa areagotzen duen logika desarrollista, kontsumista eta inperiala mantentzen dugu, edo aldaketa txiki eta handiei aurre egiten diegu, banakakoak, kolektiboak eta egiturazkoak, ordena sozioekologiko bidezkoagoa eraikitzeko, planetaren muga biofisikoak errespetatuz, jakinda Nafarroako gizartearen kontsumo materiala banatu eta murriztu behar dugula, hobeto bizitzeko, fisikoki eta psikikoki.

Horren aurrean, Sustrai Erakuntza fundaziotik dokumentu honetan sistema sozioekonomikoa aldatzeko proposamen batzuk egiten ditugu, modu positiboan planifikatutako Desazkunde helburu horretara eramango gintuztenak. Baina ez da errezeta liburu bat. Gaur egungo eredu sozial eta ekonomikoaren iraunkortasun ezari irtenbideak eraiki nahi dizkioten kolektibo, plataforma, pertsona sentsibilizatu, erakunde eta komunitate guztiei eskaintzen diegun lan-materiala da. Hausnarketarako eta ekintzarako proposamena da. Hitzetatik ekintzetara pasatzeko gonbidapena, maila globalean zein hurbilean. Horretarako konpromisoa hartu nahi duenak Sustrai Erakuntza Fundazioa izango du ondoan: herriz herri, eskualdez eskualde, taldeka.

Planetaren mugen barruko gizarterako proposamenak  Planetaren mugen barruko gizarterako proposamenak